Техникалық дақылдарға тыңайтқыш қолдану жүйесі

Презентация қосу

ТАҚЫРЫБЫ:

Техникалық дақылдарға

Тасболат Сабина ПВ-206
тыңайтқыш қолдану
жүйесі
ҚАНТ ҚЫЗЫЛШАСЫ
Қант қызылшасы - қызылша
туысына жататын жылу сүйгіш, екі
жылдық бағалы техникалық дақыл.
Қант қызылшасы тамақ
өнеркәсібінде қант алу үшін

Тасболат Сабина ПВ-206
пайдаланылады, өйткені оның
тамыр жемісінде 17 – 19%-дай қант
болады. Ќант қызылшасы
топырақтан қоректiк заттарды көп
пайдаланады, бұл жөнiнен ол
көптеген дақылдардан жоғары
тұрады. Суармалы егiсте қызылша
өсiмдiгiнiң 1 тонна тамыры мен
сондай мөлшердегi сабақ-жапырағы
орта есеппен топырақтан 4 кг азот,
1,3 кг фосфор және 6-7 кг калий 2
пайдаланады.
. Қант қызылшасы өсуiнiң бастапқы кезеңiнде
(тұқымның өнуiнен 2-3 қос жапырақ пайда болуы)
фосфор жетiспесе оны бiрден сезедi. Бұл кезде
топырақта фосфор тапшы болса, қызылшаның
тамыры мен сабақ-жапырағының өсуi нашарлайды.

Тасболат Сабина ПВ-206
Мұның өзi оның өнiмдiлiгiне керi әсер етедi. Егер
топыраққа фосфор енгiзiлсе, қызылшаның
қоректенуi жақсарады, өнiмдiлiгi артады және
тамырының қанттылығы жоғарылайды. Ол үшiн
тұқымды себу кезiнде қатар аралығына 20-30 кг Р2О5
бередi. Қоректенудiң екiншi кезеңiнде (2-3 қос
жапырақ пайда болғаннан бастап қатар
аралықтарының қосылуы) сабақ-жапырақтарының
өсуi тез жүредi.
Қант қызылшасының қоректенуінің үшiншi кезеңi
тамыз айының ортасына дейiн созылады. Мұнда
оның тамырының өсуi қарқынды өтедi және өсiмдiк
барлы қоректiк заттарды көп мөлшерде қабылдайды.

Тасболат Сабина ПВ-206
Төртiншi кезеңде (тамыз айының ортасынан
жинауға дейiн) қызылша тамырының көлемi ұлғаяды
және қант жиналу процесi күштi жүредi. Бұл
мерзiмде тұқымның өнiп көктеуiнiң бастапқы
кезеңiндегiдей азоттың көп берiлуiне жол бермеген
дұрыс. Өйткенi азоттың мол болуына қызылша
тамырында қант аз жиналады.

Қант қызылшасы тіршілігінің алғашқы айында
гектарынан 2 кг азот, фосфор, калий
қабылдаса, вегетациялық дәуірінің ортасында
ол гектарынан 96 кг азот, 34 кг фосфор және
133 кг калий қабылдайды. Ал вегетациялық
дәуірінің соңғы айында азотты, фосфорды,

Тасболат Сабина ПВ-206
калий қабылдауы гектарынан 7 кг болады.

Қант қызылшасынан жоспарланған өнiм алуға
арналған
азот тыңайтқышының мөлшерi
Топырақ Жоспарланған өнiм, ц/га
типi Алғы дақыл
300-350 350-450 450- 550-
550 650
Азот мөлшерi (әсерлi зат), кг/га

Тасболат Сабина ПВ-206
Ашық Жоңышқа тыңы және 45 70 90 120
қара дәндi бұршақ дақылы.
қоңыр Қант қызылшасы немесе 70 120 140 160
Топырақ жүгерi
Масақты астық дақылы 120 140 160 180

