Халықаралық құқық бұзушылық түрлері

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырыбы:Халықаралық құқық бұзушылық түрлері. Орындаған: Алибеков Е КД-203

Тексерген:Бақбергенова А. Қ

Алматы 2011

Кіріспе І Құқықбұзушылық түсінігі 1. Құқықбұзушылықтың түсінігі 2 Құқықбұзушылықтың түрлері 3. Заңды жауапкершіліктің жалпы сипаттамасы Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе Заңды жауапкершілік, бір жағынан, жалпы әлеуметтік жауапкершіліктің түрі, басқа түрлер басқа әлеуметтік нормалардың негізінде пайда болады - саяси, мораль нормаларының, корпоративті нормалардың т. с. с. Басқа жағынан, заңды жауапкершілік құқықтық мәжбүрлеу шарасының түрі, сонымен бірге ол көбірек қаттылау түрі, көбірек деңгейде субъектінң құқықтық жағдайына тиістілі бар. Заңды жауапкершіліктің белгілері: 1. Ретроспективті сипатта, яғни алдыда өтіп кеткен тәртіпке деген реакция, өткен тәртіпке (не кейбір оқыйғада - созылмалы) . Субъект алда болатын тәртіптеріне заңды жауапкершілікке тартылмайды.

2. Заңды жауапкершіліктің негізіндегі тәртіп, міндетті түрде ерекше болуы қажет, яғни бойында құқық бұзудың белгісін ұстауы керек. Кінәлі тәртіп болуы керек. Кінәсіз заңды жауапкершілік болуы мүмкін емес. 3. Заңды жаупкершілік құқықбұзушының тәртіпін әр уақытта мемлекеттік және қоғамдық талқылауымен (негативті бағалау) байланысты. 4. Айыпты сипатта болады. Бұл белгінің мәні сонда, құқықбұзушыда оның жасаған әрекеттеріне байланысты жаңа заңды міндеттер пайда болады (құқықбұзғанға дейін болмаған) . Құқықбұзушылық заңды факт, ерекше - қорғаушылық құқықтық қатынастардың тууына әсер етеді (құқықбұзушымен мемлекеттің арасындағы), сол қалыпта осы міндеттер пайда болады. 5. Заңды жаупкершілік көнтерлілік сипатта болады. Қандай да болмасын міндеттілік-аутпалық, бірақ құқықбұзу нәтижесінде ерекше міндеттер пайда болады - өзіне тиісті және басқа бағдарламаларынан айырғанға көтерімділік көрсету (көну) .

6. Заңды жауапкершілікті жүктеу тәртібі заңмен белгіленеді, яғни заң бұл процесстің белгілі процедуралық нысандарын белгілейді. Егер айтылған белгілерді есепке алсақ, онда заңды жауапкершілікті құқықтық қатнаспен саластыруға (қорғаушылық) және ерекше заңды міндеттілікпен. Егер құқықбұзушылық мемлекетпен сезілмесе не болмаса белгіленбеген болса (не тауып алынбаған) құқықбұзушы ештеңеге жаупты емес) керісінше, ол жасалған құқықбұзушылықтың игілігімен пайдалануына болады) . Сондықтан, оның айтсақ, заңды жауапкершілік - өзі міндеттілік емес, қорғаушы құқықтық қатнастағы оны іс жүзіне асыру процессі. Заңды жауапкершіліктің пайда болуы туралы басқа да көзқарастар бар: а) ол қорғаушы құқықтық қатнаспен құқықбұзғаннан кейін тоқтамай бірге пайда болады;

б) негізгі құқықты қолдану актысын шығарғаннан кейін пайда болады (үкім, шешім), онда барлық заңды жаупкершілікке қажетті кездер тіркеледі. Заңды жауапкершілік айыптылық (қыйнайтын) және құқықты орнына келтіру функциясын орындайды. Проф. О. Э. Лейст осы жөнінде екі функция туралы емес, екі кейіптегі заңды жауапкершілікті айтады: айыптау, ол қылмыстық, әкімшілік және тәртіптілік жауапкершілікті біріктіреді және құқықтық тәрбиелеуді (азаматтық құқықтық және материальды жауапркешілік) . Традициялық түрде заңды жауапкершілікті былай бөлеміз: қылмыстық-құқықтық, әкімшілік құқықтық, азаматтық-құқықтық, жұмысшылардың материальдық жауапкершілігі. Мұндағы көңіл аударатынымыз: а) құқық салаларына қарағанда жауапкершілік түрі аздау;

