ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ АУРУЛАРЫНЫҢ МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ ДИАГНОСТИКАСЫ. ІРІҢДІ-ҚАБЫНУ ЖӘНЕ ЖАРАҚАТ ИНФЕКЦИЯЛАРЫНЫҢ ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ. БАКТЕРИЕМИЯ. СЕПСИС. БАКТЕРИЕМИЯ. СЕПСИС

№ 2 сабақ

«ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ АУРУЛАРЫНЫҢ МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ ДИАГНОСТИКАСЫ.

ІРІҢДІ-ҚАБЫНУ ЖӘНЕ ЖАРАҚАТ ИНФЕКЦИЯЛАРЫНЫҢ ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ. БАКТЕРИЕМИЯ. СЕПСИС. »

ЖОҒАРЫ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫНЫҢ ИНФЕКЦИЯЛАРЫ

Маңыздылығы жоғары дәрежелі патогендер :

Str. Pyogenes (А тобы) (жұтқыншақ)

Corynebacterium diphtheriae (мұрын және жұтқыншақ )

Str. Pneumoniae (құлақ және синустар)

Haemophinus influenzae (құлақ және синустар)

Маңыздылығы орта дәрежелі патогендер :

St. Aureus (құлақ және синустар)

Candida albicans (ауыз- жұтқыншақ)

Branchamella catarralis (құлақ және синустар)

Маңыздылығы төмен дәрежелі патогендер :

- Грам(-) таяқшалар және Pseudomonas (құлақ )

Neisseria meningitidis(назофаренгиальді тасымалдаушы)

Neisseria gonoreae (гонококкты фарингит)

ЖОҒАРЫ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ ИНФЕКЦИЯЛАРЫНДАҒЫ ЗЕРТТЕЛЕТІН МАТЕРИАЛ

Мұрыннан алынатын жағынды

Жұтқыншақтың жағындысы

Мұрын-жұтқыншақтың жағындысы

Синустардың бөліндісі

МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ ДИАГНОСТИКА ӘДІСТЕРІ

Микроскопиялық (қалыпты микрофлораның болуына байланысты ақпараттылығы төмен)

Дақылды

Серологиялық

Генетикалық

ТӨМЕНГІ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ ИНФЕКЦИЯЛАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ

Маңыздылығы жоғары дәрежелі патогендер (Mycobacterium tuberculosis басќа)

Streptococcus pneumoniae Hemophilus influenzae Staphуlococcus aureus Klebsiella pneumoniae Маңыздылығы орташа дәрежелі патогендер

Энтеробактериялар Candida albicans Branhamella catarrhalis Маңыздылығы төмен дәрежелі патогендер

Pseudonomas aeruginosa,

Legionella pneumophila,

Mycoplasma pneumoniae,

Chlamydia spp. жєне т. б.

БРОНХИТТІҢ ВАРИАНТЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ЭТИОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗДЫ МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ СПЕКТРІ

БАР НАУҚАСТАРДА ПНЕВМОНИЯНЫҢ ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ

Пневмоциста

Грам (-) және Грам (+) микроорганизмдердің нозокомиальды штаммдары

Саңырауқұлақтар

Вирустар

АТИПТІ ПНЕВМОНИЯ ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ

Clamydia pneumonia

Mycoplasma pneumonia

Legionella pneumophila

Вирустар

1938ж Рейманн «атипті пневмония» терминің еңгізді. Қоздырғыштың жасушаішілік орналасуы олардың патогенезінің ерекшелігі болып табылады. Атипті пневмония тыныс жолдары мен қатар басқа да жүйелік зақымдалуымен сипатталады.

Атипті пневмонияның негізгі қоздырғыштары :

Clamydia pneumonia (6-12%)

Mycoplasma pneumonia (2-18%)

Legionella pneumophila (6, 7-15%)

Вирустар

Барлық ауруханадан тыс пневмониялардың 36%- 14, 8% дейін «атипті» штаммдармен шақырылады.

Clamydia pneumonia - антропонозды инфекция

Жуғу жолдары: ауа-тамшылы

Қабылдағыштық - жоғары

ЖТЖ эпителийге тропизм

Атеросклероз, саркоидоз, БД, артриттер, менингоэнцефалиттер және т. б. дамуында Clamydia pneumonia негізгі роль атқаруы мүмкін

Ауырғаннан кейінгі иммунитет тұрақты емес

Респираторлы микоплазмоз

Инфекция ошағы - науқас адам;

Негізгі берілу жолы - ауа-тамшылы;

Қабылдаушылық - жоғары (әсіресе 5-15 дейінгі балалар)

Ауру-сырқаулық - 4% жоғары емес, жабық коллективтерде - 45% болуы мүмкін.

