ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ АУРУЛАРЫНЫҢ МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ ДИАГНОСТИКАСЫ. ІРІҢДІ-ҚАБЫНУ ЖӘНЕ ЖАРАҚАТ ИНФЕКЦИЯЛАРЫНЫҢ ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ. БАКТЕРИЕМИЯ. СЕПСИС. БАКТЕРИЕМИЯ. СЕПСИС

№ 2 сабақ

«ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ
АУРУЛАРЫНЫҢ
МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ
ДИАГНОСТИКАСЫ.
ІРІҢДІ-ҚАБЫНУ ЖӘНЕ ЖАРАҚАТ
ИНФЕКЦИЯЛАРЫНЫҢ
ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ.
БАКТЕРИЕМИЯ. СЕПСИС.»
СЕПСИС.
ЖОҒАРЫ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫНЫҢ
ИНФЕКЦИЯЛАРЫ
• Маңыздылығы жоғары дәрежелі патогендер :
- Str. Pyogenes (А тобы)(жұтқыншақ)
- Corynebacterium diphtheriae (мұрын және жұтқыншақ )
- Str. Pneumoniae (құлақ және синустар)
- Haemophinus influenzae (құлақ және синустар)
• Маңыздылығы орта дәрежелі патогендер :
- St. Aureus (құлақ және синустар)
- Candida albicans (ауыз- жұтқыншақ)
- Branchamella catarralis (құлақ және синустар)
• Маңыздылығы төмен дәрежелі патогендер :
- Грам(-) таяқшалар және Pseudomonas (құлақ )
- Neisseria meningitidis(назофаренгиальді тасымалдаушы)
- Neisseria gonoreae (гонококкты фарингит)
ЖОҒАРЫ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ
ИНФЕКЦИЯЛАРЫНДАҒЫ
ЗЕРТТЕЛЕТІН МАТЕРИАЛ

• Мұрыннан алынатын жағынды
• Жұтқыншақтың жағындысы
• Мұрын-жұтқыншақтың жағындысы
• Синустардың бөліндісі
МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ
ДИАГНОСТИКА ӘДІСТЕРІ

• Микроскопиялық (қалыпты микрофлораның
болуына байланысты ақпараттылығы төмен)
• Дақылды
• Серологиялық
• Генетикалық
ТӨМЕНГІ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ
ИНФЕКЦИЯЛАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ
ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ
Маңыздылығы жоғары дәрежелі патогендер (Mycobacterium
tuberculosis басќа)
Streptococcus pneumoniae
Hemophilus influenzae
Staphуlococcus aureus
Klebsiella pneumoniae
Маңыздылығы орташа дәрежелі патогендер
Энтеробактериялар
Candida albicans
Branhamella catarrhalis
Маңыздылығы төмен дәрежелі патогендер
Pseudonomas aeruginosa,
Legionella pneumophila,
Mycoplasma pneumoniae,
БРОНХИТТІҢ ВАРИАНТЫНА БАЙЛАНЫСТЫ
ЭТИОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗДЫ
МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ СПЕКТРІ
Варианттар Мүмкінділігі бар қоздырғыштар

Жедел трахеобронхит Вирусты инфекция

Жай созылмалы бронхит H. influenzae, S. pneumoniae, M.
catarrhalis
Асқынған созылмалы H. influenzae, S. pneumoniae ,

бронхит M. catarrhalis

Созылмалы бронхиальды Enterobacteriaceae,

инфекция Pseudomonas spp.
ИММУНИТЕТЖЕТІСПЕУШІЛІГІ БАР
НАУҚАСТАРДА ПНЕВМОНИЯНЫҢ
ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ

• Пневмоциста
• Грам (–) және Грам (+) микроорганизмдердің
нозокомиальды штаммдары
• Саңырауқұлақтар
• Вирустар
АТИПТІ ПНЕВМОНИЯ
ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ

• Clamydia pneumonia
• Mycoplasma pneumonia
• Legionella pneumophila
• Вирустар
1938ж Рейманн «атипті пневмония» терминің
еңгізді. Қоздырғыштың жасушаішілік орналасуы
олардың патогенезінің ерекшелігі болып табылады.
Атипті пневмония тыныс жолдары мен қатар басқа
да жүйелік зақымдалуымен сипатталады.
Атипті пневмонияның негізгі қоздырғыштары :
• Clamydia pneumonia (6-12%)
• Mycoplasma pneumonia (2-18%)
• Legionella pneumophila (6,7-15%)
• Вирустар
Барлық ауруханадан тыс пневмониялардың 36%-
14,8% дейін «атипті» штаммдармен шақырылады.
Clamydia pneumonia – антропонозды инфекция
• Жуғу жолдары: ауа-тамшылы
• Қабылдағыштық – жоғары
• ЖТЖ эпителийге тропизм
• Атеросклероз, саркоидоз, БД, артриттер,
менингоэнцефалиттер және т.б. дамуында
Clamydia pneumonia негізгі роль атқаруы
мүмкін
• Ауырғаннан кейінгі иммунитет тұрақты
емес
Респираторлы микоплазмоз

Инфекция ошағы - науқас адам;
Негізгі берілу жолы - ауа-тамшылы;
Қабылдаушылық - жоғары (әсіресе 5-15
дейінгі балалар)
Ауру-сырқаулық - 4% жоғары емес, жабық
коллективтерде - 45% болуы мүмкін.
Маусымдық - жаздың аяғы және күздің басы
Адамға потенциальді патогенді:
1. Mycoplasma pneumonia
2. Mycoplasma hominis
3. Mycoplasma genitalium
4. Ureaplasma urealiticum
5. Mycoplasma fermentans
6. Mycoplasma penetrans
Legionella pneumophila – Грам(-) таяқшалар,
аэробтар, қолайлы өсу жағдайды өте талап етеді,
факультативті жасуша-ішілік паразиттер,
генерация уақыты 2-4 сағат
Патогендік факторлары :
- t тұрақты эндотоксин (гемолит. белсенділік)
- цитолизин (цитотоксикалық жєне
протеолитикалық әсер)
Клиникалық түрлері:
1. Легионерлер ауруы (ауыр пневмония);
2. Понтиак қызбасы (пневмониясыз ЖРА);
3. Форт-Брагг қызбасы(жедел қызба бөртпелермен);
ТӨМЕНГІ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ
ИНФЕКЦИЯЛАРЫНДАҒЫ
ЗЕРТТЕЛЕТІН МАТЕРИАЛ
• Қақырық
• Трахеобронхиальді жуынды (бронхиальді
лаваж)
• Плевра қуысынан экссудат
• Инфекция ошағынан пунктаты
(трансторакальді пункция арқылы)
• Өлі-туылған және абортталған ұрықтын мүше
тіндеріндегі жағынды-іздері
• Серологиялық зерттеуге арналған қан
ТӨМЕНГІ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ
ИНФЕКЦИЯЛАР КЕЗІНДЕГІ
ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ
- Макроскопиялық зерттеу
- Микроскопиялық зерттеу
- Дақылды зерттеу:
а) сапалық ықпал
б) сандық ықпал
- Серологиялық зерттеу
- Генетикалық зерттеу әдістері
Қақырық құрылымы

Тіндік Шырышты
транссудат жасушалар

Белоктар Муциндер

Протеаздардың Сарысулар Қышқыл
бронхиальді (альбуминдер (сиаломуцин, Нейтральді
ингибиторлары глобулиндер) сульфомуцин)

Фосфолипидтер

ҚАҚЫРЫҚ
(бронхиальді секрет + сілекей)
Қақырықты макроскопиялық зерттегенде анықтайды :
• түсі (құрамына байланысты):
- серозды – түссіз;
- сұр немесе ақшыл – шырыш аралас;
- сары немесе жасыл-сарғыш – ірің аралас. Жасыл - бронхтар және өкпе
құыстарында қалған қақырық нейтрофилдер бөліп шығаратын
вердопероксидаза әсерінен при задержке мокроты в бронхах и легочных
полостях и обусловлен действием вердопероксидазы, выделяемой
нейтрофилами;
- қызыл (розовый дан қоңыр-қызғылтқа дейін) – қан аралас;
• консистенциясы (құрамындағы шырышқа байланысты):
-өте қою (әйнектәрізді), қою, жартылай қою, жартылай сұйық. Қақырықтың
қоюлығы құрамына байланысты – шырыш, серозды сұйықтық, ірің, қан; соған
байланысты серозды, шырышты, іріңді және қан аралас болуы мүмкін.
• иісі:
- іріңсіз қақырықтың иісі жоқ;
- шіріген иісті қақырық - өкпе тінінің белоктары ыдырағанда меркаптопурин
түзілуіне байланысты;
• патологиялық қоспалар:
- эозинофилдердің көп жиынтығы–сарғыш қосындылар ретінде анықталады;
- фибрин немесе шырыш қосындылары;
Дұрыс жиналған қақырықтың сипаттамасы–
қақырық болу керек (немесе/или):
- жасыл іріңді;
- сары іріңді;
- шырышты-іріңді (жартылай іріңді, жартылай ,
шырышты);
- қан аралас;
- ќан аралас жолақтардағы жасыл қоспалары.
Дұрыс жиналмаған қақырықтың сипаттамасы
болып табылады:
- сұр шырышты;
- сұрлы көпіршік;
- ақ шырышты;
- ақ көпіршік ;
- ақ шырышты тағам бөліктерімен;
- сұйық (тек сілекей ғана бар);
- сұйық тағам бөліктерімен.
Бактериоскопия мазка мокроты более важна, чем
обычный посев
• из очага деструкции в мокроту в большинстве
случаев попадают трудно культивируемые
микроорганизмы (в том числе и анаэробы), тогда как
на обычных питательных средах легко размножаются
микробы-комменсалы из ротовой полости и
носоглотки.
Они обычно и доминируют при посеве.
• возможность установления этиологического фактора
повышает количественный метод определения
концентрации микробных тел в мокроте.
Қақырық жағындысын микроскопиялық зерттеу:
- мерцательный эпителий
- жайпақ эпителий (ауыз құысынан және көмейден);
- лейкоциттер (нейтрофилдер және эозинофилдер);
-Шарко-Лейден кристаллдары– эозинофилдер ыдырағанда
бөлінетін белоктар кристаллизациясының өнімдері;
-Куршман спиральдары– штопор тәрізді бұралған шырыш;
- альвеолярлы макрофагтар (сауығу кезінде көбееді);
- эластикалық талшықтар – өкпе тінінің деструкциясына тән;
- атипті жасушалар - қатерлі ісіктерге тән;
Микроскопия кезінде жағындыдағы лейкоциттер мен эпителийдің
арақатынасына мән беріледі.
Қақырықты жұрыс жиналғаның бағалау схемасы
лейкоциттер > 25
эпителий < 10 - 25
ЗЕРТХАНАЛЫҚ ДИАГНОСТИКА
Әдістер Зерттеу мақсаты Қолданылатын тест
Бактериолог Қоздырғышты Зерттелетін материалды
иялық бөліп алу элективты ортаға себу, таза
дақылды бөліп алу және
идентификациялау.
Серология- Қоздырғыштың РИФ, ИФА
лық АГ анықтау
Қоздырғышқа РПГА, ИФА, РИА және т.б.
қарсы АД
анықтау
Молекуляр- Қоздырғыштың ПТР – 1-10 жасуша
лы-генети- НҚ анықтау ДНК-зонд - сынамада
калық 104 - 105кл
АЛЫНҒАН НӘТИЖЕЛЕРДІҢ
ДИАГНОСТИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫН
БАҒАЛАУҒА НЕГІЗДЕЛГЕН:
- микрофлораның түрлік құрамына;
- микроорганизмдердің жеке түрлерінің
санына;
- ұзақ уақытта тұрақты бөлінуіне;
- клиникалық көрініс пен емдеу нәтижесіне;
МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ
НЄТИЖЕСІН БАҒАЛАУ
КРИТЕРИЙЛЕРІ
• Плевральді экссудаттан ШПМ анықтау
- ШПМ (негізгі қоздырғыштарын) қақырықта 106
кл/мл немесе трахеобронхиальды жуындыда 104
кл/мл бөлінуі;
• 2-5 күндік аралықта 2-3 зерттеудің ШПМ тек
қана бір түрінің 106 кл/мл немесе БАЛ
суйықтығында 104 кл/мл мөлшерінде бөлінуі
• Ќан сарысуында АД титрінің 4 есе жоғарлауы
Төменгі тыныс жолдарынаң алынған
материалдан бөлінген қоздырғыштардың
этиологиялық маңыздылығын сандық бағалау
критерийлері.
Материалды алу әдісі Критерий (БТБ/мл)

