Жұмыссыздық

Презентация қосу

Жұмыссыздық
• Кез келген қоғамдағы экономикалық даму барысында тұтыну тауарларының
сұранымы құрылымында және өндіріс технологиясында маңызды өзгерістер
болады. Бұл өзгерістер өз кезегінде жұмыс күшіне жалпы сұранымның құрылымын
да өзгертеді. Осындай өзгерістерге байланысты кәсіптердің кейбір түрлері азаяды
не қысқарады‚ ал басқа бір түрлері көбейеді. Қоғамдағы жұмыссыздықтың пайда
болу себебі жұмыс күшінің осы өзгерістерге баяу ыңғайланатындығына және оның
құрылымының нақты жұмыс орнына сай келмейтіндігіне байланысты болады.
Фрикциялық жұмыссыздық пен құрылымдық жұмыссыздық арасындағы елеулі
ерекшелік мынада: бірінші жағдайда жұмыссыздарда еңбек нарығында ұсынуына
болатын дағды‚ машық бар‚ ал екінші жағдайда олар қайта
даярланбайынша‚ қосымша оқып біліктілігін арттырмайынша‚ тіпті тұрғылықты
жерін ауыстырмайынша жұмыс таба алмайды. Фрикциялық жұмыссыздық
неғұрлым қысқа мерзімді сипатта болады‚ ал құрылымдық жұмыссыздық
неғұрлым ұзақ мерзімді сипатта болады‚ сондықтан ол қоғамдағы неғұрлым елеулі
жұмыссыздық болып табылады. Циклдік жұмыссыздық – елдегі тауарлар мен
көрсетілетін қызметтерге жиынтық сұранымның күрт азаюы салдарынан болатын
құбылыс. Осы себептен оны кейде сұранымның тапшылығына байланысты
жұмыссыздық деп те атайды. Циклдік жұмыссыздық – кез келген қоғам үшін
экономикалық және әлеуметтік дағдарыс болып саналады. Экономикалық
дағдарыс (экономикалық дамудың құлдырауы‚ тоқырау) елдегі еңбекке қабілетті
тұрғындардың елеулі бөлігінің бостан босқа уақыт өткізуіне әкеліп соғады‚ ал
мұндай жағдай олардың біліктілігінің жоғалуына‚ адамгершілік қадір-қасиеттің
азғындауына‚ әлеуметтік және саяси жанжалдарға апарып соқтырады.
Жұмыссыздық – барлық қоғамда болып тұратын құбылыс.
• Нарықтық экономикасы дамыған елдерде‚ мысалы‚ АҚШ-
та‚ еңбекке қабілетті тұрғындардың жұмыспен толық қамтылуы
жұмыссыздық мүлдем жоқ дегенді білдірмейді. Фрикциялық және
құрылымдық жұмыссыздық болмай қоймайды деп есептеледі.
Демек, елдегі тұрғындардың жұмыспен толық қамтылуы – ол елде
циклдік жұмыссыздықтың жоқтығын білдіреді. Жұмыспен толық
қамтылу кезіндегі жұмыссыздық деңгейі оның табиғи деңгейі
болып саналады. Мұндай жағдай елдегі жұмыс күшінің рыноктары
теңдестірілгенде, яғни жұмыс іздеушілердің саны бос жұмыс
орындарының санына тең болғанда пайда болады.
Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі қоғамдағы оң құбылыс болып
есептеледі. Өйткені “фрикциялық” жұмыссыздарға бос жұмыс
орнын табу үшін әрқашан уақыт керек‚ “құрылымдық”
жұмыссыздарға да біліктілігін жетілдіру, жаңа мамандық алу үшін
немесе жұмыс табу мақсатымен басқа жерге көшу үшін уақыт
керек. Егер жұмыс іздеушілердің саны бос жұмыс орнынан асып
түссе‚ онда жұмыс күші рыногінің тең болмағаны. Екінші
жағынан‚ жиынтық сұраным молайған жағдайда жұмыс күшінің
“жетіспеушілігі” сезіледі‚ яғни бос жұмыс орындарының саны
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде‚ мысалы‚ АҚШ-та‚ еңбекке қабілетті
тұрғындардың жұмыспен толық қамтылуы жұмыссыздық мүлдем жоқ дегенді
білдірмейді. Фрикциялық және құрылымдық жұмыссыздық болмай қоймайды деп
есептеледі. Демек, елдегі тұрғындардың жұмыспен толық қамтылуы – ол елде циклдік
жұмыссыздықтың жоқтығын білдіреді. Жұмыспен толық қамтылу кезіндегі
жұмыссыздық деңгейі оның табиғи деңгейі болып саналады. Мұндай жағдай елдегі
жұмыс күшінің рыноктары теңдестірілгенде, яғни жұмыс іздеушілердің саны бос жұмыс