Маусымдық - жаздың аяғы және күздің басы

Адамға потенциальді патогенді:

Mycoplasma pneumonia

Mycoplasma hominis

Mycoplasma genitalium

Ureaplasma urealiticum

Mycoplasma fermentans

Mycoplasma penetrans

Legionella pneumophila - Грам(-) таяқшалар, аэробтар, қолайлы өсу жағдайды өте талап етеді, факультативті жасуша-ішілік паразиттер, генерация уақыты 2-4 сағат

Патогендік факторлары :

t тұрақты эндотоксин (гемолит. белсенділік)

цитолизин (цитотоксикалық жєне протеолитикалық әсер)

Клиникалық түрлері:

Легионерлер ауруы (ауыр пневмония) ;

Понтиак қызбасы (пневмониясыз ЖРА) ;

Форт-Брагг қызбасы(жедел қызба бөртпелермен) ;

ТӨМЕНГІ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ ИНФЕКЦИЯЛАРЫНДАҒЫ ЗЕРТТЕЛЕТІН МАТЕРИАЛ

Қақырық

Трахеобронхиальді жуынды (бронхиальді лаваж)

Плевра қуысынан экссудат

Инфекция ошағынан пунктаты (трансторакальді пункция арқылы)

Өлі-туылған және абортталған ұрықтын мүше тіндеріндегі жағынды-іздері

Серологиялық зерттеуге арналған қан

ТӨМЕНГІ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫ ИНФЕКЦИЯЛАР КЕЗІНДЕГІ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ

Макроскопиялық зерттеу

Микроскопиялық зерттеу

Дақылды зерттеу:

а) сапалық ықпал

б) сандық ықпал

- Серологиялық зерттеу

Генетикалық зерттеу әдістері

Тіндік

транссудат

Шырышты

жасушалар

Белоктар

Муциндер

Протеаздардың

бронхиальді

ингибиторлары

Сарысулар

(альбуминдер

глобулиндер)

Қышқыл

(сиаломуцин,

сульфомуцин)

Нейтральді

Фосфолипидтер

ҚАҚЫРЫҚ

(бронхиальді секрет + сілекей)

Қақырық құрылымы

Қақырықты макроскопиялық зерттегенде анықтайды :

түсі (құрамына байланысты) :

серозды - түссіз;

сұр немесе ақшыл - шырыш аралас;

сары немесе жасыл-сарғыш - ірің аралас. Жасыл - бронхтар және өкпе құыстарында қалған қақырық нейтрофилдер бөліп шығаратын вердопероксидаза әсерінен при задержке мокроты в бронхах и легочных полостях и обусловлен действием вердопероксидазы, выделяемой нейтрофилами;

қызыл (розовый дан қоңыр-қызғылтқа дейін) - қан аралас;

консистенциясы (құрамындағы шырышқа байланысты) :

өте қою (әйнектәрізді), қою, жартылай қою, жартылай сұйық. Қақырықтың қоюлығы құрамына байланысты - шырыш, серозды сұйықтық, ірің, қан; соған байланысты серозды, шырышты, іріңді және қан аралас болуы мүмкін.

иісі:

іріңсіз қақырықтың иісі жоқ;

шіріген иісті қақырық - өкпе тінінің белоктары ыдырағанда меркаптопурин түзілуіне байланысты;

патологиялық қоспалар:

- эозинофилдердің көп жиынтығы-сарғыш қосындылар ретінде анықталады;

фибрин немесе шырыш қосындылары;

Дитрих пробкалары - шіріген иісті ақшыл-сары қосындылар;

қақырықтың 2 немесе 3 қатарға бөлінуі - құрамындағы заттардың тығыздығына байланысты;

Дұрыс жиналған қақырықтың сипаттамасы- қақырық болу керек (немесе/или) :

- жасыл іріңді; - сары іріңді; - шырышты-іріңді (жартылай іріңді, жартылай, шырышты) ; - қан аралас; - ќан аралас жолақтардағы жасыл қоспалары. Дұрыс жиналмаған қақырықтың сипаттамасы болып табылады: - сұр шырышты; - сұрлы көпіршік; - ақ шырышты; - ақ көпіршік ; - ақ шырышты тағам бөліктерімен; - сұйық (тек сілекей ғана бар) ; - сұйық тағам бөліктерімен.