Қақырық >105 – 106

Эндотрахеальді аспират >105 – 106

Бронхоальвеолярлы >104
лаваж
Защищенные щеткалар >103
Туберкулез – адам және жануарлардың әр
түрлі мүшелері және жүйелерінің
зақымдануымен сипатталатын біріншілік
созылмалы ауру. Патологиялық
үрдістердің негізін тіндердің қабыну
реакциялары кезіндегі түйін тәрізді арнайы
гранулема құрайды.
1882ж Р Кох tвс бактериальді табиғатын
анықтады, ал 1890ж туберкулин бөліп
алды.
1911ж Р Кох Нобель сыйлыѓына ие болды.
Ауру микобактериялардың келесі
түрлерімен шақырылады :
• M. tuberculosis – адам түрі (92%
случаев)
• M. bovis – қара мал түрі
• M. africanum – аралас түрі
• M. microti
Эпидемиологиясы
Макроорганизмде өсіп жатқан ТМБ популяциясы
біртекті емес:
белсенді көбейген жасушадан тыс орналасқан
популяция бөлігі жедел белсенді үрдіске тән;
• популяцияның интермиттирленген әдісімен көбейген
бөлік;
• популяцияның макроорганизмде ұзақ уақыт бойы
персистенциялаған және жасуша ішінде көбейген
бөлігі;
Негізгі жұғу механизмдері:
· аэрогенді
· тағамдық (сирек)
· контактты
· трансплацентарлы (плацента қан тамырларының
тромбозына байланысты барлық уақытта дамымайды),
кейде инфицирленген амнион сұйықтығын жұтқанда.
Микробиологиялық диагностиканың
міндетті түрде жүргізілітін зерттеу әдістері:
1. Микроскопиялық әдіс (сәулелі және люминесцентті
микроскопия):
· жағындының тікелей микроскопиясы (сезімталдығы
106кл/мл);
· флотации әдісі;
· ЛЮМ –ТМБ липидтері люминесцентті бояуларды
қабылдау және УФС жарқырау қасиеттеріне негізделген;
2. Бактериологиялық зерттеу:
· 2-3 құрамы әр түрлі қоректік ортаға егу, зерттеудің көп
рет қайталануы, АБ тұрақтылығын анықтау; зерттеу нәтижелері
5-6 аптадан кейін дайын болады;
3. Биологиялық әдіс
4. Манту сынамасы
5. РИФ
6. ПТР
ІРІЊДІ-ҚАБЫНУ ЖӘНЕ ЖАРАҚАТ
ИНФЕКЦИЯЛАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ
ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ
Маңыздылығы жоғары дәрежелі патогендер:
• пиогенді стрептококк;
• алтын стафилококк.
Маңыздылығы орташа дәрежелі патогендер:
• энтеробактериялар;
• Псевдомонада жєне басқа фермент түзбейтін Грам (-) бактериялар;
• клостридиялар;
• Бактероидтер жєне басқа анаэробтар;
• стрептококктар (басқа турлері).
Маңыздылығы төмен дәрежелі патогендер:
• Bacillus anthracis;
• Mycobacterium tuberculosis, Mulcerans и др.;
• Pasteurella multocida.
ТЕРІНІҢ ІРІЊДІ-ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫ

Фолликулит
Сыздауық
Шиқан
Сикоз
Гидроаденит
Пиодермия
Нәрестелер көпіршігі
Микробиологиялық диагностикасы
ақпаратты емес
КӨЗДІҢ ІРІҢДІ-ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫ
Зерттеуді жұргізу көрсеткіштері: конъюнктивит, кератит,
дакриоцистит, эндофтальмит.
Зерттеу материалын алу:
• материал дәрі-дєрмектерді (жергілікті) қабылдағаннан кейін
5-6 сағат өткен соң алынады.
• жас қапшығынан бөліндіні басып езу жолымен алынады
• блефарит кезінде іріңді қабыршақтарды пинцетпен алады
және кірпіктер түбіндегі жаралардан бөлінді алынады.
• мүйізді денеден материалды сым ілмекпен немесе басқа да
қолайлы аспаппен 0,1% дикаин ерітіндісімен
жансыздандырғаннан кейін алады.
• эндофтальмит кезінде көз пункциясын жасайды, алынатын
бөлінді көлемі 0,3-0,5 мл
• линзаларды ішкі беткейінен жуынды алу жолымен зерттейді.
ЗЕРТТЕУ ЄДІСТЕРІ

• Микроскопиялық зерттеу.
• Бактериологиялық зерттеу.

Теріс жауап микроорганизмдер үш
тәулік бойында өсім болмаса
белгіленеді.
АЛЫНҒАН НӘТИЖЕЛЕРДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ
МАҢЫЗЫН БАҒАЛАУ.
Коньюнктива бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар немесе
қарапайымдармен зақымданады.
• Этиологиясы бактериальді коньюнктивиттің ең көп кездесетін себебі
стафилококктар болып келеді (жедел коньюнктивит кезінде – S aureus,
ал созылмалы коньюнктивитте - S epidermalis болып табылады).
• Тек қана нәрестелердің ғана емес барлық балалардағы коньюнктивит
себебі N gonorroeae болуы мүмкін.
• Коринебактериялардың ішінен коньюнктивиттің ауыр түрлерін
тудыратын Сorynebacterium diphtheriae
• Энтеробактериялар (Klebsiella spp., Proteus spp., Escherichia coli) және де
көк іріңді таяқшалар – ересектер және нәрестелердің коньюнктивиттері
мүмкін болар себебі болады. Ересектердегі коньюнктивит –
коньюнктиваның химиялық немесе механикалық зақымдалуынан
кейін дамиды, ал нәрестелерде туылған кезде инфицирленуден болады.
• Ұзақ уақытты антибиотикотерапиядан соң коньюнктиваны
Candida және Aspergillus саңырауқұлақтары орнығып алуы
мүмкін, сонымен қатар басқа да саңырауқұлақтар нокардиялар,
пенициллумдер және мукорлар болуы мүмкін
• Кератит тудыру себепшілері - жай герпес вирусы, бактериялар,
саңырауқұлақтар, қарапайымдылар. Бактериальды кератиттің
пайда болуына әсер ететін факторлары-көздің травмалық
зақымдалуы және де контактті линзаларды тағу. Сонымен қатар
герпестік кератиттің ұзақ уақыт жүруі, роговица дистрофиясы
және осымен байланысты антибиотиктер мен
кортикостероидтерді пайдалану, сонымен қатар созылмалы
инфекция ошақтары әсер етеді.
• Бактериальді кератиттің дамуы көбінесе Staphylococcus,
Streptococcus, Рseudomonas микроорганизмдерімен байланысты.
Бұл кезде әсіресе жара түзілумен жүретін ауыр зақымдалуды
Рseudomonas aeruginosa шақырады. Кератиттің сирек себебшілері
Eschtrichia, Neisseria, Proteus, Moraxella туыстарының Грам(-)
микроорганизмдері болып табылады. Кератитті Nocardia
микроорганизмдерінің шақыруы бірен-саран кездесуі мүмкін.
• Эндофтальмит, хориоретиниттің көп кездесетін себепшісі
S.aureus (50%), Pseudomonas aeruginosa, сирек жағдайда –
Enterobacteriacaea spp. болып келеді. Созылмалы
эндофтальмитті Propiobacterium acnes–пен, ал
наркомандардағы эндофтальмитті – Bacillus cereus шақырады.
• Иридоциклиттің дамуы герпестік инфекциямен байланысты,
бірақ Treponema pallidum – мен де шақырылуы мүмкін.
• Дакриоциститтің дамуы Str pneumoniae, S.aureus,
H.influenzae микроорганизмдеріне байланысты болады.

• Жас безі өзектерінің қабынуы мына аэробты
микроорганизмдер әсерінде болады: Bacterioideus spp,
Fusobacterium spp, Peptostreptococcus spp немесе Actinomyces
spp.
ӨТ ҚАПШЫҒЫ ЖӘНЕ ӨТ ЖОЛДАРЫНЫҢ
ІРІҢДІ-ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫ
Зерттеуді жүргізу көрсеткіштері:
• Жоспарланған операция
• ШПМ, қарапайымдар немесе құрттармен шақырылған
холецистит пен холангиттін дифференциальды
диагностикасы
Зерттелетін материал: өт, өттіњ 3 стерильді
пробиркадағы бөлек-бөлек А, В, С порциялары
Зерттеу әдістері:
• Микроскопиялық
• Бактериологиялық
АЛЫНҒАН НӘТИЖЕЛЕРДІң
ДИАГНОСТИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫН
БАҒАЛАУ
• өт құрамында нейссериялар және ашытқы тәрізді
сањырауқұлақтарының табылуы өттіњ ауыз қуысы
микрофлорасымен залалдануын білдіреді
• өт құрамындағы анықталған бактериялар
(энтеробактериялар - Escherichia coli және т.б.,
псевдомонадалар, бактероидтер ) мөлшері 103 кл/мл
асса онда жақсы емес деп болжамдауға болады.
• Егер көп мөлшерде S. аureus табылған болса, бұл
бауырлық немесе диафрагмаастылық абсцесс болу
мүмкіндігін білдіреді.
МЕНИНГИТТІҢ НЕГІЗГІ
ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ

Маңыздылығы жоғары дәрежелі патогендер:
• Neisseria meningitidis
•Streptococcus pneumoniae
•Haemophilus influenzae
•Грамотрицательные палочки
•Mycobacterium tuberculosis
•Cryptococcus neoformans
Маңыздылығы орташа дәрежелі патогендер: :
•Streptococcus agalactiae (группа В)
Маңыздылығы тµмен дәрежелі патогендер: :
•Listeria monocytogenes
Бактериялар жєне сањырауқұлақтармен
шақырылған менингиттің этиологиялық
агенттері
Жасы Бактериялар Сањырауқұлақт
ар

E. coli, Salmonella spp. –
Туылған кезден 2 айға Citrobacter spp.
дейін Streptococcus agalactiae
Listeria monocytogenes

Haemophylus influenzae Cryptococcus
Жасқа байланысты (серотип В) neoformans
басқа топтар Neisseria meningitidis
Streptococcus pneumoniae
Mycobacterium tuberculosis
Listeria monocytogenes
Staphylococcus spp.
ЛИКВОР АЛУ ЕРЕЖЕЛЕРІ