Боз Жоңышқа тыңы және дәндi 60 90 120 130
топырақ бұршақ дақылы.
Қант қызышасы немесе 90 120 150 180
жүгерi
Масақты астық дақылы 120 150 180 200 6
Топырақтағы жылжымалы фосфор мен алмаспалы калий деңгейiне
қарай қант қызылшасына арналған фосфор және калий
тыңайтқыштарының ықшамдалған жылдық мөлшерi (әсерлi зат
есебiмен)
Топырақтағы жылжымалы Топырақтағы алмаспалы
Өнiм, ц/га фосфор деңгейi калий деңгейi

Тасболат Сабина ПВ-206
Төмен Орташа Жоғары Төмен Орташа Жоғары

Фосфор тыңайтқышының Калий тыңайтқышының
мөлшерi (кг/га) мөлшерi (кг/га)

350 90 60 - 60 45 -

350-400 120 90 30 90 60 45

400-500 150 120 45 120 90 60

550-600 180 130 60 150 120 80 7
Қант қызылшасына берiлетiн тыңайтқыш мөлшерi топырақ
типiне, алғы дақыл түрiне және алынатын өнiм көлемiне
байланысты.
Гранулометриялық құрамы жеңiл топыраққа және малта
тастары жер бетiне жақын жатқан топыраққа азоттың жылдық
мөлшерiнiң 40% көктемде культиватормен, ал қалғанын екi рет

Тасболат Сабина ПВ-206
үстеп қоректендiруге беру керек. Бiрiншi үстеп қоректендiру
сиретiлген соң дереу берiледi. Екiншi үстеп қоректендiру 15-20
күннен кейiн жүргiзiледi. Малта тастары 60-70 см тереңдiкке
орналасқан боз топыраққа фосфор мен калий тыңайтқыштарын
сүдiгер жыртар алдында, азоттың жылдық мөлшерiнiң 40%-тiн
тұқымды себер алдында, қалған 60%-тiн үш рет үстеп
қоректендiру кезiнде берсе гектарынан 498,4 ц тамыр жинады.
Ал азоттың жылдық мөлшерiнiң 40%-тiн сүдiгер жыртарға
көшiрiп, қалған азотты үш рет үстеп қоректендiруге
пайдаланғанда өнiм мөлшерi 56,5 ц төмендедi.
Гранулометриялық құрамы ауыр топыраққа фосфор
тыңайтқышын тұқыммен бiрге берудiң қажетi жоқ.
Боз және қара қоңыр топырақтарға орналасқан
қызылша
ауыспалы егiсiне арналған тыңайтқыштың мөлшерi

Минералды тыңайтқыштар (әсерлi
Көң, т/га
Ауыспалы егiс дақылдары зат, кг/га)

N Р2О5 К2 О

Тасболат Сабина ПВ-206
Жоңышқа және
30-60 120-150 90-120 -
дәндi дақыл
Жоңышқа - - - -
Жоңышқа - - - -
Қант қызылшасы 60-90 90-120 90-120 -
Қант қызылшасы 90-120 60-90 60-90 -
Күздiк бидай 60-90 - - 20-30
Қант қызылшасы 120-150 60-90 60-90 -
Күздiк бидай 9
60-90 - - -
немесе жүгерi
МАҚТА
Мақта - көп жылдық
өсімдік.
Мақта бiр тонна өнiм және

сондай мөлшерде сабақ-

Тасболат Сабина ПВ-206
жапырақ түзу үшiн
топырақтан 40-50 кг азот, 12-
15 кг фосфор, 50-70 кг калий
пайдаланады екен.
Мақта жоңышқадан кейiнгi
танапқа жақын
орналасса,соғұрлым оған
азот тыңайтқышын азырақ,
ал керiсiнше, фосфор мен
калийдi көбiрек қолдану 10

керек.
Мақта өсімдігі көктеп шыққаннан
шанақтауға дейін 3-5% азот, 3-5% фосфор, 2-
3% калий қабылдайды. Шанақтаудан жаппай

