Жас волейболшылардың қозғалыс қабілеттері мен дене қасиеттерінің даму ерекшеліктері және даярлықты бағдарламалау алгоритмі

Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі

Қазақтың спорт және туризм академиясы

Олимпиадалық спорт факультеті

Спорттық ойындар кафедрасы

Н. Ә. Ашимбекова

ВОЛЕЙБОЛШЫЛАРДЫҢ ҚОЗҒАЛЫС ҚАБІЛЕТТЕРІНІҢ ЖӘНЕ ДЕНЕ ДАЙЫНДЫҒЫНЫҢ ДАМУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В010800 - «Дене шынықтыру және спорт» мамандығы

Алматы, 2017

Дипломдық жұмыс тақырыбының көкейтестілігі.

Спорттық жаттығу өзіне даярлықтың негізгі бөлімдерін немесе салыстырмалы түрде дербес қырларын: техникалық, дене қасиеттері, тактикалық, психологиялық, теориялық және интегралдық қырларын қосады.

Осындай құрылым спорттық шеберліктің құрамдас бөліктері туралы түсінікті ретке келтіреді, оларды жетілдіру тәсілдері мен әдістерін, спорттық жетілдірілу процесін басқару мен бақылау жүйесін бір жүйеге келтіруге мүмкіндік береді.

Зерттеу нысаны - жас волейбошылардың жарыс әрекеті және жаттығу процесі.

Зерттеудің мақсаты - жас волейбошылардың дене қабілеттерінің даярлығын арттыруға бағытталған жаттығу процесін жетілдіру.

Зерттеудің міндеттері:

Жас волейбошылардың жарыс ойындарындағы қимыл белсенділігінің сипатын анықтау.

Дене қасиеттерінің даярлығының деңгейін және жас волейбошылардың тиімді жарыс әрекеттеріне ықпал ететін жетекші дене қасиеттерін анықтау.

Жас волейбошылардың дене қасиеттерінің даярлығының құрылымын зерттеу.

Жаттығудың даярлық кезеңіндегі жас волейбошылардың дене қасиеттерінің даярлығын бағдарлаудың алгоритмін жасап шығару және апробациядан өткізу.

Зерттеу әдістері:

Жұмыста алға қойылған міндеттерді шешу үшін зерттеудің келесідей әдістері қолданылды:

әдебиет көздерін талдау және жалпыландыру;

антропометрия;

зерттеудің педагогикалық әдістері;

эксперттік бағалай отырып, педагогикалық бақылаулар;

математикалық статистика әдістері.

Зерттеудің ұйымдастырылуы

Зерттеулерге үшінші спорт дәрежесі, жасы 16-17-дегі 22 волейболшылар

қатысты. Зерттеулер үш кезеңмен жүргізілді.

Бірінші кезеңде зерттеліп отырған мәселе бойынша ғылыми-әдістемелік және арнайы әдебиет зерделенді және талданды. Талдаудың негізінде жас волейболшылардың жарыс ойындарындағы дене қасиеттерінің даярлығын және қозғалу белсенділігін сипаттайтын көрсеткіштер жинағы анықталды. Бұл көрсеткіштер педагогикалық бақылауларда констатациялаушы педагогикалық экспериментке қатысушылардың қозғалыс қасиеттерін және қабілеттерін тестілеген кезде пайдаланылды.

Екінші кезеңде педагогикалық констатациялаушы эксперимент жүргізіліп, оның барысында жарыс ойындарын педагогикалық бақылау, 22 жас волейболшылардың дене қасиеттерінің даярлығын тестілеу жүргізілді. Констатациялаушы эксперименттің нәтижелерінің негізінде спортшылардың жарыстағы әрекеттерінің тиімділігін қамтамасыз ететін дене қасиеттері арасындағы байланыс және дене қасиеттері даярлығының құрылымы анықталды.

Үшінші кезеңде дене қасиеттерін даярлауды бағдарламалаудың алгоритмі жасап шығарылды, 22 жас волейболшылардың қатысуымен табиғи ашық педагогикалық эксперимент жүргізілді, алынған мәліметтер талданды, диплом жұмысы рәсімделді. Аталған зерттеуде алға қойылған міндеттерді орындау, біздің пікірімізше, жас волейболшылардың дене қасиеттерін даярлаудың проблемалық аспекттері үшін маңызға ие.

р. с

Көрсеткіштер

CV%

«Белсенді» фазаның ұзақтығы (с)

8, 3

0, 04

1, 1

4, 1

Бір партиядағы «белсенді» фазалардың саны

58, 2

0, 76

7, 8

11, 7

Үш партиядағы «белсенді» фазалардың саны

168, 2

3, 05

22, 5

15, 4

Бес партиядағы «белсенді» фазалардың саны

209, 9

16, 29

28, 2

65, 8

Бір партиядағы секірулер саны

26, 0

0, 37

3, 5

12, 1

Үш партиядағы секірулер саны

58, 0

1, 72

7, 8

25, 1

Бес партиядағы секірулер саны

96, 0

6, 06

12, 8

53, 5

Бір партиядағы орын ауыстырулар, құлаулар саны

14, 0

1, 03

1, 8

12, 4

Үш партиядағы орын ауыстырулар, құлаулар саны

38, 0

1, 32

5, 1

29, 4

10.

Бес партиядағы орын ауыстырулар, құлаулар саны

69, 0

3, 03

9, 3

37, 2

Кесте 1 - Жарыс ойындарындағы жас волейболшылардың қимыл

белсенділігінің кейбір көрсеткіштері (n=22)

ҚОРЫТЫНДЫ

Жас волейболшылардың дене қасиеттерінің даярлығын бағдарламалау теориялық және практикалық негіздемелердің болуын, белгілі бір алгоритмді жасап шығаруды және педагогикалық әсер етудің оптималды мазмұнын таңдауды қарастырады. Бағдарламалау алгоритмінің құрамында бірқатар дәйекті операциялар бар: даярлау кезеңінің мақсатын және міндеттерін анықтау; дене қасиеттері дамуын бағалау; жарыс әрекетінің ерекшеліктерін есепке алу, ескеру; дене қасиеттері даярлығын диагностикалау; спорттық нәтижеге әсер ететін факторларды анықтау; жаттығудағы күш салуларды бақылау, бағалау және түзету. Жаттығу процесінің бағыт-бағдары жарыс әрекеті мен даярлық құрылымының бірлігі мен өзара байланысы принциптерін, жоғарғы жетістіктерге бағытталғандық пен тереңдете мамандану принциптерін жүзеге асыруға акценттелуге тиіс.