Адамның психикалық қызметтерінің ерекшеліктері. Зейін,ой,сана,сөз
Презентация қосу
Адамның психикалық қызметтерінің
ерекшеліктері.
/Зейін,ой,сана,сөз/
Жоспары:
• Адамның психикалық қызметі.
• Психикалық қызметті зерттеу әдістері.
• Зейін туралы түсінік және оның түрлері.
• Ойлау және оның түрлері.
• Сана және сөз туралы ұғым.
Психикалық әрекет жалпы психикалық
кұбылыстардан,күйлерден және кісілік
қасиеттерден тұрады. Бұлардың біртұтастығы
организмнің тіршіліктік іс-әрекетін қамтамасыз
етеді.
«Психикалық әрекетеің негізі – қоршаған ортамен
организмнің ақиқат арақатынасын сипаттайтын
жеке физиологиялық коріністер. Олар біртұтас
бірлестірілген өзіндік бейне құрайды».
А.А.Ухтомский
Психикалық әрекетті бірнеше әдістер арқылы
зерттейді.
• Физиологилық
• Психологилық
• Социологиялық
• Моделдеу
• Пікірлесу
• Бақылау
• Ауызша жауап
Зейін – коңілдің белгілі нәрселерге кажетті
мәлімет алу үшін бағытталып,оған қадалуы.
Зейін ерікті және еріксіз болып екі түрге
бөлінеді
• Ерікті зейін - адам психикасын мақсатты
жұмылдыратын және жанама түрде болатын
әлеуметтік дамудың жемісі.
• Еріксіз зейін – туа біткен жүйке тетіктері
арқылы жүзеге асырылатын құбылыс.
Зейіннің сапасы бірнеше
физиологиялықкөріністер арқылы сипатталады.
• Орнықтылығы – ықыластың белгілі
нысанға шоғырлануын айтады.
• Тереңдігі – колемі және таратылуы арқылы
анықталады.
• Қарқындылығы – жоғары не төмен түрінде
болады.
Ойлау – адамның жаңа
жағдайларғабейімделуі кезінде
мақсаттарды жаңаша шешуге арналған
ми қыртысының өте күрделі іс-әрекеті.
Ойлау жалпы тусінік пен ұғымнан және
пайымдаудан тұрады.
Ойдың физиологилық негізін – сигналдық
жүйелердің өзара әрекеттесуін жүзеге
асыратын үлкен ми сыңырларының
қызметі қурайды.
Ой іс-әрекеті ми қыртысы мен оның
маңдай аймағындағы анализ және
синтез,дерексіз ойлау және нақтылау
қубылыстарын бірлестіру арқылы
орындалады.
Сөз - бейнелеудің екінші сигналдық белгісі.
Тіл байланыстырушы,ұғындырушы,реттеуші
қызмет атқарады.
Байланыстырушы қызметі – адамға тән
арнайы қатынас құралы болуы. Ол өзара
байланысты айтылу және ұғыну түрлерінен
тұрады.
Ұғындырушы қызметі – дерексіз ойлаудың,
түсінүдің құралы. сөз арқылы сигналдық
жүйелердің өзара әрекеттесуін жүзеге
асыратын үлкен ми сыңарларының қызметі
құрайды.
Реттеуші қызметі - сөз арқылы организмнің
әртүрлі жүйелерін реттеуді жүзеге асырады.
Мұны К.М.Быковтың ми қыртысы – ағзалық
теориясы дәлелдейді.
Нәрселерді сөзбен белгілеудің бірнеше түрлері
кездеседі.
Акустикалық түрі – дыбыс сигналдары
ретінде болады. Сөз түйдектерін жіктеп
немесе құрап анық түйсінуге көмектеседі,
байланыстырушы әрекет атқарады.
Кинестезилық түрі – дыбыс шығырушы
артикуляциялық мүшелердің қимыл - әрекеті
арқылы іске асады.
Оптикалық түрі – жеке сөз тітіркендіргіштерін
талдау және бірлестіру тетіктерін, сөздің
символдық мәнін қамтамасыз етеді.
Сөздің физиологилық негізі үш күрделі үрдістен
тұрады.
сөздік сигналды түйсіну және танып - білу;
қабылданған хабардың мазмұнын түсіну;
сөзді айту әрекеттері
Сана – болмысты бейнелеудің ең жоғарғы
сатысы. Сана арқылы адамның қоршаған
әлеммен қарым-қатынасы мақсатты түрде
реттеледі.
Адам санасы әлеуметтік түрткілердің
ықпалынан – еңбек іс-әрекеті мен
қатынастан қалыптасады.
Саналы істер психиканың 10%-н құрайды.
Адамның көптеген 90% психикалық әсерленісі
оның санасына жетпей атқарылады.
Оларды П.В.Симонов екі топқа бөледі.
Шаласана – санадан тыс шығырылғын
автоматты қимыл – дағдылары,ішкі ағзалардың
қызметі мен реттелуі, эмоци мен сыртқы көрінісі,
мотивациялық келіспеушілік жатады.
Асқынсана – ол сана бақыламайтын
шығармашылық нұрлану, болжам,аңғару,
шамалау қасиеттерін қалыптастыратын
тетіктерден тұрады.
Психикалық әрекеттерге ми сыңарларының әр
түрлі меңгеру айырмашылықтары ықпалын
тигізеді.
Ми сыңарларының қарым-қатынасының екі
жақты сипаты психикалық іс-әрекетті тиімді
бағытта өзгертуге мүмкіндік туғызады.
Соңғы жылдары миды электр тоғымен
тітіркендіру арқылы психикалық
әсерленістердің негізгі тетіктері анықталады.
Қазіргі ұғымдарға байланысты белсенді
психикалық әсерленістердің құбылыстарын
өзін-өзі реттеуші күрделі «рефлекстік
шеңбер» түрінде қарайды.
Пайдаланылған әдебиеттер
Х.Қ. Сәтбаева, А.А Өтепбергенов, Ж.Б
Нілдібаева. Адам физиологисы. Алматы,2005ж
Аймауытов Ж. Психология. Алматы,Рауан,1995ж
Татімов М. Халық нама емес – Сан мен Сана.
Алматы,1992ж.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz