Басқарудың әлеуметтік – психологиялық әдістері

Басқарудың әлеуметтік - психологиялық әдістері

БАСҚАРУДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРДІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

Басқарудың әлеуметтік-психологиялық әдістері ұжымды қалыптастыру әрі дамыту процесіне, олардың өз араларындағы әлеуметтік процестерге ықпал етудің нақты амалдары тиімді еңбек етуін арттыру. Басқару әдістері ең алдымен мен тәсілдерін білдіреді. Бұл әдістердің мақсаты-адамдардың өсе түскен, яғни өскелең әлеуметтік қажеттіліктерін қанағаттандыру, олардың жан жақты үйлесімді дамуын қамтамасыз ету және осылардың негізінде жеке тұлғаның еңбекке деген құлшынысын, ұжымдардың ықпал етудіңм бағытын анықтайтын өзінің уәждемелік (мотивационной-себеп тудыратын) сипаттамасымен ерекшеленеді.

Басқсарудың әлеуметтік әдістері

Әлеуметтік реттеу

Әлеуметтік нормалау

Әлеуметтік -саяси

Әлеуметтік бастама

Моральдік ынталандыру

Әлеуметтік нормалау әдістері әр түрлі әлеуметтік нормаларды енгізу жолымен ұжым және жекелеген жұмыскерлер арасындағы әлеуметтік қатынасты оңайлатуға мүмкіндік тудырады. Бұл нормаға ішкі тәртіп ережесі, ұйым жарғысы, әр түрлі кодекстер өндірістік ережелері, тәртіпке шақыру формалары жатады.

Әлеуметтік - саяси әдіс - бұған қоғамдық ұйымдардың ықпал етуі әдістері кіреді (үгіт насихат, сендіру, басқару ісіне қатыстыру және т. б. ) .

Әлеуметтік реттеудің әдістері әр түрлі ұжымдардың, топтардың, тұлғалардың мүдделері мен мақсаттарын анықтау және реттеу жолымен әлеуметтік қатынастарды ретке келтіріп, үйлестіруде пайдаланылады.

Моральдық ынталандыру әдістерін өз қызметтерінде жоғары нәтижелерге қол жеткізген жеке жұмыскерлерді, ұжымдарды көтермелеу үшін қолданады.

БАСҚАРУДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТӘСІЛДЕРІ

Басқардың психологиялық тәсілдері адамдар арасындағы қарым -қатынастарды ұжымда үйлесімді ахуал жасау арқылы реттеуге бағытталған.

Адам еңбегі әрқашан адам психологиясының жұмыс істеуі, яғни дүние таным, қиял, ықылас -ілтипат және басқа элементтер негізінде жүзеге асады. Сондықтан, адамның уақыт сәтіндегі психологиялық ахуалы оның жеке іс-қызмет нәтижелеріне тікелей және тура әсер етіп қана қоймайды, барлық ұжымның іс-қызмет қорытындыларына да әсер етеді.

Әрбір адам өзін іс жүзінде көтермелейтін немесе жазалайтын инстанция не айтса, соны істейді

Әрбір адам нәтижесінда жарамды формада өзіне ең көп шамадағы көтермелеу мен ең аз шамада жаза болатындай әрекет етуге ұмтылады

Адам әрқашан өзі аз шығарып, көп нәтижеге жетуге ұмтылады

Басқаруды ұйымдастыру мен жүзеге асыру кезінде адамдардың іс-қызметтегі мінез - құлқының заңдарын ескеру қажет

Психологиялық себепкерлік (мотивация)

Еңбекті ізгілендіру (гуманизациялау,

ниетті ояту)

Кәсіби іріктеу мен оқыту

Шағын топтар мен ұжымдарды іріктеп жинақтау

Басқарудың психологиялық әдістері

Шағын топтар мен ұжымдарды іріктеп жинақтау әдістері шағын таптардағы еңбеккерлер арасындағы оңтайлы сандық және сапалық арақатынастарды анықтауға мүмкіндік береді. Арнайы зерттеулер көмегімен топ ішінде пайда болған бір -бірін ұнату мен жек көру сезімдерін, оның әрбір мүшесінің орнын топтағы қызметкерлермен психологиялық үйлесуі негізінде анықтауға болады.

Еңбекті ізгілендіру (гуманизациялау) әдістеріне маналар жатады: түрлі түс пен музыканың психологиялық әсер етуін қолдану, еңбектің бір сарындылығын болдырмау, шығармашылық үдерістерді кеңейту және т. б.

Еңбеккерлердің психологиялық ынтасын ояту моральды ынталандыруда еңбеккерлерді еңбекке тартуға бағытталуымен айрықшаланады. Кәсіпорында еңбеккерлерге (кәсіби мүдделер еңбектің шығармашылық мәні) себептеме болатын жағдайлар жасау мен еңбек әдістерін қалыптастыру жолмен қамтамасыз етіледі. Олар еңбеккерлердің еңбек етуге деген ішкі құштарлығына әкеледі.

Кәсіби іріктеу мен оқыту әдістері қажетті психологиялық сипаттамаларды дамытуға: орындалатын жұмысқа неғұрлым көп деңгейде сәйкес келетін психологиялық қасиеттері бар адамдарды іріктеуге бағытталған.

БАСҚАРУДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК - ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРІНІҢ РОЛІ

Әлеуметтік - экономикалық жүйеде басқарудың әлеуметтік -психологиялық әдістерінің атқаратын роліне баға жеткісіз. Бұл жерлерде негізгі элемент - адам (басшы, субъект) .

Басшының өндірістегі аса маңызды функциясы - шешім қабылдау, ол шешімдерге жеке стильдер ықпал жасайды. Мысалы, болжамдардың ұсыныстарына да, оларды тексеруге де бірдей көңіл бөліп отыратын басшылар салиқалы түрдегі шешімдер қабылдайды. Болжамда жасау процессі оларды тексерумен анықтау жөніндегі іс-қимылдан тым басым түсіп жататындарға албырттық шешімдер қабылдау тән. Практикалық жұмыста шешімдердің албырттықпен қабылдануы жеткілікті дәржеде негіздемеген шешімдердің іске асырылуына әкеп соғуы мүмкін.