Қоршаған ортаның физикалық, химиялық және биологиялық ластануы және олардың экологиялық генетикалық салдарлары

Презентация қосу

Тақырыбы: Қоршаған ортаның
физикалық, химиялық және
биологиялық ластануы және
олардың экологиялық
генетикалық салдарлары.
Жоспар:
1. КІРІСПЕ
2.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 ЖАЛПЫ ЛАСТАНУ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК, ЖӘНЕ
ОНЫҢ ЖІКТЕЛУІ;
2.2 ФИЗИКАЛЫҚ ЛАСТАНУ;
2.3ХИМИЯЛЫҚ ЛАСТАНУ;
2.4БИОЛОГИЯЛЫҚ ЛАСТАНУ;;
3. ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ
ЭКОЛОГИЯҚ ГЕНЕТИКАЛЫҚ САЛДАРЛАРЫ
4. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
ҚОРШАҒАН ОРТАНЫҢ ЛАСТАНУЫ ДЕГЕНДЕ БІЗ ОҒАН
ТӘН ЕМЕС АГЕНТТЕРДІҢ ЕНУІ НЕМЕСЕ БАР
ЗАТТАРДЫҢ КОНЦЕНТРАЦИЯСЫНЫҢ (ХИМИЯЛЫҚ,
ФИЗИКАЛЫҚ, БИОЛОГИЯЛЫҚ) АРТУЫНЫҢ
НӘТИЖЕСІНДЕ ҚОЛАЙСЫЗ ӘСЕРЛЕР ТУҒЫЗУЫН
ТҮСІНЕМІЗ. ЛАСТАНДЫРУШЫ ЗАТТАРҒА ТЕК ҮЛЫ
ЗАТТАР ҒАНА ЕМЕС, ЗИЯНДЫ ЕМЕС НЕМЕСЕ АҒЗАҒА
ҚАЖЕТ ЗАТТЫҢ ОПТИМАЛДЫ КОНЦЕНТРАЦИЯДАН
АРТЫҚ БОЛУЫ ДА ЖАТАДЫ.
Ластанудың жіктелуі
шығу тегі бойынша: табиғи және жасанды
(антропогенді);
пайда болу көзіне байланысты:
Әсер ететін ауқымына байланысты: ғаламдық,
аймақтық, жергілікті;
Қоршаған ортаның элементтері бойынша
Әсер ететін периодына байланысты
Әсер ету сипатын байланысты:
Химиялық
Физикалық
Физико-химиялық
Биологиялық
Химиялық ластану
Химиялық ластану — қоршаған ортаның
табиғи химиялық қасиеттерінің қарастырылып отырған уақыт
кезеңі үшін қайсыбір агенттердің көпжылдық орташа
ауытқуларынан асып түсетіндей болып өзгеруі немесе
қоршаған ортаға әдетте онда болмайтын агенттердің түсуі
немесе нормадан артық шамада түсуі.
Химиялық ластануға қоршаған ортада табиғи,
табиғи – антропогенді және антропогенді немесе тіршілік
ортада болып жатқан физикалық – химиялық процестер кезінде
зиянды, улы заттардың пайда болуын жатқызамыз.

Қазіргі кезде химиктерге химиялық заттардың 4 – 5 млн
түрі белгілі. Олардың саны жыл сайын 10% өсіп отырады. Адам
организміне әр түрлі жолдармен (тамақпен, ауамен, сумен) түсіп
тұратын организмге жат химиялық ластаушы заттарды
ксенобиотиктер (грек. ксенос – жат, биос - өмір) деп айтады.
Қоршаған ортаның компоненттері мен
ластану орындары бойынша химиялық
ластануды келесі түрлерге бөледі:

1) ауаның ластануы;
2) тұрмыстық және өндірістік бөлмелердің;
3) жербетілік және жерасты суларының;
4) топырақтың;
5) тамақтың және т.б.
Ортаның химиялық ластаушы көздерін
мынадай үлкен топтарға бөлеміз:

1) қоршаған ортаға сұйықтық, газды және қатты түрдегі
өндірістік қалдықтарын шығаратын техникалық қондырғылар;

2) ластанушы заттар шығаратын немесе оларды жинақтап,
сақтайтын шаруашылықтар;

3) ластаушы заттар келіп тұратын (трансшекаралық жылду)
аймақтар;

4) планетарлық ластануға әкелетін атмосфералық жауын – шашын,
тұрмыстық, өндірістік және ауылшарушылық қалдықты сулар
Физикалық ластану
Физикалық ластану –қоршаған ортаның
радиоактивті, радиациялық жылулық, шу,
электромагниттік және басқа да физикалық
қасиеттерінің нормадан ауытқуларынан болатын
ластану.
Физикалық ластанудың
классификациясы

Физикалық ластану
5 түрге жіктеледі

жарықтық Шу, дабыл

Электромагниттік
жылулық радиоактивті
Жылулық және жарықтық
ластану
а) Өнеркәсіп жөне жылу-энергетикалық комплекстердің жұмысы
арасында коршаған орта температурасының бұзылуы, мұны
жылулық деп атайды.