Тасболат Сабина ПВ-206
гүлдеуге дейін 25-30% азот, 15-20% фосфор
және 15-20% калий қабылдаса, гүлдеу –
жаппай пісу кезінде 65-70% азот, 75-80%
фосфор және 75-80% калийді қабылдайды.
Мақта егістігінің гектарына 2кг мырыш,
1кг молибден, 1кг бор қолдану тиісінше 4,3;
2,6; 2,5 центнер қосымша өнім алуды
қамтамасыз етті. 11
Жылжымалы фосфор мен алмаспалы калий мөлшерi орташа
күңгiрт боз топыраққа орналасқан мақталы-жоңышқа ауыспалы
егiсiн тыңайту жүйесi
Минералдық тыңайтқыштың
жылдық мөлшерi, кг/га
Көң, т/га
Дақылдар
N Р2О5 К2О

Тасболат Сабина ПВ-206
Астық жабындысына
90 120 120
егiлген жоңышқа -

Екiншi жылдық жоңышқа - - - -
Үшiншi жылдық жоңышқа - - - -
Мақта 100 120 120 -
Мақта 120 90 90 -
Мақта 140 80 60 -
Мақта 120 60 - 20-30
Мақта 130 70 60 -
Мақта 150 60 60 -
Жылжымалы фосфор мен алмаспалы калий мөлшерi орташа кәдiмгi боз
топыраққа орналасқан мақталы-жоңышқалы-жүгерi ауыспалы егiсiн
тыңайту жүйесi

Минералдық тыңайтқыштың
жылдық мөлшерi, кг/га Көң,
Дақылдар т/га
N Р2О5 К2О

Тасболат Сабина ПВ-206
Сүрлемдiк жүгерi
жабындысына егiлген
120 180 120 -
Жоңышқа
Екiншi жылдық жоңышқа - - - -
Үшiншi жылдық жоңышқа - - - -
Мақта 120 150 120 -
Мақта 150 120 90 -
Мақта 180 90 90 -
Мақта 150 90 - 20-30
Мақта 180 90 60 -
Дәндiк жүгерi 200 120 90 -
Мақта 180 60 - 30-40
Мақта 200 90 60 - 13
Мақта 230 90 60 -
КАРТОП
Картоп, картофель (немісше
Kartoffel), түйнекті алқа,
ақтүйнек — алқа тұқымдасына
жататын көп жылдық дақыл.

Тасболат Сабина ПВ-206
Картоп қоректiк элементтердiң
iшiнен калийдi көп
пайдаланады, екiншi орында
азот, одан соң фосфор. Жоғары
агротехниканы қолданып
өсiрiлген картоптың 100 ц
түйнегiнде және сондай
мөлшердегi жапырағы мен
сабағында 50-70 кг азот, 15-20
кг фосфор, 60-80 кг калий 14
болады.
Картоп өнiмiн молайтуда органикалық тыңайтқыш қолданудың да маңызы
үлкен. Көңдi 20-30 т мөлшерiнде күзде берген дұрыс. әсiресе, көңдi картоп-
көкөнiс ауыспалы егiсiнде минералдық тыңайтқыштармен ұштастырып
пайдалану жақсы нәтиже бередi.
Гектарынан 150-200 ц өнiм жинау
үшiн қара топырақты аймақтағы тәлiмi
жерде таза парға егiлетiн картопқа

Тасболат Сабина ПВ-206
азоттың ең тиiмдi мөлшерi N40 болып
саналады. Егер топырақтағы жылжымалы
фосфор мен алмаспалы калий мөлшерi
төмен болса Р60-70,К45-55, жоғары болса Р25-
К
30 15-25
қолданған жөн.
Азот тыңайтқышының мөлшерiн
күңгiрт қара қоңыр топырақ жағдайында
70-90 килограмға дейiн, ашық қара қоңыр
топырақта 90-100 килограмға дейiн
жеткiзу керек. Суармалы жерлерден
гектарынан 200-300 центнер өнiм жинау
үшiн қара топыраққа 90-100 кг, қара
қоңыр топыраққа 120-150 кг, боз
топыраққа 150-180 кг азот берiледi.
Суармалы жерлерге егiлетiн картоптан жоспарланған өнiм алуға
арналған тыңайтқыштың жылдық мөлшерi ( әсерлi зат), кг/га
өнiм, ц/га
Топырақта 100-150 200-300
ғы Р2О5
Топырақ мен К2О N P2O5 K2 O N P2O5 K2 O
деңгейi

