Үй шаруашылықтарының қаржысы

Дайындаған: СПО “Есеп және Аудит”

тобының студенті Кударова Е.

Тексерген: Кузенбаева Э. Р.

Үй шаруашылықтары қаржысының ұғымы және оның функциялары

Үй шаруашылықтарының қаржысы, жалпы қоғам қаржысы сияқты, шаруашылық мүшелерінің материалдық және әлеуметтік жағдайларын және олардың ұдайы өндірісін қамтамасыз ету жөніндегі экономикалық ақша қатнасиары болып табылады. Жеке отбасы деңгейінде жүйесінде буын бола отырып, ол қоғамның әлеуметтік-экномикалық құрылымының бастапқы элементі болып келеді.

Үй шаруашылықтарының қаржысының мәні өзінің көрісін ол орындайтын мына функцияларда табады:

Отбасының қажеттіліктерін

ақшамен қамтамасыз ету

Бөлу

Бұл функция отбасы

мүшелерінің өмір сүруінің

нақтылы жағдайларын

жасайды. Рыноктық

қатынастардың дамуы

бұл функцияның көріну

нысанына айтарлықтай

әсер етті.

Үй шаруашылықтары

қаржысының бөлгіштік

функциясы ұлттық табысты

алғашқы бөлуді және

отбасының алғашқы

табыстарының қалыптасуын

қамтиды.

Тауар-ақша қатынастарының,

рыноктың пайда болуының,

онан кейін оның ұлғаюының

нәтижесінде мыналар болды:

Отбасының материалдық,

әлеуметік, мәдени және

өзге қажеттіліктерінің көбеюі;

2. Үй шаруашылығы ақшасының

жасалуы жіне өсуі;

3. Ақша қорының материалдық

игіліктермен қамтамасыз

етуге арналған отбасы

бюджетінің пайда болуы.

Үй шаруашылығының қаржы

қатынастары мынадай екі

топты кіріктіреді:

1. Жалақы, зейнетақылар,

жәрдемақылар және т. б.

түріндегі алғашқы табыстарды

жасай отырып, осы шаруашылық

бірлігі мен қаржы жүйесінің

басқа буындары арасыдағы

қатынастар;

2. Оқшауланған ақша қорларын

жасай отырып,

қаражаттар бөлінгендегі және

оқшауланғандағы үй

шаруашылығы мүшелерінің

арсындағы қатынастар.

Үй шаруашылығы ішінде

қаражаттардың оқшаулануы

әр түрлі баламалықты

жоққа шығара отырып,

меншік иесін өзгертпейді.

Отбасының қажеттіліктерін

ақшамен қамтамасыз ету

Бөлу

Үй шаруашылықтарының қаржы ресурстары

Үй шаруашылығының қаржы ресурстары бұл отбасы қарамағындағы жиынтық ақша. Үй шаруашылығының ақша қорының көлемі шаруашылықтағы әркімнің күш салуына байланысты.

Үй шаруашылығының қаржы ресурстары екі негізгі қор жасайды:

Қазақстан халқының қаржы ресурстарына жинақтаушы зейнетақы қорлары салымшылыардың зейнеақы қорланымдары мен халықтың банктердегі салым қашалары жатады.

Тұтыну қоры, ол осы ұжымның

жеке қажеттіліктерін

қанағаттандыруға;

Жинақ ақшалар қоры,

ол келешекте қымбат тұратын

тауарларды сатып алу үшін

пайдалануға немесе пайда

алуға арналған каритал ретінде

Үй шаруашылықтарының бюджеті

Қаржы ресурстары үй шаруашылықтарының бюджетін қалыптастырады. Өзінің материалдық мазмұны жағынан үй шаруашылығының бюджеті бұл үй шаруашылығының ақша қорын жасау мен пайдалану нысаны.

Бюджет шеңберінде қалыптасатын ақша қорлары:

Дара, отбасының

Жекелеген мүшелеріне

Арналатын және

әр түрлі тауарлар

сатып алуға

пайдаланылатын қорлар;

Ортақ пайдаланылатын

тауарларды сатып

алуға арналған

бірлескен қор.

Үй шаруашылығының тұрақты және уақытша табысы ажыратылады. Тұрақты - бұл адам болжалдарына сәйкес болашақта сақталатын табыс. Тұрақты экономикалық қоғамда табыстың бұл түріне, әдеттегідей, еңбек қызметіне ақы төлеуді жатқызады. Уақытша табыс деп болашақта жоғалатын табысты айтады, мысалы акционерлік қоғамның тоқталуына байланысты қағаздардан түскен табыс.

Мемлекет үй шаруашылығы бюджетінің көлеміне айтарлықтайықпал жасайды, өйткені рыноктық экономикада ол түгелдей материалдық және ақшалай қаражаттардың жалпы толық айналымына біріктірілген. Бұл ықпал:

Берілген түрлі қоғамдық

игіліктер мен қызметтер арқылы;

Мемлекеттік баға белгіленімі

арқылы жүзеге асырылады.

Мемлекеттік сектордағы

жұмыскерлердің еңбегіне ақы

төлеу арқылы;

Салық жүйесі арқылы-

үй шаруашылықтары салықтар,

алымдар, баждар төлейді және

басқа міндетті аударымдар жасайды;

Үй шаруашылықтарының табыстары мен шығыстары

Үй шаруашылықтарының табыстары - өндіріс үдерісінде жасалатын және шаруашылық мүшелерінің материалдық және рухани қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған ұлттық табыстың бір бөлігі.

Үй шаруашылықтарының жалпы табыстарында ақша қаражаттарының көлемі болып табылатын ақшалай табыстар басым болады, олармен үй шаруашылығы өзінің шығыстарын қамтамасыз етеді. Ақшалай табыстар мына көздердің есебінен қалыптасады:

Жалдағанда еңбек келісімдерін орындау кезінде алынған үй шаруашылықтары мүшелерінің еңбекақысы, сондай-ақ сыйлықтар, жалақығы тұрақты үстемелер, әлеуметтік-мәдени мақсаттарға жұмыс берушілердің төлемақалары;

Пайда, дивиденттер, бағала қағаздар мен салымдар бойынша пайыздар нысанындағы кәсіпкерлік қызметтен түскен табыстар, жалдау ақысы және басқалары;

Мемлекеттік әлеуметтік төлеулер (трансферттер) : зейнетақылар, жәрдемақылар және бюджеттен тыс әлеуметтік қорлардан төленетін басқа төлемдер;

Басқадай түсімдер (сақтық өтемдері, мүлікті сатудан түсетін табыстар және басқалары) .

Үй шаруашылығының ақшалай шығыстары-адамның өмір сүруін жалғастыру үшін қажетті материалдық және рухани қажеттіліктерге жұмсалатын іс жүзіндегі шығындар, олар өзіне тұтыну шығыстарын және тұтынумен тікелей байланысты емес шығындарды кіріктіреді.

Ақшалай шығыстар-тұтыну шығыстары; салықтар, алымдар, айыппұлдар, кредитті өтеу, туысқандарға көмек; жылжымайтын мүлікті, бағалы қағаздарды, шетелдің валютасы сатып алу; отбасының өндірістік қызметімен байланысты шығыстары және тұтынумен байланысты емес басқадай шығыстар.