Маркетнигтік экономикалық маңызы

Презентация қосу

Маркетнигтік
экономикалық маңызы
Орындаған: Мақсұтқан Дидар
Па-404к
Маркетингтің эволюциялық даму кезеңі
ғасырдан астам уақыт созылып келеді. Ірі
ауқымды өндіріс қалыптасып, бәсекелестіктің күрт
шиеленіскен жағдайларында өндірісті басқару
және өнімді өткізу әдісі ретінде ол, ең алғаш
АҚШ–та, содан кейін Европа елдерінде де
пайдалына бастады. ХХ ғасырдың 60-жылдары
маркетинг ғылымы негізделді және толысқан
нарық жағдайында өнімді сатудың тиімді әдісі
ретінде кең қолданылды, ал 80-жылдары қызмет
көрсету саласына және коммерциялық емес іс-
әрекетке де енгізіле бастады.
«Маркетинг» ұғымы ағылшынның «market»
(нарық) сөзінен шыққан, ал «инг» жалғауы
нарық жасаушы немесе нарық аумағындағы
қызмет дегенді сипаттайды. Маркетинг ірі
ауқымды өндірістің қалыптасуы және
бәсекелестіктің күрт шиеленіскен жағдайында
өнімді өндіру мен өткізуді басқарудың әдісі
ретінде бөлініп шықты. ` Маркетинг теориясы
экономикалық ғылым жүйесінің қалыптасуымен
тығыз байланысты. Маркетингті тереңдетіп
зерттеу тек нарық, айырбас, тауар, сұраныс,
қажеттілік сияқты экономикалық
категорияларының мәнін түсіну негізінде ғана
болуы мүмкін. Бұл түсініктер маркетингтің
прагматикалық теориясының даму негізі болып
табылды.
«Нарық» түсінігі экономикалық
катигориялардың кең тараған түрінің бірі
екеніне қарамастан, оның біріңғай
түсініктемесі жоқ. Алғашқы кездерде
«нарық» базар, сату орны ретінде
қарастырылды. Маркетинг жүйесіндегі
нарық – нақты және әлуетті
тұтынушылардың жиынтығы. Нарықты
өзінің тауарды сатып алу мүмкіндігі және
қажеттіліктері бар тұтынушылар құрайды.
Сондықтан маркетингтің басты міндеті
тұтынушылардың мұқтаждықтары мен
қажеттіліктерін айқындау және
қанағаттандыру болып табылады.
Тауар маркетингтік бүкіл іс-әрекеттің қозғаушы
күші, оның төңірегінде маркетингтің саясаты мен
стратегиясы жасалады. Тауарға маркетингтік тұрғыдан
келу үшін ең алдымен оны тұтыну ерекшелігінің
маңызы мен нақты бір қажеттілікті
қанағаттандыратын мүмкіндігін ескеру керек.
Тауар – бұл адамдардың нақты қажеттіліктерін
қанағаттандыратын және айырбасқа түсетін өнім.
Тауарлар материалды және материалды емес сипатта
болады. Тауардың пайдалылығы және оны
жасаушылардың барлық жұмсалған күш-жігері
маркетинг теориясында маңызды орын алатын
айырбас барысында айқындалады.
Айырбас - өндірушілер мен тұтынушылардың баламалы
негізде жүзеге асырылатын қоғамдық байланыс түрі.
Айырбас жүргізу үшін екі немесе одан да көп жақтардың
қатысуы керек, олардың әрқайсысында құндылығы бар
тауар және сонымен қатар айырбастауға деген ниет болуы
тиіс. Екі немесе одан да көп жақтың құндылықты
айырбасқа салуы трансакция немесе мәміле деп аталады.
Мәміле – белгіленген шартқа байланысты тауар мен
қызметті іске асыру үшін екі немесе бірнеше жақтардың
өзара келісімі.
Сұраныс – сатып алу қабілеті бар қажеттілік. Сұраныс
адамның қажеттілігін ғана емес, ең басты оның қажетті
тауар сатып алуға қаржылық мүмкіндіктерін де білдіреді.
Сұраныстың екі деңгейі бар: жалпы нарықтағы сұраныс
және фирма өніміне сұраныс.
Маркетинг нарықтық экономикалық жүйеде орны бар,
ойлау стилі, іргетасты қалайтын қондырғы немесе
басқару философиясы сияқты кәсіпкерліктің де ең негізгі
тірегі болмақ. Маркетинг тұжырымдамасы фирма
қызметінің басты мұраты – сатып алушылардың
қажеттіліктерін қанағаттандыру және осының негізінде
оның өсу мен мол пайда табу мақсатына жетуді көздейді.
Маркетингтің теориясы мен тәжірибесінде мынадай
тұжырымдамалар белгілі:
• өндірістік;
• тауарлық;
• өткізу немесе саудалық;
• маркетингтік;
• қоғамдық немесе әлеуметтік – этикалық маркетинг
тұжырымдамасы
Бұл тұжырымдамалар американдық
экономиканың дамуының белгілі бір
кезеңдерін, сонымен қатар әлемнің
дамыған елдерінде болып жатқан
экономикалық және саяси өзгерістерді
сипаттайды. Оларды практикалық іс-
әрекетте қолдануға фирманың
мақсаттары, тауар түрлері, бәсекелестік
артықшылықтардың шығу көздері,
маркетингтің шоғырлану дәрежесі
нарықтағы бәсекелестік деңгейі сияқты
көптеген факторлар әсер етеді.
Маркетингтің өндірістік тұжырымдамасы
жаппай өндіріс және жаппай тұтыну
дәуіріне сәйкес келеді. Бұл
тұжырымдаманың қолдануы мынадай
шарттарды талап етеді:
• сұраныс ұсыныстан жоғары;
• халықтың көп бөлігінің табысының
төмендігіне байланысты шығарылатын
тауарлардың өзіндік құнын төмендету
қажеттілігі;
• компания тауарын тұтынушылар саны
ұлғайған сайын, өндірістік шығындар
төмендейді, ол өз кезегінде нарықтың
үлкен үлесін жаулапалуға мүмкіндік
береді;
Тәжірибеге сүйенетін болсақ,
маркетингтік үдеріс тігінен де,
көлденеңінен де жүзеге асырылады.
Осының негізінде маркетинг түрлерін
жіктеу белгілері арқылы жүйелендіруге
болады. Ғылыми – теориялық негіздерді
талдау және синтездеу негізінде сонымен
қатар маркетинг тәжірибесіне сүйеніп, біз
жіктелу белгілерін қолдана отырып,
маркетинг түрлерін жүйелендірдік.
Экономикада пайдалану деңгейіне
байланысты маркетингті макро және
микромаркетинг деп бөлуге болады.
Микромаркетинг теориясының эволюциясын
талдаған Дж.Шит, Д.Гаррет сияқты американдық
ғалымдар оның пәні ретінде фирманың маркетингтік
қызметі мен қоғамның өзара қарым-қатынасын
есептейді, ал 60 – 80 жылдары аралығында оған көп
назар аударылуы себебін сол кездегі қоғамның
әлеуметтік және экономикалық өмірінде кәсіпкерлік
пен бизнес ролінің артқандығымен түсіндіреді.
Микромаркетинг қажеттіліктерді қоғам деңгейінде
талдауға және олардың тауарлық нарықтардың
дамуына ықпалын анықтауға мүмкіндік береді. Сол
себепті макромаркетинг мәселелері микромаркетингке
қарағанда, қоғам мүдделеріне негізделіп және жалпы
экономикалық жүйе деңгейінде қарастырылады.
Маркетингтің макродеңгейде дамуын тауар және
қызмет маркетингі деп, екі бағытта ажыратып
көрсетуге болады. Маркетингтің қолдану аумақтарын
жүйелей отырып, оның қолданатын негізгі салаларына
