Шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау

«Кәсіпкерлік» және «бизнес» түсініктері экономикалық тұрғыдан қарастырғанда синонимдер болып табылады. « Бизнес » түсінігі экономикалық тұрғыдан қарағанда кеңірек. Шетелдік әдебиеттерде нарықтық экономика бойынша бизнес қағамның қажеттілігін қамтамасыз ететуге қажетті өндіріс жүйесі ретінде анықталады. Бизнес нарықтық экономиканы барлық қатысушыларының арасындағы қатынастарды қамтиды және тек қана жалдамалы жұмысшылардың да, мемлекеттік құрылым қызметкерлерінің де қызметтерін қамтиды. Жалпы түрде бизнес - бұл нарықтық қатыныстар жүйесіндегі адамдардың іскерлік белсенділіктері. Ал, кәсіпкерлік қызмет бизнестің бір формасы ретінде қарастырылады және оның әр түрлі сфераларында жүзеге асырылады.

Шағын және орта кәсіпорындар, үнемі жаңарып тұратын номенклатурасымен және ассартиментімен, аз ғана партияда өнім дайындау, шектеулі тұтынушылар жағдайында елеусіз материалдар мен шикі затты қолдану қажет болған жағдайда пайда болады. Сонымен, шағын кәсіпорындар нарықтың салыстырмалы толған кезінде жекелеген тапсырыстарды есепке алып өнімді аяқтайды, яғни ұсақ - түйек өнімдер өндіріледі. Сонымен қатар, шағын кәсіпорындар қызметтің барлық саласында нолдік нәтиже алумен байланысты жоғары тәуекелге ие болып табылады. Бұл әрі инновациялық қызмет, әрі жаңа технологияны игеру. Өнімнің жаңа түрін игеру. Шағын кәсіпорындардың капиталымен тәуекел, іріге қарағанда қоғамға аз шығындар алып келеді, сондықтан мемлекет шағын кәсіпорындарды құру және дамыту үшін арнайы жеңілдіктер тәртібін тағайындау керек.

Елбасы Н. Назарбаевтың 1997 жылы 6-наурызда қабылдаған «Шағын және орта кәсіпкерлікке мемлекет тарапынан қолдау көрсетуді жеделдету шаралары» деген қаулысынан басталды. Одан кейін «Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы», «Жеке кәіпкерлік туралы» Заңдар қабылданды. Шағын және орта кәсіпкерлікке қолайлы жағдайлар жасау үшін, қаржылай және ақпараттық қамтамасыз етуді жетілдіру мақсатында Елбасы «Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың басымдықтары мен аймақтық бағдарламалары туралы» жарлық шығарды. 1997 жылы 14-қыркүйекте Алматы қаласы әкімінің шешімімен шағын және орта бизнесті қолдау департаменті құрылды. Оның мақсаты - кәсіпкерлікпен айналысушыларға, жеке субъектілерге қолдау көрсету, жаңа кәсіпорындар ашу.

Көптеген адамдардың ойы бойынша, нарыққа тек ірі капиталы бар кәсіпорындар ғана қол жеткізулері мүмкін, ал шағын және орта кәсіпорындар үшін орын жоқ. Басты аргумент ретінде шағын бизнестің қуатты ірі компаниялармен бәсекелестікке түсе алмаитындығы. Ал, егер дұрыс тұрғыдан қарастырсақ, шағын бизнестің тиімді бәсекелес болуының бірнеше себебін көрсетуге болады. Біріншіден, шағын кәсіпорындыр үшін 0, 5 - 1 жыл ішінде өздерінің стратегияларын өзгерту қиындық тудырмаиды, ал ірі кәсіпорындар үшін 5 - 6 жыл қажет. Екіншіден көпшілігі қателесіп инновация ірі кәсіпорындардан жүреді деп ойлайды, ал статистика болса, Екінші Дүние Жүзілік соғыстан кейін 95 % инновациялық технология шағын және орта бизнес сфераларынан шыққанын көрсетіп отыр. Шағын кәсіпорындардың ірі кәсіпорындарға қарағанда капиталының күйіп кету тәуекелі төменірек, жәнеде әртүрлі инновациялық технологияларды енгізуден қорықпайды.

2010 ж. 1 қаңтарындағы мәліметтер бойынша тіркелген шағын бизнес субъектілерінің саны бойынша 1-ші орынға Алматы қаласы алады. Осы кезде Алматы қаласында 45512 кіші кәсіпорындар тіркелген. Алматы қаласы бойынша шағын бизнесте жұмысбастылардың саны 174435 адам болды. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 13%-ға көп. Егер2007 ж. Алматы қаласы бойынша шағын бизнесте 80 мың адам жұмыс басты болса, 2009ж. осы сектордағы жұмыс бастылар саны 175 мыңға жетті. Ал жаңа жұмыс орындарының саны 95 мыңды құрады. Оңтүстік Астанада баршыға 42 мың кәсіпорындар тіркелген. Олардың 27677 нақты әрекет етеді. 20602 жеке кәсіпкер тіркелді. Бұл 2008 жылдың ұқсас периодымен салыстырғанда 48 %-ғы көп. Жалпы Алматы қаласы бойынша кіші бизнес қазынаға 30 млрд теңге түсім түсірген. Бұл қашанда бюджет бойынша шығындарын жабады.