Биоматериал Биоматериал алу ережелері

Жұлын-ми Емдеу бөлмесінде пункция алдында теріні иод
суйықтығы ерітіндісі және спиртпен тазалайды. Троакардан
аққан жұлын-ми сұйықтықтың 2-5 мл көлемін
стерильді пробиркаға жинайды. Алынған
пробиркадағы сұйықтықты суып қалудан
сақтау үшін, оны тез арада қалың қабат мақтаға
орап бактериологиялық зертханаға жеткізу
қажет.
ЖҰЛЫН-МИ СҰЙЫҚТЫҚТЫ ЗЕРТТЕУ
КЕЛЕСІ ЖАҒДАЙЛАРДА ҚАЖЕТ :
менингитке күмәнданғанда және коматоздық
жағдайда, неврологияның түсініксіз
белгілерінің генезінде

“Қалыпты"
микробиологиялық түсінік
Қалыпты жағдайда ЖМС стерильді.
Теріс жауап микроорганизмдер 24сағ – 6
тәулік бойында өсім болмаса белгіленеді.
ЗӘР ШЫҒАРУ ЖУЙЕСІНІҢ НЕГІЗГІ
ИНФЕКЦИЯЛЫ ҚОЗДЫРҒЫШТАР
Маңыздылығы жоғары дәрежелі патогендер :
•Ішек таяќшасы
•Басќа энтеробактериялар
•Энтерококктар
•Сапрофитті стафилококк

Маңыздылығы орташа дәрежелі патогендер :
•Псевдомонадтар жєне басќа ферменттемейтін бактериялар
•Басќа стафилококктар

Маңыздылығы тµмен дәрежелі патогендер :
•Candida albicans
•Mycobacterium tuberculosis
МАТЕРИАЛ ЖИНАУ ЕРЕЖЕЛЕРІ
Биоматериал Жинау ережелері
зерттеу
Несеп 0,5% KMnO4 ерітіндісі немесе
(бактериурия дәрежесін қайнаған су және сабын арқылы
анықтау) сыртқы жыныс мүшелерін жуғаннан
кейін, зәрдің ортаңғы порциясын 10-15
мл стерильді шыны ыдысқа немесе
арнайы контейнерге зертханаға
жіберуге жинайды
Сонымен қатар 10–15 мл эәрді қуықты
катетерлеу немесе құықтың пункция
арқылы алынады
Несепті бактериологиялық зерттеу
әдістері келесі сатылар арқылы
қарастырады:

•Жұғындыны даярлау және Грам бойынша бояу.
•Скрининг әдістері (ТТХ-тест, нитритті тест)
•Скрининг нәтижелері оң болған несеп
сынамаларын 10–15 мл дақылдау, және де
цистоскопия, катетерлеу, қуық пункциясы
көмегімен алынған барлық несеп сынамаларын
дақылдау.
• Клиникалық маңызды дақылдардың
антибиотиктерге сезімталдығын анықтау.
Зєр шығару жолдары инфекцияларында
алынған нәтижелердің диагностикалық
маңызын бағалау
Зәрден бөлінген микроорганизмдердің
этиологиялық рөлін дәлелдеуді
интерпретациялаудың негізгі мақсаты болып
табылады
Бүкіл тест комплексі есептеледі :
• бактерияурия дәрежесі;
• микроорганизмнің бөлінген түрі;
• ауру барысында оның қайтадан бөлінуі;
• зәрде микроорганизмдердің монодақыл немесе
ассоциациясының болуы
ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІНІҢ САНДЫҚ БАҒАЛАУ
КРИТЕРИЙЛЕРІ
• Микроорганизмдер мөлшері 1мл 103 аспаса,
несептің табиғи, қалыпты ыластануын білдіреді;
•Микроорганизмдер мөлшері 1мл 103-105 клетка
дейін анықталса, бұл күмәнді нәтиже болып
есептеліп, зерттеуді қайтадан жүргізуді талап етеді;
•Микроорганизмдер мөлшері 1 мл 105 кл асқаны
анықталса, қабыну үрдістің бар екендігін білдіреді;
ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІНІҢ САПАЛЫҚ
БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙЛЕРІ
• Эшерихиялардың, протейлердің, көк ірің таяқшалардың
клебсиеллалардың анықталуы – жағымсыз белгі болып
бағалануы тиіс.
• Дифтероидтердің, лактобациллалардың, Грам(+) таяқшалардың
анықталуы қалыпты микрофлорамен ластану белгісі болып
саналады..
Несеп шыѓару жүйесінде қабыну процесстері бактерияурияның
төмен деңгейінде өтуі мүмкін:
• форсирленген диурезде (несептің салыстырмалы салмағы төмен)
• антибиотикпен емлеуде және несептің рН 5 төмендегенде
Жоғары дәрежелі бактериурия мен бір қатар
монокультураның анықталуы жедел қабыну процесстеріне
тән болып табылады, ал микроорганизмдер ассоциясының
табылуы созылмалы қабыну процесстеріне тән.
ЖАРАҚАТ ИНФЕКЦИЯЛАР КЕЗІНДЕГІ
МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ
ДИАГНОСТИКАСЫ
Зерттеуді жургізу көрсеткіштері: жарақаттады
іріңді-ќабыну процесстерініњ белгісінде
Зерттелетін материал:
•жарадан жұѓынды
•жарада дренаж болса ондаѓы бµлінді
•жарадан биопсиялыќ материал
Материал 1 сағат мерзімінде зертханаға жеткізіліп,
тез арада коректік ортаға егілуі тиісті. Материал
үлгілерін қажет жағдайда ғана 2 сағат
тоңазытқышта сақтауға болады.
ЗЕРТТЕУ ЄДІСТЕРІ
• Микроскопиялық – микробты клеткалардың
мөлшерін және олардың морфологиялық және
тинкториалді қасиеттерін бағалайды. Бұл процесс
этиологиясы туралы тез түсінік қалыптастыруға
жєне кейінгі бактериологиялық зерттеуге
оптимальді коректік орталарды таңдауға
мүмкіндік береді.
• Бактериологиялық–жарақат микрофлорасының
сандық және сапалық құрамы мен антибиотикке
тұрақтылығын бағалауға мүмкіндік береді
АЛЫНҒАН НӘТИЖЕНІ БАҒАЛАУ