Бактериоскопия мазка мокроты более важна, чем обычный посев

из очага деструкции в мокроту в большинстве случаев попадают трудно культивируемые микроорганизмы (в том числе и анаэробы), тогда как на обычных питательных средах легко размножаются микробы-комменсалы из ротовой полости и носоглотки.

Они обычно и доминируют при посеве.

возможность установления этиологического фактора повышает количественный метод определения концентрации микробных тел в мокроте.

Қақырық жағындысын микроскопиялық зерттеу:

мерцательный эпителий

жайпақ эпителий (ауыз құысынан және көмейден) ;

лейкоциттер (нейтрофилдер және эозинофилдер) ;

Шарко-Лейден кристаллдары- эозинофилдер ыдырағанда бөлінетін белоктар кристаллизациясының өнімдері;

Куршман спиральдары- штопор тәрізді бұралған шырыш;

альвеолярлы макрофагтар (сауығу кезінде көбееді) ;

эластикалық талшықтар - өкпе тінінің деструкциясына тән;

атипті жасушалар - қатерлі ісіктерге тән;

Микроскопия кезінде жағындыдағы лейкоциттер мен эпителийдің арақатынасына мән беріледі.

Қақырықты жұрыс жиналғаның бағалау схемасы

лейкоциттер > 25

эпителий < 10 - 25

ЗЕРТХАНАЛЫҚ ДИАГНОСТИКА

Әдістер

Зерттеу мақсаты

Қолданылатын тест

Бактериологиялық

Қоздырғышты бөліп алу

Зерттелетін материалды элективты ортаға себу, таза дақылды бөліп алу және идентификациялау.

Серология-лық

Қоздырғыштың АГ анықтау

РИФ, ИФА

Қоздырғышқа қарсы АД анықтау

РПГА, ИФА, РИА және т. б.

Молекуляр-лы-генети-калық

Қоздырғыштың НҚ анықтау

ПТР - 1-10 жасуша

ДНК-зонд - сынамада

104 - 105кл

АЛЫНҒАН НӘТИЖЕЛЕРДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫН БАҒАЛАУҒА НЕГІЗДЕЛГЕН:

микрофлораның түрлік құрамына;

микроорганизмдердің жеке түрлерінің санына;

ұзақ уақытта тұрақты бөлінуіне;

клиникалық көрініс пен емдеу нәтижесіне;

МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ НЄТИЖЕСІН БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙЛЕРІ

Плевральді экссудаттан ШПМ анықтау

ШПМ (негізгі қоздырғыштарын) қақырықта 106 кл/мл немесе трахеобронхиальды жуындыда 104 кл/мл бөлінуі;

2-5 күндік аралықта 2-3 зерттеудің ШПМ тек қана бір түрінің 106 кл/мл немесе БАЛ суйықтығында 104 кл/мл мөлшерінде бөлінуі

Ќан сарысуында АД титрінің 4 есе жоғарлауы

Төменгі тыныс жолдарынаң алынған материалдан бөлінген қоздырғыштардың этиологиялық маңыздылығын сандық бағалау критерийлері.

Материалды алу әдісі

Критерий (БТБ/мл)

Қақырық

>105 - 106

Эндотрахеальді аспират

>105 - 106

Бронхоальвеолярлы лаваж

>104

Защищенные щеткалар

>103

Туберкулез - адам және жануарлардың әр түрлі мүшелері және жүйелерінің зақымдануымен сипатталатын біріншілік созылмалы ауру. Патологиялық үрдістердің негізін тіндердің қабыну реакциялары кезіндегі түйін тәрізді арнайы гранулема құрайды.

1882ж Р Кох tвс бактериальді табиғатын анықтады, ал 1890ж туберкулин бөліп алды.

1911ж Р Кох Нобель сыйлыѓына ие болды.

Ауру микобактериялардың келесі түрлерімен шақырылады :

M. tuberculosis - адам түрі (92% случаев)

M. bovis - қара мал түрі

M. africanum - аралас түрі

M. microti

Эпидемиологиясы

Макроорганизмде өсіп жатқан ТМБ популяциясы біртекті емес:

· белсенді көбейген жасушадан тыс орналасқан популяция бөлігі жедел белсенді үрдіске тән;

популяцияның интермиттирленген әдісімен көбейген бөлік;

популяцияның макроорганизмде ұзақ уақыт бойы персистенциялаған және жасуша ішінде көбейген бөлігі;

Негізгі жұғу механизмдері:

· аэрогенді

· тағамдық (сирек)

· контактты

· трансплацентарлы (плацента қан тамырларының тромбозына байланысты барлық уақытта дамымайды), кейде инфицирленген амнион сұйықтығын жұтқанда.