Төмен 60 100 60 90 120 90
Кәдiмгi және шабынды

Тасболат Сабина ПВ-206
Орташа 60 80 30 90 90 60
қара топырақ
Жоғары 60 40 - 90 60 40
Төмен 70 100 70 100 110 100
Қара шiрiгi аз оңтүстiк
Орташа 70 80 50 100 90 80
қара топырақ
Жоғары 70 40 30 100 50 60
Төмен 80 90 100 120 110 120
Күңгiрт қара қоңыр және
Орташа 80 70 70 120 90 90
шабынды қара топырақ
Жоғары 80 30 40 120 50 60
Төмен 110 90 100 150 100 140
Ашық қара қоңыр және
Орташа 110 70 70 150 70 100
қоңыр топырақ
Жоғары 110 30 40 150 40 70
Төмен 130 90 60 180 110 90
Боз және құба қоңыр
Орташа 130 70 40 180 90 70
топырақ
Жоғары 130 30 - 180 50 50
Төмен 100 120 100 130 140 140 16
Аллювилi шабынды,
Орташа 100 90 70 130 100 100
шалғынды топырақ
Жоғары 100 40 40 130 60 70
Картоп ауыспалы егiсiне арналған тыңайтқыштың мөлшерi
( таулы суарылмайтын аймақ)

Минералдық тыңайтқыштар
(әсерлi зат) кг/га
Дақыл Көң, т/га

Тасболат Сабина ПВ-206
N P2O5 K2O
Бiр жылдық бұршақ дақылы 30 90 60 -
Картоп 60 60 60 -
Көкөнiс (капуста, сәбiз, қызылша) 60-120 60-90 60-80 -
Картоп 60 60 - 20-30

Қазақтың ғылыми-зерттеу картоп және көкөнiс шаруашылық
институты ашық қара топыраққа Р120 енгiзгенде гектарынан 38,2 ц,
N80Р120 бергенде 54,5 ц, ал N80Р120К60 қолданғанда 83,6 ц қосымша
өнiм жинады. Картопқа органикалық тыңайтқыш жақсы әсер етедi.
Ауыспалы егiсте суармалы қара қоңыр топырақ жағдайында
картоптан гектарына 200-300 ц өнiм алуға арналған
тыңайтқыштардың мөлшерi

Минералдық тыңайтқыштар
(әсерлi зат), кг/га

Тасболат Сабина ПВ-206
Дақыл Көң, т/га

N P2O5 K2 O

Астық дақылы мен жамылғы шөп 20-30 90-120 60-90 -

Көпжылдық шөп - - - -

Көпжылдық шөп - - - -

Картоп 60-90 60-90 60-90 -

Картоп 80-100 30-60 - 20-30
МАЛАЗЫҚ ДАҚЫЛДАРДЫ ТЫҢАЙТУ

Мал азықтық екпе шөптер мен табиғи жайылымдықтардың
өнiмiн көтеру үшiн түрлi агротехникалық шаралар қолданылады.
Солардың iшiндегi негiзгiлерiнiң бiрi тыңайтқыштарды тиiмдi
пайдалану. Бiржылдық астық тұқымдас шөптердiң iшiнде судан шөбi

Тасболат Сабина ПВ-206
ең бағалы малазықтық өсiмдiк. Оның 100 кг шөбiнде орта есеппен
55 малазықтық бiрлiк және 56 кг қорытылатын протеин болады.
Судан шөбiнiң бiр тонна құрғақ массасының құрамында 15 кг азот, 5
кг фосфор және 34 кг калий бар. Бұл шөптiң өнiмiне азот және
фосфор едәуiр әсер етедi.
Жүргiзiлген зерттеулерге қарағанда бұл дақылдың өнiмiн және
сапасын көтеру үшiн алғы дақылға 100-120 кг фосфор мен калий
қолданып, судан шөбiне 120-180 кг азот берген дұрыс. Мұндай
тыңайту жүйесi гектарынан 55-650 ц көк балауса жинауды
қамтамасыз етедi.