• Жараның микробтық тұқымдалу деңгейі 1гр ұлпада
105 кл (1 мл бөліндіден) жоғары болса іріңдеу процесс
тірі ұлпалардың өзінде дамиды.
•Жараның микробтармен тұқымдалу деңгейі 1 гр 105 кл
болса сепсистің даму қаупі жоғарылайды.
• Егер материалда микроорганизмдердің бірнеше түрі
анықталған жағдайда, ең көп мөлшердегі
микроорганизмдер түріне бастапқы көніл бөлінеді.
Біріншілік ошағы қоныстауына байланысты сепсистін
болжамды этиологиясы
Біріншілік ошақтын Мүмкін болатын қоздырғыштар
қоныстауы
Өкпе Streptococcus pneumoniae
Enterobacteriaceae, Staphylococcus aureus
Pseudomonas aeruginosa (ИВЛ)

Құрсақ құысы Enterobacteriaceae
Bacteroides spp., Enterococcus spp.
Streptococcus spp.

Бүйрек E.coli жєне т.б. Грам(-) энтеробактериялар
Enterococcus spp.

Ауыз-жұтқыншақ Streptococcus spp.
Staphylococcus spp.
Анаэробтар
Спленэктомиядан Streptococcus pneumoniae
кейін Haemophilus influenzae
Тамыр-ішілік Staphylococcus epidermidis
катетер Staphylococcus aureus
СЕПСИСТЕ ЗЕРТТЕУГЕ МАТЕРИАЛ АЛУ
ЕРЕЖЕЛЕРІ
1.Қанды бактериологиялық зерттеуге антибиотикті тағайындамай
немесе препаратты еңгізердің алдында алу қажет.
2. Керекті минимум болып әр қолдан 30 минут аралығында екі рет
қан алғаны дұрыс. Оптимальды қанды үш рет алғаны дұрыс, ол
қоздырғыштын анықталуын жоғарылатады.
3.Зерттеуге қанды көк тамырдан алу қажет, артериядан алынған
қанның артықшылығы байқалмайды. Катетерден қан алуға
болмайды! Катетермен ассоциирленген сепсиске күмәнданғанда
катетерден қан алынады.
4. Көк тамырдан асептика ережелерің саќтап қан алу керек.
Венепункция орнындағы теріні иод немесе повидон-йод
ерітіндісімен 1 мин аралығында ортасынан шет жағына қарай сүрту
қажет. Қан алар алдында теріні 70% спиртпен сүртеді, стерильді
қолғап қолданады. Коректік орта бар флаконның қақпағын спиртпен
сүртеді. Әр зерттеуге ересектерден 10 мл ал балалардан 5мл кем
СЕПСИСТІЊ КРИТЕРИЛЕРІ

• Дене температурасы >380C немесе <360C;
• Тахикардия минутына > 90;
• Тахипное минутына > 20;
• Артерия қанында СО2 парциальды қысымының 32
мм сын. бағ. төмендеуі;
•Қанда лейкоцитоз >12*109/л немесе лейкопения < 4*
109/л жєне лейкоциттердің жалпы санынан жетілмеген
түрлері > 10%;
СЕПСИСТІҢ МИКРОБИОЛОГИЯЛЫЌ
ДИАГНОСТИКАСЫ
Зерттеу жүргізу көрсеткіштері:
• сепсистің клиникалық көріністері;
• себебі анықталмаған қызбалар;

Зерттелетін материал: 10-20 мл қан; қанның
бактерицидтік әсерін төмендету үшін қан мен коректік
ортаның ара-қатынасы - 1/10-1/60 болу қажет.

