Апоптоз: молекулалық реттелуі, некроздан айырмашылығы және жасушалық циклмен байланысы

ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ С. Д. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

Орындаған:

Молекулалық биология және генетика кафедрасы

Баяндама:

АПОПТОЗ -ФИЗИОЛОГИЯ, ӘЛДЕ ПАТОЛОГИЯ

Алматы, 2009 жыл

Кесте 1. Апоптоз бен некроздың салыстырмалы сипаттамасы [26]

Сипаты

Апоптоз

Некроз

Бастауыш фактор

Мембраналық рецепторлар қабылдайтын сигнал н/е физиологиялық сигналдың болмауы

Зақымдаушы агенттер мен сыртқы ортаның қолайсыз жағдайлары

Даму жылдамдығы

1-12сағ.

1 сағатқа жуық

Алғашқы зақымдалу

Ядрода

Мембранада

Жасуша өлімі-нің себептері

ДНҚ-ның деградациясы, жасуша энергетикасының бұзылуы

Мембрананың бұзылуы

Жасуша көлемінің өзгеруі

Кішірею(тырысу)

Үлкею (ісіну)

Ядродағы өзгерістер

Хроматиннің кон-денсациясы, пик-ноз, фрагментация

Ісіну

Цитоплазмадағы өзгерістер

Цитоплазманың конденсациясы, гранулалардың тығыздалуы

Гранулалардың лизисі

Жасушалық мембранадағы өзгерістер

Микротүтікшелердің жойылуы, ісінулер п. б.

Бүтіндігінің бұзылуы

ДНҚ күйі

Үлкен және кіші фрагменттерге үзілуі

Ретсіз деградация

Энерготәуелділік

Тәуелді

Тәуелсіз

Макромолекулалардың синтезіне тәуелділік

Тәуелді

Тәуелсіз

Мысалдар

Метаморфоз, гормондарға тәуелді атрофия, лимфоциттердің интерфазалық өлімі

Гипоксиядан, токсиндердің әсерінен, вирусты цитолиздін әсерінен п. б. жасушалардың өлімі

Апоптоз бен некроздың морфологиясы [27] .

1-қалыпты жасуша; 2-апоптоздың басталуы; 3-апоптоздалушы жасушаның фрагменттелуі; 4-көрші жасуша (фагоциттеуші) ; 5-(некроз) жасушаішілік құрылымдардың бұзылуы; 6-жасушалық мембрананың бұзылуы

Апоптоздың реттелуі:

Апоптоз сыртқы факторлар және автономды механизмдермен реттеледі. Сонымен қатар апоптоздың активаторларына вирусты инфекция, пролиферацияның бұзылуы, жасушаның зақымдалуы және т. б. жатады.

Жасушалардың пролиферациясы және апоптоз

Жасушалық цикл

МИТОЗ - сомалық жасушалардың негізгі бөлуну әдісі. Митоз бірінен соң бірі жүретін төрт фазадан тұрады: профаза, метафаза, анафаза, телофаза (3-сурет) . Митоздың нәтижесінде пайда болған жас жасушалардағы хромосомалардың саны мен сапасы аналық жасушамен бірдей.

Жасушалық цикл реттелуінің молекулалық негізі

Жасуша құрамында митоздық циклды реттейтін арнайы ақуыздар болады. Жасушалық цикл процесінде арнайы протеинкиназалар - циклин-тәуелді киназалардың - ЦТК (cyclin-dependent kinases) маңызды рөл атқарады. ЦТК-ның қызметін реттейтін арнайы ақуыздар - циклиндер.

Ұқсас жұмыстар

Апоптоз: онтогенездік рөлі, молекулалық механизмдері және некроздан айырмашылығы

Жасушалық цикл, митоз және апоптоз: құрылымы, кезеңдері және физиологиялық рөлі

Қартаюдың молекулалық және жасушалық негіздері: генетика, физиология және теориялар

Патофизиологиялық апоптоз: механизмдері, морфологиясы және клиникалық маңызы

Эукариоттық ген экспрессиясының реттелуі және транскрипцияның молекулалық механизмі

Молекулалық биотехнология: генетикалық және жасушалық инженерияның негіздері мен өнеркәсіптік қолданылуы

Жасуша теориясы мен жасушалық молекулалық биология: даму тарихы, қағидалар және зерттеу әдістері

Апоптоз: ішкі және сыртқы механизмдер, каспазалық каскадтар мен эндонуклеазалар

Апоптоз пен некроз: клеткалық механизмдер мен морфологиялық түрлері

Канцерогенез және апоптоз: факторлар, механизмдер және алдын алу шаралары

Пәндер