орындарының санына тең болғанда пайда болады. Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі
қоғамдағы оң құбылыс болып есептеледі. Өйткені “фрикциялық” жұмыссыздарға бос
жұмыс орнын табу үшін әрқашан уақыт керек‚ “құрылымдық” жұмыссыздарға да
біліктілігін жетілдіру, жаңа мамандық алу үшін немесе жұмыс табу мақсатымен басқа
жерге көшу үшін уақыт керек. Егер жұмыс іздеушілердің саны бос жұмыс орнынан асып
түссе‚ онда жұмыс күші рыногінің тең болмағаны. Екінші жағынан‚ жиынтық сұраным
молайған жағдайда жұмыс күшінің “жетіспеушілігі” сезіледі‚ яғни бос жұмыс
орындарының саны жұмысқа мұқтаждардың санынан асып түседі.
• Қазақстанда нарықтық экономикаға өту кезеңінде бұрынғы
тиімсіз кәсіпорындар мен ауыл шаруашылық мекемелерінің
жұмысын уақытша тоқтатып, жабылуына, банкротқа
ұшырауына, жекешелендіріліп, қайта құрылуына
байланысты құрылымдық жұмыссыздық құбылысы
байқалды. 2000 жылы елдегі жұмыссыздар саны 1997
жылғы деңгеймен салыстырғанда біршама (0,2%-ке)
төмендеді. Елдегі түбегейлі әлеуметтік-экономикалық
реформалар барысында жаңа жұмыс орындары ашылуына,
ішкі, сыртқы инвестициялар көмегімен, бірқатар өндіріс
ошақтары мен ауыл шаруашылығының жандануына орай,
ауылды қайта өркендетудің 3 жылдық бағдарламасына
байланысты жұмыссыздық деңгейі де біртіндеп табиғи
деңгейге түсе бастады
Жұмыссыздық – барлық қоғамда болып тұратын
құбылыс. Нарықтық экономикасы дамыған
елдерде‚ мысалы‚ АҚШ-та‚ еңбекке қабілетті
тұрғындардың жұмыспен толық қамтылуы
жұмыссыздық мүлдем жоқ дегенді білдірмейді.
Фрикциялық және құрылымдық жұмыссыздық
болмай қоймайды деп есептеледі. Демек, елдегі
тұрғындардың жұмыспен толық қамтылуы – ол елде
циклдік жұмыссыздықтың жоқтығын білдіреді.
Жұмыспен толық қамтылу кезіндегі жұмыссыздық
деңгейі оның табиғи деңгейі болып саналады.
Мұндай жағдай елдегі жұмыс күшінің рыноктары
теңдестірілгенде, яғни жұмыс іздеушілердің саны
бос жұмыс орындарының санына тең болғанда
пайда болады. Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі
қоғамдағы оң құбылыс болып есептеледі
• . Елдегі түбегейлі әлеуметтік-экономикалық реформалар
барысында жаңа жұмыс орындары ашылуына, ішкі,
сыртқы инвестициялар көмегімен, бірқатар өндіріс
ошақтары мен ауыл шаруашылығының жандануына орай,
ауылды қайта өркендетудің 3 жылдық бағдарламасына
байланысты жұмыссыздық деңгейі де біртіндеп табиғи
деңгейге түсе бастады Отбасы-некеге немесе қандық
туыстыққа негізделген эмоционалдық байланыспен,
өзара жауапкершілік қатынаспен біріккен тұлғалар
жиынтығы.Ол қоғамның дамуында және жеке адамның
өмірінде әлеуметтік құрылымның маңызды элементі
болып табылады.Қазіргі жаңа қоғамдағы қарама-
қайшылықтар және оның проблемалары,
қиыншылықтары отбасында көрініс алады.
• Отбасы-бұл күрделі әлеуметтік жүйе, ол бір
жағынан әлеуметтік институтқа, ал екінші
жағынан кіші топқа ұқсайды.Әлеуметтік
институт ретінде отбасы қоғамды өзіндік қорғау
және жаңа ұрпақ шығару қызметін
атқарады.Отбасы кіші топ ретінде адамдар
қоғамдастығы, онда индивидтер өзара тұлғалық
қатынасқа түседі, әлеуметтік-психологиялық
қажеттіліктерді қанағаттандырады, ата-аналар,
жас жұбайлар, балалар, туыстар арасындағы
өзара қарым-қатынасты көрсетеді.
• Әлемді дағдарыс билеп, жұмыссыздық ушығып
тұрғанда, Қазақстанда жаңа жұмыс орындары ашылып жатыр.
Бұл жөнінде «Күшті Қазақстанды бірігіп құрайық» атты жалпыхалықтық
телекөпірдің қорытындысында Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев айтты.

