Қарабидай

I. Қарабидайға жалпы сипаттама.

1. 1. Қарабидай түрлерін және дәннің сыртқы көрінісін сипаттау.

1. 2. Бидай мен қарабидай арасындағы айырмашылық.

ІІ. Ұнға ұнтақтау технологиясын қарастыру.

2. 1 Қара бидайды ұнға ұнтақтау технологиясын қарастыру.

ІІІ. Техникалық жабдықтарды іріктеу .

3. 1 Ұн сапасына койылатын талаптар.

Жоспары:

Қарабидай - азық-түлік өнімдерінде қолданыла бастаған алғашқы дәнді дақыл. Бұл бірегей және өте пайдалы өсімдік, сондай-ақ бүгінгі күні пайдалы диеталық өнім болып табылады. Өзінің ерекше қасиеттерімен танымал қара бидай дәні денсаулық пен күн энергиясын береді. Ақуызында лизин мен треонин (аминқышқыл) бар. Қара бидайдың құрамына су, ақуыз, май, көмірсулар, диеталық талшықтар және күл кіреді.

Дақыл құрамында дәрумен жетіспеушілігін ескертетін В1-тиамині және белсенді түрде ақуыз, көмірсулар және май алмасулары үдерістеріне қатысатын В2 рибофлавиндері, жасуша құрылымының тұтастығын сақтайтын және ағзаны қорғайтын А-бета-каротин дәрумені бар. B3 және PP дәрімендері жеткізетін заттың ниацин әсерін бағалау мүмкін емес.

Пантотен және фолий қышқылының болуына байланысты қара бидай ағзаны қалпына келтіретін әсерге ие және ол қантүзілім функцияларына жақсы әсер етеді. Қарабидайдан алынған өнімдерді тұтыну жүрек-қантамырлық жүйесін ынталандырады. Бұл дақыл - тамаша антиоксидант, антиаллергиялық және қабынуға қарсы дәрі десек те болады. Халықтық медицинада калий, кальций, магний, натрий, фосфор сияқты макроэлемент өнімдерін жеткізуші ретінде қара бидай кеңінен қолданылады.

Қарабидай дәндерін ұнтақтау нәтижесінде ұн алынады және ұнтақтау әдісіне байланысты олар: қабықшаларының біраз мөлшері бар еленген, сұр реңкі бар ақ түсті ерекше тазартылған, онда қабықша көбірек болады және кебекті - ең құнды, себебі онда астықтың барлық бөліктері сақталған деп бөлінеді. Қара бидай ұны диеталық және емдік нан өнімдерінің барлық түрлеріне жарайды.

Дәндер мөлшері, пішіні және түсі әр түрлі болады. Астықтың пішіні көлденең ойықпен ұзартылған немесе сопақ болуы мүмкін. Тұқымның ішінде ұнды ядро бар, бұл оның ең құнды бөлігі болып табылады. Астықтың ұзындығы ені мен қалыңдығы 3, 5 мм болатын 5-тен 10 мм-ге дейін өзгереді. Қара бидай дәндерінің түсі қоңыр, сары, сұр, ақ немесе жасыл түсті болып келеді.

Қара бидай тез өніп шығады және жасыл массаны тез өсіреді. Қара бидайдың сабақтары пайда болғаннан кейін 18-20 күннен кейін қалыптасады, 40-50 күнден кейін қара бидай масақ шығарады, гүлдеу 7-12 күннен кейін басталады. Қара бидай тасымалдана тозаңданатын дақыл болып табылады, бұл кезде тозаңы желмен тасымалданады. Дәннің сүттеніп пісуі гүлденуден кейін, 2 аптадан кейін келеді және 10 күнге созылады. Қара бидай масақталудың басталуынан 2 ай өткен соң піседі.

Қара бидай мен басқа да дәнді дақылдардың химиялық құрамы.

Дәнді дақылдар

Азотсыз экстрактивті заттар, %

Азотты

заттар, %

Май, %

Клетчатка, %

Минералды заттар, %

Крахмалды-лығы, %

Су, %

Арпа

65, 7

11, 8

2, 3

4, 4

2, 8

46, 0

12, 0

Жүгерi

69, 2

10, 6

4, 3

2, 0

1, 4

51, 3

13, 5

Сұлы

58, 5

10, 9

4, 7

9, 5

3, 4

36, 9

13, 0

Қара бидай

68, 3

12, 5

2, 1

2, 2

1, 9

47, 9

Бидай

2, 5-5

1, 0-1, 5

1, 5-2, 0

2-2, 5

8-15

74-80

Қара бидайды ұнға ұнтақтау технологиясын қарастыру

Ұнтақтау. Ұн өндірісіндегі ең маңызды операциялардың бірі. Оларды жәй және сұрыпталған ұнтақтау деп бөледі. Қарапайым ұнтақтауда барлық өнімді керекті ірілікке ұнтақтауға тырысады. Таңдаулыда мүліктік жағынан анық бөлшектері берік. Бұл әрі қарай материалдық бөліктерін өлшемі бойынша бөлуге мүмкіндік береді.

Ұн тарту өндірісінде жәй ұнтақтауды обойлы ұн тартуда қолданады, бұнда эндосперманы да, қабығында бірдей ірілікте ұнтақтайды. Сұрыпты ұн тарту өндірісінде таңдаулы ұн тартуды жүргізеді, бұнда қабықтарын ірі күйінде сақтап қалып, эндосперманы ұнтақтауға тырысады. Әрі қарай осы компоненттерді айыру үшін елейді. Бұдан алынған уақ фракция өнімі құрамында қабықтары аз болады. Осылайша сұрыпты ұн өндірісінің технологиясы құралады.

Ұнды ұнтақтауда қолданылатын әдістер.

Ұнтақтауда қолданылатын әдістер

соғу арқылы

үйкеу арқылы

кесу

қысу

жылжыту

Кесу арқылы

астықты қоспалардан тазалау және жанама өнімді алу;

астықты дән құрайтындай қылып ұнтақтау;

гидротермиялық өңдеу . астық - сапасын тегістеу

дайын өнімді қалыптастыру және бақылау.

шеңбер тәрізді және тегіс өнімдерді ұнды диірменде тарту;

шеңбер тәрізді және тегіс өнімдерді бастырту

ірі және орташа ұнтақтарды өңдеу;

астықты құрғақ немесе дымқыл әдіспен беткі өңдеу;

Қарабидайды ұнға тартудың технологиялық кезеңі схемада көрсетілген.

Жетекші жабдықтар - магниттік сепараторларды, білікті станоктарды, деташерларды (немесе энтелейторларды) және ұн елейтін машиналарды қоса алғанда, 9 . . . 12 ұнтақтау кешендерін құрайды. Технологиялық үрдіс барысында бірінші, екінші және үшінші кешендер жоғары сұрыпты ұн шығаруға арналған. Төртіншіден алтыншыға дейінгі кешендерде жоғары және бірінші сұрыптағы ұн алынады. Ұнтақтау жабдығының келесі кешені бірінші және екінші сұрыпты ұнды өндіруді қамтамасыз етеді. Қорытынды кешен топтық ағындарды (ұн сұрыптарының компоненттерін ) араластыру және салмақты мөлшерлеу жабдықтарын, дайын өнімдерді сақтау ыдыстарын, қаптау құрылғыларын және бөлшектеп өлшеу машиналарын құрайды.

Бидай ұсақтау үшін ұн тарту өндірісінің желісінің машиналық-схема нұсқаларының бір нұсқасы көрсетілген.

