Жұлдызы нұрлы суреткер Шерхан Мұртаза (1932 жылы туған)

Презентация қосу

“Жұлдызы нұрлы суреткер”
Шерхан Мұртаза
(1932 жылы туған)

“Сүйер ұлың болса, сен сүй,
Сүйінерге жарар ол ...”
Абай
ЖОСПАР:
Қаралатын мәселелер:

І. “Тұғыр мен тұрғы”

1.1 Азаматты ана өсіреді (Өмірбаяны)

1.2 Ердің бағасы (қайраткерлігі)

ІІ. “Белес пен бел”

2.1 Құнарлы бұлақтан нәр алған (шығармашылығы)

ІІІ. “Түйін сөз бен сүйін сөз”

ІV. “Сыр айтады суреттер”
І. “Тұғыр мен тұрғы”
1.1. Азаматты ана өсіреді.
н/с Жылдар Оқиғалар

1 1932 ж. 28-қыркүйек Жамбыл обл., Жуалы ауд., Мыңбұлақ
мекенінде дүниеге келген.

2 1950 ж. Москва полиграфия институтына түсіп,
3-курстан соң МГУ-ге журналистика
факультетіне ауысады

3 1955 ж. МГУ-ді бітіреді
1.2. Ердің бағасы
қ/с Жылдар Оқиғалар

1 1955-56 ж.ж. Қазақстан Мемлекеттік әдебиет баспасында

2 1956-70 ж.ж. “Лениншіл жас” (“Жас Алаш”)

3 1960-63 ж.ж. “Социалистикалық Қазақстан” (“Егемен
Қазақстан”)
4 1970-80 ж.ж. “Жазушы” баспасының директоры
“Жалын” альманағының бас редакторы
5 1980-1989 ж.ж. “Қазақ әдебиеті” газетінің бас редакторы, қазақ
жазушылар одағы басқармасының хатшысы
6 1989-1992 ж.ж. “Егемен Қазақстан” газетінде бас редактор

7 1992-1994 ж.ж. ҚР мемлекеттік телерадио компаниясының
төрағасы
8 1994 жылдан бастап, ҚР Парламентінің мәжілісінде депутат болды
біраз уақыт
ІІ. “Белес пен бел”
2.1. Құнарлы бұлақтан нәр алған

Шығармалары

Повестері Әңгімелері
“Табылған теңіз” “41 жылғы келіншек”,“Шекшек
“Белгісіз солдаттың баласы” шырылдайды”,“Интернат наны”
“Мылтықсыз майдан” “Ақсай мен Көксай”,“Көкемарал
гүлдегенде”,“Ұзақ командировка”
“Тілсіз қоңырау”,“Алтын тікен”
“Тұйық шарбақ”,“Сол бір күз”
“Сусамыр”

Романдары Аудармалары

“Қара маржан” Ш.Айтматов “Ботакөз”, “Қош бол,
“Қызыл жебе” Гүлсары”, “Теңіз жағалай жүгірген тарғыл
төбет”, “Боранды бекет”, “Жан пида”,
М.Кәрім “Біздің үйдің қуанышы”, Э.Эрскин
“Маркчан балалары”, Л.Лагин “Хоттабыч
қарт”
Соғыс жылдарындағы Бейбіт өмірдегі
ауыл өмірі бейқұт тіршілік

Жазушы
әңгімелерінің тақырыбы

Адамдар арасындағы
Жақсылық пен жамандық Махаббат пен мейірім
қарым-қатынас
ӘҢГІМЕЛЕРІ

“Шекшек шырылдайды” әңгімесінде күйеуі майданнан оралмаған жап-жас Хадишаның
жарына деген сағынышы, жан күйзеліі титтей ғана өмір көрінісінен жан тебірентерліктей
Соғыс, бейбіт өмір, адамгершілік
шынайы көрсетілген. Әңгіме тақырыбы- соғыс, идеясы – соғыс кезінде жесір қалған Хадиша
секілді мыңдаған әйелдердің жарына деген адалдығы, сүйіспеншілігі, жан-дүние тазалығы.

“Интернат наны” әңгімесінде жазушы философиялық ой айтады, күрделі тұжырым жасайды.
Әңгіменің негізгі тақырыбы – соғыс болса, идеясы-сол соғыс салған ауыртпалық, жоқшылық,
мұқтаждық. Сондай қиын кезеңде де тағдыр тауқыметіне шыдап талай абзал азаматтар өсіп
шыққанын жазушы шебер бейнелеген.
тақырыбы

“Көкемарал гүлдегенде” әңгімесінің тақырыбы – соғыстан кейінгі бейбіт өмір. Идеясы адам
бойындағы надандық пен өз пайдасын ойлаған өзімшілдік қасиеттері.