б) әртүрлі салалардың нормаларын бұзғандығы үшін жауапкершіліктің бір ғана түрі пайдаланылады; в) бір саланың өзінде бірнеше түрдегі жауапкершіліктер болады (мысалы, тәртіптілік және еңбек құқығындағы материальдық) . Сонымен, бұл топтастыру жауапкершілігінің негізінде салалық белгі жатыр. Өйткені, құқық жүйесінде салаға бөлу реттеуші нормаларлардың сипатына байланысты, ал жауапкершілік тікелей қорғау нормаларымен байланысты, себебі олардың жеке табиғаты бар және өзінің заңдылығымен әрекет жасайды. Кейді универсальдық сипатта болады. Заң әдебиеттерінде ретроспективті заңды жауапкершіліктен (болған құқықбұзушылық үшін) басқа перспективті заңды жауапкершіліктің барлығы туралы көзқарастар қорғалып келген - субъектінің болашақтағы тәртібі үшін жауапкершілік. Мұнда оның позитивті сипаты атап көрсетілген - сол мәнде адам туралы айтқанда, оның «жауапкершілікпен» өзінің міндеттеріне қатыстылығы. Дегенмен, ол көзқарасты көптеген құқықтанушылар қолдау көрсетпеді де мынаған сілтеме жасады, яғни «позитивті» жауапкершілікте шын мәнісінде заңды мазмұн жоқ: бұл көп жағдайда жалпыәлеуметтік не этикалық бағыттағы жауапкершілік.

5. 2 Халықаралық құқық бұзушылықтың түсінігі мен түрлері

Заңдық тұрғысынан алып қарағанда, халықаралық құқық бұзушылық - бұл халықаралық құқық бұзушылық құрамының элементтері (белгілері) болатын халықаралық -құқықтық қатынастардың субъектілерінің іс - җрекеті.

Халықаралық құқық бұзушылықты мынадай негізгі белгілермен сипатталады:

1) Халықаралық қоғамдық қауіптілік - бұл халықаралық құқықпен қорғалатын қатынастар мен объектілерге халықаралық құқық бұзушылықтың зиян келтіру қабілеттілігі;

2) Халықаралық құқық бұзушылықтың құқыққа қайшылығы - мемлекеттердің немесе халықаралық құқықтың басқа да субъектілерінің халықаралық - құқықтық міндеттемелерінде белгіленген мінез - құлық ережелерінің болуымен байланыстырылған жғне осы міндеттемелерді немесе басқа субъектілердің құқықтарын бұзуда көрінеді;

3) Себеп - салдарлы байланыс - келтіріліген зиянның себебі халықаралық құқық бұзушулық болып табылатындығында көрінеді;

4) Жазаланушылық - бұл халықаралық құқық бұзушылықтың құқықтық салдарлары болып табылады. Нақты іс - қимылдарды құқық бұзушылық деп танып, халықаралық құқықтың субъектілері құқық бұзушыны халықаралық - құқықтық жауапкершілікке тарту мүмкіндігін белгілейді.

Халықаралық құқық бұзушылықта да субъектіні жауапкершілікке тартудың негізі болып табылатын халықаралық құқық бұзушылық құрамын құрайтын объективті және субъективті белгілердің жиынтығын бөліп айтуға болады. Халықаралық құқық бұзушылық құрамының элементтері ІМҚ сияқты, бірақ ғр уақытта ІМҚ бірдей бола бермейді.

1) Халықаралық құқық бұзушылықтың объектісі - бұл халықаралық құқық бұзушылық неге қол сұқса сол болып табылады (халықаралық қатынастардың қалыптасқан жүйесі, халықаралық - құқықтық тәртіп, адам құқығы мен бостандығы, халықаралық міндеттемелермен белгіленген құқықтық тғртіп жғне т. б. қол сұғушылықтар) ;

2) Халықаралық құқық бұзушылықтың объективті жағы - Халықаралық -құқықтық міндеттемелерді бұзушы жғне халықаралық - құқықтық жауапкершілікке тартылатын халықаралық қатынастардың субъектісінің іс - қимылы. Халықаралық құқық қа қайшы іс - қимыл - әрекет немесе әрекетсіздік нысаны ретінде көрінуі мүмкін. әрекет - бұл құқық бұзушының белсенді мінез -құлығы. әрекетсіздік - бұл субъектінің қандай да болмасын бір ғрекетті істеу міндетінен бас тартуы немесе істемеуі;

3) Халықаралық құқық бұзушылық субъектісі - халықаралық құқық бұзушылық жасаған мемлекеттер, халықаралық құқықтың өзге де субъектілері, сондай-ақ кғсіпорындар, ұйымдар, жеке тұлғалар.

4) Халықаралық құқық бұзушылықтың субъективті жағы - бұл халықаралық құқық бұзушының істеген іс - ғрекетіне жғне оның салдарларына ішкі қатысы.

ІМҚ айырмашылығы осы элемент халықаралық құқықта толығымен зерттелмеген. Халықаралық құқықтық, ереже бойынша, қасақана(тура және жанама) жғне абайсыздық деп бөлу пайдаланылмайды. Конвенцияларда көбінесе “алдын ала ниет қылғандық”, “қасақаналық”, “ғдейілік” деген терминдерді қолданады.