Бухгалтерлік құжат

Презентация қосу

Бухгалтерлік құжат
Бухгалтерлік құжат –шаруашылық
операцияларын жүзеге асыруға
арналған жазбаша өнім немесе осы
операцияны іс жүзінде атқаруды растау.
"Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп

беру туралы" заңына сәйкес құжаттарға
мынандай талаптар қойылады:
- уақтылы жасау;
- позицияның сенімділігі;
- дұрыс рәсімдеу.
Құжатта жазылған және операцияны
сипаттайтын мәліметтер деректемелер
(реквизиттер) деп аталады.
Құжаттар-кәсіпорындар мен адамдардың
арасындағы даулар кезіндегі жазбаша
дәлелдеме. Олар сот органдары мен
төрелік сотта әртүрлі шаруашылық
шығындарын шешуге, шарттар мен өзге
де міндеттемелерді орындауға негіз
болады.
Жалпы кәсіпорындағы атқарылып жатқан
жұмыстың, орындалған тапсырманың
үздіксіз,белгілі бір тәртіппен,арнайы
үлгідегі қағаздарға жазылып және оған
тиісті адамдардың қолдарының қойылуы
құжаттау деп аталады. Сондықтан да
құжаттау бухгалтерлік есептің негізі болып
табылады. Себебі осы құжаттар арқылы
ғана кез келген уақытта кәсіпорын
бойынша орындалған жұмыстың,
атқарылған қызметтің қай мерзімде
жасалғанын және оған қандай мөлшерде
шығын жұмсалғанын дәлелдеуге болады.
Құжат көрсеткіштерін деректемелер деп атайды.Олар
міндетті және толықтырушы болып бөлінеді. Міндетті
деректемелер бухгалтерлік құжаттарды заңды
құқықпен қамтамасыз етеді.
Міндетті деректемеге жататындар:
- құжаттың аты,нысанының коды;
- құжаттың толтырылған уақыты (күні,айы және жылы);
- құжатты толтырған заңды немесе жеке тұлғаның
аты-жөні;
- шаруашылық операцияның мазмұны;
- шаруашылық операцияның өлшемі (натуралдық
немесе ақшалай);
- шаруашылық операцияның жүргізілуіне және соған
сәйкес құжаттарды толтыруға жауапты адамдардың
аты-жөні;
- жауапты атқарушының қолы.
Құжаттардың нысандары :
1) ауыл шаруашылық өнім мен шикізат;
2) еңбек және еңбекақы;
3) негізгі құралдар мен материалдық емес
активтер;
4) материалдар;
5) кем бағалы және тез тозғыш заттар;
6) капиталдық құрылыстағы жұмыс;
7) құрылыс машиналар мен механизмдердің
жұмысы;
8) автокөліктегі жұмыс;
9) түгендеу нәтижелері;
10) кассалық операциялар;
11) сауда операциялары.
Құжаттар дер кезінде, яғни операцияның
орындалуы барысында толтырылуы керек.
Егер бұл айтылған уақытта оларды
толтыруға мүмкін болмаған жағдайда
құжаттар операция аяқталған сәтте
толтырылады. Уақытында толтырылмаған
құжат кәсіпорын меншігінің сақталуын
бақылауды қиындатады және ол
операцияның бухгалтерлік есепшотына
кешіктіріліп жазылуына әкеліп соқтырады.
Осы себептен ұйымның бухгалтерлік
қорытынды есебін жасау мерзімі
кешіктірілуі мүмкін.
Құжаттардағы жазбалар сиямен, шарикті
қаламсаппен, жазба машинасымен
(компъютермен) және басқа да олардың
архивте көрсетілген уақыт мерзіміне дейін
сақталуын қамтамасыз ететін заттармен
толтырылады. Құжаттағы жазбалар анық
және дұрыс көрсетілуі керек. Құжатты
толтырған адам тиісті жеріне өзінің қолын
анық етіп қоюға міндетті. Кәсіпорындар мен
ұйымдардағы алғашқы есеп құжаттарына
қолдарын қоятын адамдарды ұйым
басшысы бас бухгалтердің келісімімен
тағайындайды.
Ақша операциялары бойынша толтырылатын
құжаттар және есеп айырысу
құжаттары,сонымен қатар кәсіпорынның
қаржылық-несиелік міндеттерін куәландыратын
құжаттар бас бухгалтердің қолынсыз заңсыз
(жарамсыз)болып саналып,оны орындау жүзеге
асырылмайды. Егер кейбір операцияларды
орындау барысында кәсіпорын басшысы мен
бас бухгалтерінің көзқарастары әр түрлі болған
жағдайда оларға толтырылатын құжаттар
кәсіпорын басшысының жазбаша өкімі бойынша
толтырылады. Соған сәйкес бұл операция үшін
барлық жауапкершілікті кәсіпорынның басшысы
өз мойнына алады.
Алғашқы (бастапқы) құжаттарды
толтырғанда жасалған қателерді келесі
жолдармен түзетуге болады: дұрыс емес
тексті не соманы оқылатындай етіп түзу
сызықпен сызады да оның жанына дұрыс
жазба жазылады. Бұл құжатқа түзету
енгізілгені жазылып және уақыты
(күні,айы,жылы) көрсетіліп құжат толтырушы
өз қолын қояды.
Кассалық және банктік құжаттарға түзету
енгізуге болмайды. Егер аталған құжаттарды
толтыру барысында қате жіберілген
жағдайда оларды қайта толтыру қажет.
Есептеу үдерісінде (процесінде) ыңғайлы және
дұрыс болуы үшін құжаттар келесі ерекшеліктері
бойынша жіктеледі:мақсаты
бойынша(назначению),қарастырылған орнына
байланысты(месту составления),көрсету
тәсілі(способу отражения) және операция
мазмұнының көлемі(объему содержания) бойынша.
Мақсаты бойынша құжаттар:
үкімдік,
(распорядительные),атқарушылық(оправдательны
е,исполнительные)бухгалтерлік
толтыру(бухгалтерского оформления) және
құрамдастырылған(комбинированные) болып
бөлінеді.
Қорытынды
Нарықтық қатынастар жағдайында құжаттарға
жазылған кейбір маңызды экономикалық
ақпараттарды бәсекелестердің пайдаланып
кетпеуі үшін оны құпия сақтау керек.Құжат
жасауға байланысты адамдар ақпараттардың
ұрланып немесе сатылып кетпеуін қамтамасыз
етуге міндетті. Ұйым бухгалтерлері мен
басшылары арасында жасалған келісім-шартта
осы ұйымның коммерциялық құпиясын сақтау
жөнінде бухгалтерлерден жазба түрде міндеттеме
талап етіліп, құпия сақталатын құжаттар тізімін
белгілеу шаралары іске асырылып отыруы керек.
Ұйымдардағы бухгалтерлік есепті
компъютерлік технологиямен жүргізілуіне
байланысты ақпараттар құпиясын сақтау
мақсатында компъютерге басқалардың
кірмеуі керек. Компъютерлік ақпараттарға
бөлек адамдардың кірмеуі үшін арнайы
кіліттер, парольдер (атқарушының дауыс
ерекшелігі, саусағының таңбасы)
қолданылуы керек. Ақпараттар құпиясын
сақтау барысында шаруашылық
операцияларын компъютерге енгізу алдында
бұларды арнайы шифрлармен белгілеп,
шығару кезінде шифрларды жою керек.
Сонымен ұйымдарда жасалынатын
құжаттардың коммерциялық құпиясын сақтау
үшін компъютерлік арнайы бағдарлама
құрылады. Мұндай бағдарлама ұйым
экономикасының қауыпсіздігін қамтамасыз
етеді. Коммерциялық құпияның сақталуын
қамтамасыз ету шараларына ақпараттар
ағынын тексеру мен пайдаланушылардың
тізімін арнайы категория мен уәкілдік етуші
топтарға бөлу керек. Ұйым басшысы мен бас
бухгалтері ақпараттар жүйесіне кірушілер мен
уәкілдік етушілердің қыэметін тексеріп, қажет
болған жағдайда шектеу шараларын
белгілейді.
Қолданылған әдебиеттер
1. Әбдіғали Әбдіманапов
Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері.
(халықаралық стандарт)
Алматы-2006

2. С.Б. Баймұханова
Ә.Ж. Балапанов.
Бухгалтерлік есеп.
Алматы-2001.

3. Қ.К. Кеулімжаев
Н.А. Құдайбергенов
Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері.
Алматы
Экономика
2006

Ұқсас жұмыстар

Бугалтерлік есепті ұйымдастыру

БУХГАЛЕТРЛІК ҚҰЖАТТАР АЙНАЛЫМЫ

Біріктірілген құжаттар

Бастапқы бақылау - бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйесінің негізі

БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ҚҰЖАТТАРЫ

Бухгалтерлік есептің пәні мен әдістері

Есеп жүргізудің жалпы қағидалары

Қосымша құн салығының есебі

Есепте қолданылатын өлшеуіштер

Бухгалтерлік есептің тіркелімдері мен нысандары

Пәндер