Микробиологиялық диагностиканың міндетті түрде жүргізілітін зерттеу әдістері:

1. Микроскопиялық әдіс (сәулелі және люминесцентті микроскопия) :

· жағындының тікелей микроскопиясы (сезімталдығы 106кл/мл) ;

· флотации әдісі;

· ЛЮМ -ТМБ липидтері люминесцентті бояуларды қабылдау және УФС жарқырау қасиеттеріне негізделген; 2. Бактериологиялық зерттеу:

· 2-3 құрамы әр түрлі қоректік ортаға егу, зерттеудің көп рет қайталануы, АБ тұрақтылығын анықтау; зерттеу нәтижелері 5-6 аптадан кейін дайын болады;

3. Биологиялық әдіс

4. Манту сынамасы

5. РИФ

6. ПТР

ІРІЊДІ-ҚАБЫНУ ЖӘНЕ ЖАРАҚАТ ИНФЕКЦИЯЛАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ ҚОЗДЫРҒЫШТАРЫ

Маңыздылығы жоғары дәрежелі патогендер:

пиогенді стрептококк;

алтын стафилококк.

Маңыздылығы орташа дәрежелі патогендер:

энтеробактериялар;

Псевдомонада жєне басқа фермент түзбейтін Грам (-) бактериялар;

клостридиялар;

Бактероидтер жєне басқа анаэробтар;

стрептококктар (басқа турлері) .

Маңыздылығы төмен дәрежелі патогендер:

Bacillus anthracis;

Mycobacterium tuberculosis, Mulcerans и др. ;

Pasteurella multocida.

ТЕРІНІҢ ІРІЊДІ-ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫ Фолликулит Сыздауық Шиқан Сикоз Гидроаденит Пиодермия Нәрестелер көпіршігі Микробиологиялық диагностикасы ақпаратты емес

КӨЗДІҢ ІРІҢДІ-ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫ

Зерттеуді жұргізу көрсеткіштері: конъюнктивит, кератит, дакриоцистит, эндофтальмит.

Зерттеу материалын алу:

материал дәрі-дєрмектерді (жергілікті) қабылдағаннан кейін 5-6 сағат өткен соң алынады.

жас қапшығынан бөліндіні басып езу жолымен алынады

блефарит кезінде іріңді қабыршақтарды пинцетпен алады және кірпіктер түбіндегі жаралардан бөлінді алынады.

мүйізді денеден материалды сым ілмекпен немесе басқа да қолайлы аспаппен 0, 1% дикаин ерітіндісімен жансыздандырғаннан кейін алады.

эндофтальмит кезінде көз пункциясын жасайды, алынатын бөлінді көлемі 0, 3-0, 5 мл

линзаларды ішкі беткейінен жуынды алу жолымен зерттейді.

ЗЕРТТЕУ ЄДІСТЕРІ

Микроскопиялық зерттеу.

Бактериологиялық зерттеу.

Теріс жауап микроорганизмдер үш тәулік бойында өсім болмаса белгіленеді.

АЛЫНҒАН НӘТИЖЕЛЕРДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫН БАҒАЛАУ.

Коньюнктива бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар немесе қарапайымдармен зақымданады.

Этиологиясы бактериальді коньюнктивиттің ең көп кездесетін себебі стафилококктар болып келеді (жедел коньюнктивит кезінде - S aureus, ал созылмалы коньюнктивитте - S epidermalis болып табылады) .

Тек қана нәрестелердің ғана емес барлық балалардағы коньюнктивит себебі N gonorroeae болуы мүмкін.

Ұқсас жұмыстар

Сепсистің дамуы

Сепсис сипаттамасы

Стафилококктардың патогенді ферменттері

ХИРУРГИЯЛЫҚ СЕПСИС

Септикалық шок

Инфекциялық ауру

СЕПСИСТІҢ ПАТОЛОГИЯЛЫҚ МОРФОЛОГИЯСЫ

Ауруханаішілік инфекциялар

Бруцелез ауруы жайлы жалпы мағлұмат

Клебсиеллалар туралы түсінік