Қанды бір реттік зерттеудің нәтижесі төмен, соңдықтан 3
немесе белгілі уақыт ішінде бірнеше рет зерттеуді
жүргізу ќажет.
МИКРОБИОЛОГИЯЛЫЌ
ДИАГНОСТИКА ЄДІСТЕРІ
• Бактериологиялық әдіс сепсис
диагностикасында ең маңызды болып табылады
Қанды зерттегенде коректік орталардыњ минимальды
түрі болып табылады :
• “екілік орта“.
• “стерильдігін анықтау ортасы”.
Қосымша қолдануға болады :
• "стаканды орта",
• жартылай суйық Тароцци ортасы,
• суйық Сабуро ортасы.
• Биохимиялық әдіс: қанда эндотоксин анықтау
(люмулюс тест)
• РИФ (эндотоксин анықтау)
МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ
НӘТИЖЕСІНІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ
МАҢЫЗЫН БАҒАЛАУ

• Қаннан анықталған кез келген микроорганизмің
диагностикалық маңызы бар болып есептеледі.

• Бүкіл дүние-жүзілік денсаулық сақтау ұйымының
эксперттерінің ұйғарымы бойынша этиологиялық
әсері бар микроорганизмдер аз уақыт (48 сағат)
ішінде анықталады.
Кездейсоќ контаминациядан наѓыз сепсис немесе
бактериемияны ажыратќанда мына
жаѓдайларды ескерген жµн:
• Кездейсоќ контаминация нєтижесінде ќанда аныќталѓан
микроорганизмдер ќалыпты тері микрофлорасыныњ
ќ±рамына кіретін т‰рлерге жатады: Staphylococcus
epidermidis, Propionibacterium acnes, Clostridium spp,
Corynebacterium spp, Acinetobacter calcoaceticus, Bacillus spp,
жєне т.б. Б±лар сепсис себебі болып резистенттілігі єлсіреген
адамдарда болады
• Бір мезетте ќаннањ микроорганизмдер бірнеше т‰рініњ
аныќталуы резистенттігі тµмен адамдарда аралас инфекция
байќалѓанда кµрініс береді немесе ќанныњ залалданѓаныњ
білдіреді.
• Табылѓан микроорганизмдер таѓы да басќа зерттеу
тєсілдерімен басќа зерттелген материалдан немесе ќаннањ
аныќталса оныњ этиологиялыќ єсері бар екенін дєлелдейді.
Инфекциялық процестің жіктелуі (Vincent J.L. 1997).

МБС
МБС +
МБС МБС + СЌР
МБС + + СҚР +
ЖҚР СҚР + КАЖС
КАЖС +
Гипотензия

Колони Инфекция Сепсис(?) Ауыр Септикалық
зация сепсис шок

МБС – микробиологиялық ситуация;
ЖҚР – жергілікті қабыну реакциясы;
СҚР – системді (жүйелі) қабыну реакциясы (СҚЖ);
КАЖС – көптеген ағзалардың жетіспеушілік синдромы;
Ауыр хирургиялық патология кезіндегі
антигенемияның этиопатогендік ошақтары
Тіңдердің
АГ мен
Ферментативті- гипоксиясы Тамыр- Жасушаға
этиопато-
- және лардың «тотығу
гендердің
медиаторлық ағзалардың микро- стрестің»
вируленттік
агрессия ишемиясы тромбозы әсері
факторлары

Тіңдердің некрозы

АНТИГЕНЕМИЯ

Ұқсас жұмыстар

Сепсистің дамуы

Сепсис сипаттамасы

Стафилококктардың патогенді ферменттері

ХИРУРГИЯЛЫҚ СЕПСИС

Септикалық шок

Инфекциялық ауру

СЕПСИСТІҢ ПАТОЛОГИЯЛЫҚ МОРФОЛОГИЯСЫ

Ауруханаішілік инфекциялар

Бруцелез ауруы жайлы жалпы мағлұмат

Клебсиеллалар туралы түсінік

Пәндер