Пептидтер

Орындаған: Аязбаева А. Ж.

Факультет: Фармацевтика

Топ: 204

Қабылдаған: Илиясова М. И.

Жоспары

Пептидтердің құрылымы мен оларды синтездеу

Пептидті антибиотиктер

Пептид гормондар

Пептид токсиндер

Пептидтердің екіншілік құрылымы

Полипептидтердің үшінішілік құрылымы

Белоктар→полипептидтер→пептидтер→амин қышқылдары Бепоктар гидролизге ұшырағанда, алдымен әр түрлі күрделі құрылысты полипептидтер, пептидтер түзеді. Белоктарға молекулалық массасы 6000 дальтоннан жоғары, құрамындағы аминқышқылдарының саны 50 ден артық қосылыстар жатады.

Полипептидтер деп - молекулалық массасы 6000 д-ға дейінгі құрамындағы аминқышқылдарының саны 50-ге дейін болатын қосылыстарды атайды. Полипептидтер табиғи белоктардың ыдырауы нәтижесінде түзілетін аралық өнімдер. Неміс оқымыстысы Э. Фишер полипептидтерді синтездеп алып, олардың қасиеттерінің айырмашылығы жоқ екенін байқаған. Полипептидтер ыдырағанда пептидтер түзеді. Пептидтер құрамында аминқышқылдарының саны 200 Д-ға тең қосылыстар.

Окситоциннің құрылысы

Бірінші рет полипептидтерді неміс химигі Э. Фишер синтездеді. Ол он сегіз амин қышқылынан тұратын полипептид синтездеді. Бұл синтезделген полипептид белоктарға өте ұқсас және оларға тиісті қасиетерді көрсетті. Қазіргі кезде 120 артық табиғи дербес пептидтер бөлініп алынды және құрылыстары анықталды. Бұлардың көпшілігінің биологиялық маңызы өте зор.

Пептидтер- екі немесе бірнеше амин қышқылдарынан су бөлініп шыққанда пайда болған заттарды айтамыз. Бул жағдайда амин қышқылдардың арасында пептид байланысы түзіледі (-CO-NH-) . Пептидтер екі амин қышқылынан түзілсе трипептид, ал көп амин қышқылынан болса- полипептид дейміз. Мысалы:

→

Пептидтерді мына мәселелер бойынша атауда қарастырамыз:

N ұшынан бастап, осы аимноқышқыл қалдығының ежелгі атауына “ил” жұрнағы қосылады

Пептид молекуласының соңындағы С-ұшына сәйкес келетін аминоқышқыл “ил” жұрнағынсыз өз атауымен аталады.

Пептидті антибиотиктер

Кейбір пептидтер дәрілік яғни антибактериальды қасиетке ие болып келеді. Мысалы, грамицидин S тұйық сақиналы дикапептид стрептакокк, пневмококк және де өзге микроорганизмдерге антибактериалды қасиет көрсетеді.

Пептид гормондар

Ағза бойындағы химиялық рекацияларды реттеуде, яғни гормондық қасиет көрсететін пептидтер- пептид гормондар деп аталынады. Олардың өкілі ретінде окситоцин және вазопрессинді атауға болады.

Окситоцин және вазопрессин

Гипофиздің артқы бөлігінің гормоны, октапептид, 8 амин қышқылынан тұрады. Вазопрессин қанның қысымын реттеуге қатысады.

Инсулин-май, белок және көмірсулардың адам ағзасында қорытылуына жауапты гармондардың бірі. Инсулин жетіспеуі-қант диабеті ауруына шалдықтырады. Инсулиннің салыстырмалы молекулалық массасы -5727 және формуласын C259H777N65O75S6 деп жазуға болады.

Пептидтік токсиндер

Улы заттар құрамында да пептидті қосылыстар бар және олар пептид токсиндер деп аталады. Токсиндер улы саңырауқұлақтарда, ара, жылан, шаян уларының құрамынад ұшырасады.

Мысалы, апамин пептиді ара уының құрамында ұшырасады да орталық жуйке жуйесіне қатты әсер етеді. Апамин-18 аминоқышқыл қалдығынан құралған нейтротоксин болып табылады. Нейтортоксин қатарына улы конотоксин пептиді де жатады.

Нейтропептидтер 150-ден астам белгілі және бұл заттар адам ми жуйесінде ұшырасады. Олардың өкіліне энкефалин нецтропептидтері жатады.

Шартты түрде пептид молекуласында жүзге дейін, ал ақуыз молекуласында жүзден жоғары амин қышқылдарының қалдықтары болады деп саналады және бұл олардың пептидтер үшін 1 ға дейін, ал ақуыз үшін 1 нан бірнеше миллионға дейін жететін молекулалақ массасына сәйкес келеді.

Пептидтер тобында төменгі молекулалы пептидтерді құрамында 10 нан аспайтын аминқышқылының қалдығы болатын олигопептидтер деп, ал құрамында 100 ге дейін аминқышқылы енетін тізбекті полпептид деп бөледі.

Пептидті немесе ақуызды макромолекуланы мономерлі буындағы пептидті (амидті) байланысты түзе жүретін α-аминқышқылдарының поликонденсация өнімі ретінде ойша елестетуге болады.