Ұн тарту өндірісі желісінің машиналық-аппараттық сызбасы

Астық тазалағыш 8 сепараторды ірі, кішігірім және жеңіл қоспалар бөлінеді. 9 тас бөлгіш машинада минералды қоспалар бөлінеді. Содан кейін астық дискідегі триерда: қарамықша іріктеуші10 және 11 қарасұлы ажыратқышта, сондай-ақ магниттік сепараторда тазаланады. Астыңғы сыртқы беті тік бөлгіш 12 машинасында тазартылады, ал 13 ауа сепараторлары арқылы аспирациялық бөлшектер бөлінеді.

Содан кейін астық магнитті сепаратор арқылы 14 дымқыл қабыршақтану машинасына түседі және 15 пен 17 бұрандалы конвейер жүйесін гидроөңдеуден кейін астық 18 силостарға бөлінеді. Цилиндр орталық бақылау нүктесіне қосылған астық деңгейінің тетіктерімен жабдықталған. Силостар бойынша астықты бөлу жүйесі дәннің жылтырлығы мен бастапқы ылғалдылығына байланысты әр түрлі ұзақтықпен және ағындарды бөлудің қажетті режимдерін қамтамасыз етеді. Дәнді негізгі ылғалдандыру мен дымқылдатудан кейін және бұл операцияларды ылғалдағышы 16 аппараты және 17 бұрандалы конвейер арқылы қайталауға болады.

Шығынды реттегіш арқылы астық ылғалданғаннан кейін, бұрандалы конвейер 19 және магниттік құрылғы 20 бет өңдеуге арналған машинаға енеді. Осы машинадан дән магнит аппарат арқылы 21 энтолейтор-стерилизаторға түседі, содан кейін жеңіл қоспаларды белгілеу үшін 22 ауаның сепараторына өтеді. Бұдан әрі магниттік аппарат арқылы ол қысқа мерзімді сақтау үшін 23 дымқылдатқышқа және 24 бункерге беріледі. Содан кейін астық автоматты салмақты мөлшерлегіш машинада 25 салмақта өлшенеді және магниттік аппарат арқылы бірінші жыртық жүйеге егеді. Содан кейін астық автоматты салмақты мөлшерлегіш машинада 25 салмақта өлшенеді және магниттік аппарат арқылы бірінші дәнқұраушы жүйеге егеді.

Әрбір дәнқұраушы жүйеге 26 білікті машиналар, 27 ұн тарту жүйелері, 28 сұрыптық тарту және 29 елеуге арналған машиналар енеді. Дәнқұраушы жүйелерді ұнтақтау өнімдерін сұрыптау бірінші сатысында үлкен және бөлшектелген орташа жарма дәнін, ал екіншісінде орта және ұсақ жарма дәндерін, дунстер мен ұнды алу арқылы тізбектеліп, екі кезеңде жүзеге асырылады. 29 електегіш машиналар I, II және III дәнқұраушы жүйелер мен әрлеу үрдісінмен байытылған.

Тас бөлгіш машинасының технологиялық сұлбасы: 1- минерал қоспалар, 2 - дека, 3 - тербелмелі стол, 4- микроманометр, 5-диффузор, 6-кабылдағыш воронка, 7-астықтың түсуін реттегіш, 8- қабылдағыш астау-үлестіргіш, 9-астықты сыртқа шығарғыш, 10-электротербеткіш, 11- табаны, 12-жұмыс орнының ылдылығын реттейтін бұранда, 13-тоспалы станина, I-бастапқы астық, II- ауа ағымы, III- тазаланған астық, IV-қоспалар.

Техникалық жабдықтарды іріктеу

УМК-ПМ 1000 әмбебап диірмендік кешен. Әмбебап диірмендік кешен ұнға дәнді дақылдарды өңдеуге арналған (Ұнның тиісті сорттарын әзірлеу үшін технологиялық схемаларды орнату тапсырыс берушімен келісіледі) . УМК-PM кешені екі негізгі блоктан тұрады: астықты тазалау және дайындау (БОПЗ) және ұнтақтау сұрыптау блоктары (РСБ) .