Азот тыңайтқышының судан шөбiнiң балаусасының өнiмiне әсерi
(Қазақ аграрлық университетінің агрохимия және топырақтану
кафедрасының мәлiметi), ц/га

Тәжiрибе 1 кг топырақ құрамындағы жылжымалы фосфор
варианттары мөлшерi, мг

Тасболат Сабина ПВ-206
18-23 27-31 39-44 48-50

Азотсыз 379 409 382 413

N60 449 447 466 446

N120 548 537 574 508

N180 650 624 642 651
Тыңайтқыштың жоңышқа шөбiнiң өнiмiне әсерi (Қазақ аграрлық
университетінің агрохимия және топырақтану кафедрасының мәлiметi

Топырақтың жылжымалы Тыңайтқыш мөлшерi, кг/га (әсерлi үш жылдағы Қосымша өнiм,ц/га
фосформен қамтамасыз етiлу зат) өнiм, ц/га
деңгейi, мг/кг

Тасболат Сабина ПВ-206
Төмен (18-20) Тыңайтқышсыз 360 -
Р270К180 545 185
N180P270K180 555 195

Орташа (30-35) Тыңайтқышсыз 415 -
P180K180 535 120
N180P180K180 560 145
P270K180 540 125

Көтерiңкi (40-45) Тыңайтқышсыз 450 -
P90K180 540 90
N180P180K270 570 120
K180 511 61
Шалғынды-қара қоңыр топырақта орналасқан малазықтық ауыспалы егiс
дақылдарына тыңайтқыш қолдану жүйесiнiң үлгi схемасы
Ауыспалы Топырақтың Жоспар Тыңайт Оның iшiнде берiледi
егiс жылжымалы лан қыштың Сүдiгер Тұқымды Үстеп
дақылдары фосформен ған жылдық жыртар себу қоректен
қамтамасыз өнiм, мөлшерi, Алдында кезiнде дiруге
етiлу деңгейi. ц/га кг/га
(әсерлi зат)

Арпа + Төмен 45+70 N60P270K180 N60P240K180 P30 -

Тасболат Сабина ПВ-206
жоңышқа Көтерiңкi 45+70 N60P90K180 N60P90K180 - -
Жоғары 45+70 N60K180 N60K180 - -
Жоңышқа Төмен 120 - - - -
Көтерiңкi 125 - - - -
Жоғары 130 - - - -
Жоңышқа Төмен 120 - - - -
Орташа 125 P60 - - P60
Көтерiңкi 130 - - - -
Малазықтық Төмен 895 N270P150K90 N180P120K90 P30 N90
қызылша Көтерiңкi 1012 N270P50K90 N180P50K90 - N90
Жоғары 1012 N270K90 N180K90 - N90
Сүрлемдiк Төмен 811 N180P150K60 N110P120K60 N10P30 N60
жүгерi Орташа 843 N180P100K60 N110P70K60 N10P30 N60
Көтерiңкi 850 N180P100K60 N110P70K60 N10P30 N60
Судан шөбi Төмен 600 N180P20 N120 P20 N60 22
(балауса) Орташа 630 N180P20 N120 P20 N60
Жоғары 650 N180 N120 N60
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Химия. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева,
Н.Далабаева. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007.

Тасболат Сабина ПВ-206
Экология және табиғатты қорғау. Алматы:"Мектеп"
ААҚ , 2001.
Елешов Р., Сапаров А., Балғабаев Ә., Туктугулов Е. “
Агрохимия және тыңайтқыш қолдану” Алматы
Елешов Р.Е., Бекмағанбектов А. “Агрохимия” –
Алматы, 1989
Интернет

Ұқсас жұмыстар

КОМПЛЕКСТІ ТЫҢАЙТҚЫШТАР

Қарқынды егіншілікте туралы түсінік. Тыңайтқыш - ауыл шаруашылығы дақылдарының өнiмiн арттырудың басты факторы

Агрохимия ғылымының міндеттері мен зерттеу әдістері

Питомник

Табиғи калий тұздары

Күріш тұқым шаруашылығы

Питомник. Питомниктің тыңайтқыштары

Өсімдік ауруларын есепке алу әдістері

Азотты тыңайтқыштар

Егіс тәжірибесінің түрлері

Пәндер