сәйкес: өнеркәсіп, тұтыну, қызмет көрсету және
коммерциялық емес деген түрлерін бөліп көрсетуге
болады. Осылардың әрқайсысына сәйкес
нарықтардағы маркетингтік қызметті сипаттайды.
Нарықтық экономика жүйелеріндегі маркетингтің
ең дамыған түріне тұтыну маркетингі жатады. Ол
тұлғалар мен отбасыларынан тұратын түпкі
тұтынушылар және фирмалар арасындағы қызмет
өрісін қамтиды.
Қазақстан экономикасындағы қызметтердің
келешегі шағын және орта бизнестің , қоғамдық
тамақтану мен қонақ үй шаруашылығы саласындағы
бірлескен кәсіпкерліктің, делдал – коммерциялық
қызмет, көтерме және бөлшек сауданың жаңа
нышандарының, халықаралық туризмнің дамуына
байланысты. Осыған байланысты қызмет сектроы
кәсіпорындарының саясаты мен стратегиясын әзірлеп,
іс – жүзіне асыру құралы ретінде қызмет көрсету
маркетингінің ролі арта түсуде.
Қызмет көрсету саласының қарқынды дамуы және
осы нарықтағы бәсекелестіктің өршуі қызмет көрсету
маркетингінің пайда болуына әкелді.
Әр мемлекеттің экономикасының даму тиімділігінің
шарты – бұл маркетингті ішкі және сыртқы нарықтарда
қолдану. Ішкі маркетинг екі аспектіде қарастырылады:
ұлттық нарыққа мемлекет ауқымында және фирма
ішіндегі жүзеге асырылатын маркетинг.Соңғысы
фирманың клинттерін және өз қызметкерлерін нарық
субъектісі ретінде қарастырып бейімдеуін көздейді.
Қазақстандық кәсіпорындарда өз қызметкерлері ішкі
маркетинг бөлігі ретінде әзір қарастаралып жатқан жоқ.
Әлемдік экономиканың ғаламдану жағдайында
халықаралық маркетигтің әдістері мен қағидаларын
пайдалану өзекті мәселе болуда. Ішкі маркетингке
қарағандда, халақаралық маркетингтің әр елдің ұлттық,
экономикалық және саяси ерекшеліктеріне байланысты
жүзеге асыру өзгешелігі бар.
Әлемдік экономикадағы ғаламдану тенденциялары,
ресурстардың біркелкі бөлінбеуі, ұлттық
нарықтардың интернационалдандырылуы,
халықаралық бәсекелестіктің және елдер
экономикасының өзара байланысының күшеюі,
халықаралық нарықтағы маркетингтің
интеграциясы мен стандарттарына негізделген
ғаламдық маркетингтің дамуына ықпалын тигізіп
отыр. Әлемдік кеңістік ауқымында жүзеге
асырылатын ғаламды маркетинг кезінде ұлттық
нарықтардың ерекшеліктері жойылады.
Қазақстандық компанияларда ғаламдық маркілер
жоқ, сондықтан олардың қызметі экспорттық
маркетинг деңгейінде жүреді. Отандық
тұтынушылар, біздің нарықта қызмет ететін ТҰК-лар
(трансұлттық компаниялар) жүзеге асыратын
ғаламдық маркетинг шараларынан әсер алуда.

Ұқсас жұмыстар

Бюджет және бюджеттік жүйе

Сақтандыру

Қазақстанның қаржы мониторингі

Республикалық бюджеттің экономикалық мазмұны

Ветеринарлық шаралардың экономикалық тиімділігі

Мемлекеттік бюджет

Қазақстандағы салық саясаты: қалыптастыру және қызметі атқару механизмдері

Қазақстанның сыртқы саясатындағы басты мақсат - бейбітшілік, соғысты болғызбау

Бюджет деңгейлерінің экономикалық маңызы

Республикасының мемлекеттік құрылымы

Пәндер