«Әлемде дағдарыс дендеп тұр, кәсіпорындар тұралап, банкроттыққа ұшырауда,
адамдар жұмыссыздыққа тап болып жатқан кезде, Қазақстан жаңа кәсіпорындарды
іске қосып, қосымша жұмыс орындарын ашуда. Жұмыссыздық деңгейі Қазақстанда
төмендеп келеді»,- деді өз сөзінде Мемлекет басшысы.

«Міне, бұл дегеніміз сұрыпталған стратегия, нағыз жүзеге асыру», - деп атап өтті
Назарбаев.

«Өздеріңіз жақсы білесіздер, Қазақстан алып құрылыс алаңы. Біз әр кәсіпорын
туралы айтқан жоқпыз, өйткені бұл өте көп уақыт алады. Дегенмен, бұқаралық
ақпарат құралдары мен теледидарлар еліміздің үлкен серпілістерін халыққа жеткізіп
отырыңыздар», - деді Президент.

Президент мысал ретінде «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» автожолы құрылысын
келтірді, оның ұзындығы 2800 шақырым, онда 25 мыңға жақын мамандар мен
жұмысшылар еңбек етеді.

Бүгінгі телекөпір барысында 1-ші жартыжылдықта 381 млрд. теңгеге бағаланған
жеделдетілген индустриалдық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасы
бойынша 72 инвестициялық жобаның таныстырылымы жоспарланған болатын.
Бұлар, энергетика, тау-кен өндіру, металлургия және дайын металдардан машина
құрастырудың дайын өнімдері, мұнай өңдеу және мұнай-газ секторының
инфрақұрылымы, химия өнеркәсібі, құрылыс индустриясы, жеңіл өнеркәсіп, АӨК
мен ауылшаруашылығы өнімін қайта өңдеу салалары болды.
• Отбасы-қоғамның пайда болуында ең негізгі элемент
болып есептеледі. Ата-ананың үгіт-насихаты, түсіндіруі
олардың үлгі-өнегесі, үйдегі ахуал, отбасының
психологиялық тынысы арқылы баланың әдеті, мінез-
құлқы, жақсы-жаманды бағалау критерийі қалыптасады.
• Отбасыны біртекті экономикалық кеңістігі, бір-біріне
сенім артуы, өзара бір-біріне деген қамқорлық,
қорғаушылық қасиеттері жеке құрылым ретінде бөліп
көрсетуге болады.
• Нақты өмірде адамдар арасындағы өзара қарым-
қатынас әр түрлі болады, әр түрлі отбасы типтері өмір
сүреді.Қоғам әрқашан өзгеріп отырады, соған байланысты
отбасы қарым-қатынастары, түрлері де өзгереді.
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Жұмыссыздық пен инфляция экономикалық тұрақсыздықтың көрінісі ретінде

Фрикциондық жұмыссыздық

Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық себептері мен формаларықажыг

Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық себептері мен формалары

Өндіріс шығындарының өсуі

Жұмыссыздық және халықты жұмыспен қамту

Инфляция елдегі баға деңгейінің өсуі

ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ ЖҰМЫССЫЗДЫҚ

Экономикалық циклдар, инфляция, жұмыссыздық

Құрылымдық жұмыссыздық

Пәндер