“Тұйық шарбақ” әңгімесінде өмірдегі бар жамандық пен зұлымдық атаулының негізгі айнар
көзі тоғышарлық пен өзімшілдікті барынша әшкерелеп, батыл айыптайды.

“Ұзақ командировка”, “Тілсіз қоңырау”, “Алтын тікен” атты әңгімелерінде адам бойындағы
күйініш пен сүйініш, мұң мен қуаныш қатар суреттеледі.
“Тілсіз қоңырауда” бір балаға зар болып өткен кемпір мен шал тағдыры берілсе, “Ұзақ
командировкада” әкесін аңсаған кішкене Нұрланның өмірі суреттеледі.
Шеберлік сыры
Ия,шеберлігі шыңдалған талантты қаламгер
әңгімелерінің қай –қайсысы да осындай
салихалы,салмақты ойға құрылған,өзіндік
ерекшелігімен шымыр құйылған,оқырман
жүрегіне жол табатын дүниелер.Жазушы-
ның қай тақырыпқа жазған әңгімесін алсақ та
өмірде болатын жағдайлардың ,көпшіліктің
көкейінде жүрген шындықтардың көркемдік
шеберлікпен ,нәзік дәлдікпен суреттелгенін
көреміз.
ІІІ. “Түйін сөз бен сүйін сөз”
“Көркем айтылған ой ұлы”
Ғ.Мүсірепов
3.1. Ш.Мұртаза шығармаларынан ой-түйіндер.

1. “Түптің түбінде, халық ісіне адалдық-өсудің өркендеудің,
берекенің, бірліктің асыл өзегі. Ал Адал Еңбек бәрін де жеңбек.
Адалдық дегеннің өзі ұлылықтың туысы”.

2. “Адамдардың өз тарихын, өз ата-бабасын, халқының тілін,
салт-санасын, игі дәстүрін тарс ұмытуы Мәңгүрттік. Ал бұл
мәңгүрттік түптің түбінде орасан трагедияға, адамдардың
бірін-бірі жаппай қырып-жоюына апарып соқпақ”.

3. “Адам жүрегін елжіретер құдірет тек әдебиет пен өнерде ғана
бар”
Жақсы лебіз.
“Ш.Мұртаза – көрнекті суреткер. Әлбетте, көрнекті суреткер
атаулының бәрі өзінің осындай ерекшелігімен ғана ұдайы сирек
құбылыстар қатарына жатады. Ол – осынысымен ғана жұмбақ, ол
– осынысымен ғана тым қарапайым көрінеді ”...
Қ.Мұхамеджан
“Шерханның өзім ұнататын бір қасиеті – ол әңгіменің
классикалықүлгілеріне бейім. Шағын әңгімеге тән шымырлық,
оқиғаның қою һәм жинақтылығы, ішкі мән, астар, новеллаға тән
тосын шешімдер біздің осы ойымызға дәлел болса керек”.
Т.Ахтан
IV. “Сыр айтады суреттер”

Айша-ана ұлы Шерхан мен келіні
Мәриямның ортасында. 1958 ж.
Студеттік шақ.
Жазушы қолтаңба беруде.
Ғабең бастаған Қазақстанның әдебиет пен өнер қайраткерлері Қазақ
энциклопедиясы Бас редакциясында. 1979 ж.

Ұқсас жұмыстар

Шерхан Мұртаза Бесеудің хаты

Ш. Мұртаза Бесеудің хаты драмасындағы өмір шындығы

Бесеудің хаты

Мұртазаның өмірі мен шығармашылығы

«Шерхан Мұртазаның «Қызыл жебе» (екі кітап), «Жұлдыз көпір», «Қыл көпір», «Тамұқ» атты бес кітаптан тұратын хамса-романы»

Шерхан Мұртаза 1932 жылы

Сыни тұрғысынан ойлау арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту

Саусақ сорғыш бала

ДРАМАТУРГИЯ ЖАНРЫ, ТАҚЫРЫПТЫҚ ЕРЕКШЕЛІГІ

ӘБІЛХАН ҚАСТЕЕВ МҰРАЖАЙЫ

Пәндер