УМК-ПМ 1000 әмбебап диірмендік кешен

. МП-Р2 ПМ әмбебап диірмені

УМК-ПМ-300 диірмен кешені

Түрлері

Дән сипаттамасы

Масса 1000дән, г

Райондарды өсу, бөлу

Ветка

Ірі, ұзын, домалақ, сұр жасылдау

24-28

Солтүстік, солтүстік батыс облыстары.

Ветка 2

Ірі, дөңес, сұр және жасыл н\е сары

24-31

Перьков облысы, Сібір аудандары,

Харкевская 55

Ірі жасыл

27-94

Украина, РСФСРдің орталық облыстарында

Саратовская

Ірі, дөнес

23-32

Орталық қаратеңіз жағалауы

Бирская 2

Аздап қысқартылған сары жасылдау

27-34

Баширлық АССР

Чишиминдік

Ұзартылған дөңес, жасыл дән қоспасы бар сары

25-27

Алтай өіңрі, Курган облысы

Дән түрлерінің сапалық көрсеткіштері

Тазалауға арналған астықты дайындау және тазарту блогы (БОПЗ) мыналарға арналған:

қоспалардың астық массасынан бөлінуіне;

геометриялық өлшемдер, аэродинамикалық және электромагниттік қасиеттеріне;

электромагнит;

интенсивті механикалық тазалау;

астықтың жоғарғы бөлігі;

Астық массасының ылғалдығы.

УДЗ-ПМ-2000 дәннің бетін өңдеу қондырғысы. 1-електі цилиндр;

2-қалақты барабан; 3-дірілдеткіш; 4-реттеуіш қимасы бар аспирациялық канал.

Қарқынды қауыздағыш машинасының технологиялық сұлбасы: 1-астықты қабылдағыш, 2-кақпақ, 3- білік, 4- абразивті шеңбер, 5-електі қаптал, 6-металл төсем, 7-жұмыс аралық, 8-аспирациялық каналдар, 9-қаптал, 10- желдеткіш, 11-станина, 12-электрқозгалтқыш, 13-жібергіш қондырғы, 14-ұшынды.

Ұн сапасына койылатын талаптар

Төменде берілген бұл көрсеткіштер дәнді ұнтақтап, ұнға айналдыру кезінде ұнның шығымы мен сапасына, электр энергиясының шығынына үлкен әсер етеді. Олар мыналар:

Дәннің шынылығы. Бидай мен қара бидайдың эндоспермінің құрамы дәннің құрылысына едәуір әсер етеді. Ал дәннің құрылысы өз кезегінде ұн тартуға дайындауда, ұнның түсіміне көп әсер етеді. Эндоспермнің құрамына байланысты бидай дәні шынылығына қарай үш топқа бөлінеді:

1. Шынылығы 60%-тен жоғары

2. 40%-тен 60%-ке дейін

3. 40%-тен төмен астык партиялары.

Дәннің ірілігі және біркелкілігі.

Ұсақ дәнге қарағанда ірі дәнде ақуыздың мөлшері көптеу, сапасы жоғарылау болады. Ұсақ дәнмен салыстырғанда ірі дәннің күлділігі төмендеу эндоспермінің көлемі үлкен болады. Ұнтақтау кезінде ірі дәннен жоғары сапалы көп жарма алынады. Ірілігі бойынша біркелкі дәндерді тазалау және ұн тартуға дайындау, ұнтақтау едөуір жеңіл болады. Сонымен қатар олар диірменнен жақсы өтеді.

Салмағы жоғары бидай мен қара бидайдың дәндері ірі, толық, біркелкі, эндосперм мөлшері үлкен болады. Ондай дәндердсн ұнтақтау кезінде көп мөлшерде жоғары сапалы ұн алынады. Сондықтан бұл көрсеткішті шығымды есептеп анықтау үшін қолданады.