2010 жылғы қаңтар-тамызда ШОК субъектілері қызметінің негізгі көрсеткіштері

ШОК белсенді субъектілерінің саны

Жұмыспен қамтылғандар саны

Өнім (тауарлар, қызмет көрсетулер) шығарылымы

Қазақстан Республикасы

101, 0

102, 5

106, 0

Ақмола

100, 4

102, 6

101, 8

Ақтөбе

100, 5

102, 7

111, 0

Алматы

100, 7

101, 3

103, 4

Атырау

101, 5

102, 2

105, 6

Батыс Қазақстан

100, 1

101, 6

106, 8

Жамбыл

100, 2

101, 1

100, 2

Қарағанды

101, 1

102, 9

104, 7

Қостанай

100, 8

101, 6

100, 2

Қызылорда

100, 9

100, 8

105, 4

Маңғыстау

101, 4

102, 7

104, 9

Оңтүстік Қазақстан

101, 2

102, 0

101, 8

Павлодар

100, 4

101, 3

106, 3

Солтүстік Қазақстан

100, 7

100, 5

103, 3

Шығыс Қазақстан

100, 4

102, 0

103, 5

Астана қ.

100, 4

105, 3

107, 1

Алматы қ.

103, 5

106, 0

108, 1

2010 жылғы қаңтар-қыркүйектегі ШОК субъектілері қызметінің негізгі көрсеткіштері

ШОК белсенді субъектілерінің саны

Жұмыспен қамтылғандар саны

Өнім (тауарлар, қызмет көрсетулер) шығарылымы

Қазақстан Республикасы

101, 1

102, 5

105, 3

Ақмола

100, 3

101, 3

102, 5

Ақтөбе

100, 7

102, 5

113, 8

Алматы

101, 7

102, 3

101, 9

Атырау

102, 5

104, 9

103, 1

Батыс Қазақстан

100, 3

102, 2

106, 6

Жамбыл

100, 3

102, 3

Қарағанды

100, 5

102, 6

106, 8

Қостанай

101, 0

103, 1

104, 4

Қызылорда

100, 9

102, 1

Маңғыстау

101, 0

103, 0

103, 3

Оңтүстік Қазақстан

101, 2

103, 1

105, 5

Павлодар

100, 6

100, 2

106, 9

Солтүстік Қазақстан

100, 5

101, 9

102, 1

Шығыс Қазақстан

101, 4

101, 0

103, 8

Астана қ.

101, 3

102, 7

104, 8

Алматы қ.

101, 8

104, 1

106, 5

2010 жылғы 1 қаңтарға шағын кәсіпкерліктегі тіркелген субъектілер саны

Барлығы

соның ішінде

заңды тұлғалар

жеке кәсіпкерлер

шаруа (фермерлік) қожалықтар

Қазақстан Республикасы

1 084 170

213 454

676 736

193 980

Ақмола

47 097

6 314

35 997

4 786

Ақтөбе

41 534

8 494

28 343

4 697

Алматы

113 389

9 418

51 778

52 193

Атырау

38 886

6 012

30 815

2 059

Батыс Қазақстан

35 104

4 238

26 386

4 480

Жамбыл

49 965

5 533

28 173

16 259

Қарағанды

69 764

13 401

49 588

6 775

Қостанай

56 260

7 395

42 778

6 087

Қызылорда

28 508

3 867

21 952

2 689

Маңғыстау

44 620

6 533

36 892

1 195

Оңтүстік Қазақстан

164 068

18 383

76 664

69 021

Павлодар

37 486

9 073

24 756

3 657

Солтүстік Қазақстан

30 455

4 578

22 264

3 613

Шығыс Қазақстан

94 990

12 006

66 597

16 387

Астана қ.

73 299

24 335

48 948

Алматы қ.

158 745

73 874

84 805

Үкімет шағын және орта бизнестің дамуына айрықша қолдау көрсетуде. Осы мақсатта Ұлттық қордан 120 млрд. теңге бөлінсе, банктер өз қоржынындағы ақшасының 14 млрд-ын кәсіпкерлерді қаржыландыруға жұмсады. Жыл басынан бері игерілген 134 млрд. теңгенің 51 пайызы кәсіпорынды қайта қаржыландыруға, 49 пайызы жаңа нысандар ашуға бағытталды. Нәтижесінде 5 мыңға жуық жұмыс орны ашылды. Ал екі жылда 250 млрд теңге игерілді.

Ең үлкен сома шағын және орта бизнесті қолдауға бағытталған. Бұл бағытта мемлекеттің көрсетіп отырған қолдауы орасан деп айтсақ болады. Тек биылғы жылдың 5 айының өзінде 133 млрд. теңге шағын және орта бизнеске жеңілдетілген несие түрінде берілді.

Ұқсас жұмыстар

Қазақстан Республикасы кәсіпкерлігін мемлекеттік қолдау. Кәсіпкерлікті қолдаудың нормативті- құқықтық базалары

Шағын кәсіпкерлік

Кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу және қолдау

Жеке кәсіпкерлік бастамаларды көтеу саласында мемлекеттік саясат саласының негізгі бағыттарын анықтайтын

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті қолдау

Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау мен дамыту, жеке кәсіпкерлік туралы заң

Кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың мәні және қажеттілігі

Шет елдердегі кәсіпкерлікті дамыту

Кіші және Орта бизнесті қолдау бағдарламасы

Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры

Пәндер