ә) Жарықтық - жергілікті жерлердін табиғи жарық көздерінен баска,
жасанды жарық көздері арқылы, өсімдік жөне жануарлар дүниесінің
тіршілік ету жағдайының өзгеріске үшырауы;
Дiрiлдеу және шу
Айнымалы физикалық өрiстiң әсері болатын серпiмдi
денелерде пайда болатын аз механикалық тербелiстер дiрiлдеу
(вибрация) деп аталады.
Дыбыс тербелiстерi - бұл 16Гц – пен 20кГц аралығындағы
тербелiстер. 16Гц-тен төмен жиiлiктегі тербелістер – инфра
дыбыс, 20кГц-тен жоғары тербелістер – ультрадыбыс деп
аталады.
Шу – әр түрлi қарқын және жиiлiктегі периодтық емес
дыбыстардың жиынтығымен анықталады.
Шу адам организмінде түрлі ауытқушылықтарды шақыра
алады, алдымен адамның дыбысты қабылдау қабілетінің
төмендетуiне, кереңдiкке алып келуі мүмкін. , тiптi кейбiр
жағдайларда жүйке — психикалық аурулардың пайда болуына
себеп болады
Электромагнитті
Электромагниттi өрiстердегі ионданбайтын сәуле
шығарулар адамзаттың қоршаған экологиясында өте қатты әсер
етуде, әсіресе бұл жерде қазiргi тұрмыстық техника, ұялы
телефондар, плеер, компьютер сияқты құралдардың әлсiз және аса
әлсiз электромагниттік өрістерді шығаратындығын ескеру қажет.

Санитарлық талаптарға сай, адамдар тұратын
ғимараттарда, емдiк, мәдени, бала оқытатын мектептер және
орта білім беру оқу орындарында ЭМ өріс әсерін ұзақ уақыт
пайдалануға рұқсат етiлмейдi.
Радиациялық
Қоршаған ортаның адам организміне теріс әсер ететін факторларының
бірі радиация болып табылады.
Радиация адамның клеткалары мен органдарының түрлі
функцияларына зиянды әсер етеді.
Радиация әсер еткенде клеткалардың шапшаң бөлінуі, құрылымы мен
құрамының өзгеруі мүмкін. Радиациялық сәулелену тұқым қуалаушылық
аппаратын өзгертуге, яғни мутацияға душар етуі мүмкін.
Қазіргі уақытта дамыған елдерде ядролық энергетиканың дамуына
байланысты қоршаған ортаның радиациялық ластануы үлкен қауіп тудыруда.

Радиациялық ластанудың мынадай топтарға бөледі:
1) Радиоактивті заттардың бөлінуінің нәтижесінде пайда болатын альфа
- (гелий ядросы), бетта –(жылдам электрондар) бөлшектердің және
гамма – сәулеленулердің әсерінен болатын радиациялық ластану
(физикалық ластану түрі);
Биологиялық ластану

Биологиялық ластану – экожүйеге оған жат организм
түрлерін әкелу және олардың көбеюі. Микроорганизмдермен
ластануды сондай – ақ бактериологиялық, немесе
микробиологиялық ластану деп те атайды.
Мысалы, шегірткелердік қаптап кетуі.
Қорытынды
Қоршаған ортаның ластануы бүкіләлемдік өзекті
мәселелердің бірі болып табылады. Әрине, қоршаған
ортаның ластануы адамдарға да айтарлықтай әсер
етеді. Егер де бұндай мәселелерді осы кезден бастап
бақылауға алмаса, шешу жолын талдамаса,
бүкіләлемдік катастрофаға әкеліп соқтырады.
Алматы
қаласындағы
Смог
АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ҚАЛДЫҚТАР ТҰРМЫСТЫҚ ҚАЛДЫҚТАР
Физикалық ластану
Тұңғыш атомдық жарылыстың радиоактивті өнімдері аймақтың барлық елді
мекендерін жауып қалды. Радиацияның адамға ықпалының механизмі қазіргі кезде
едәуір жақсы парықталған. Бұл орайда ең қауіптісі – иондалатын радиацияның
ықпалы гендік кодты дауасыз өзгерістерге соқтыруға мүмкін екендігі.Жалпы алғанда
рак ісігі сынақтар басталғалы бері үш есе өсті.

Семей полигонына жақын нақ сол
аудандарда жетілуіндегі әртүрлі ауытқулар,
тәндік және естік кемшіліктер әрқилы
сәбилер дүниеге ерекше көп келеді.
Мамангдардың айтуынша, соны бәрі нақ
қысқа мерзімді және қалдықты
радиацияның кесірінен болатын
генетикалық мутациямен байланысты.
Адамдар ғана емес, жер де азап шегеді.
Жылма-жыл радионуклидтердің жинала
беруі жердің құнарлығын азайтады. Жерде
орасан зор микроэлементтер: темір, мыс,
магний және басқа металдар әрттүрлі дәнді
дақылдар адам организміне сіңеді.
Пайдаланылған Әдебиеттер:
1.Кенесариев Ү.И. Экология және халық денсаулығы : учебник / Ү. И.
Кенесариев, Н.Ж Жакашов. - Алматы : Эверо, 2009. - 250 с. : ил.
2.Оспанова Г.С. Экология : учебник / Г. С. Оспанова, Г. Т. Бозшатаева. - 2-
е изд. - Алматы, 2009. - 405 б.
3.Интернет желісі
https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9B
%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%83

http://tengrinews.kz/kazakhstan_news/nazvanyi
-samyiy-chistyiy-samyiy-gryaznyiy-goroda-
kazahstane-265598/
http://yvision.kz/post/527260

4. К.Бозтаев “Семипалатинский полигон”

Ұқсас жұмыстар

Қышқылдық жаңбырлар

Адам ауруының туындауы мен дамуында қоршаған ортаның әсері

Қоршаған орта факторы

Жер геосфералары, олардың негізгі қасиеттері. Глобальдық экологиялық өзгерістердің бағытын анықтаушы әлеументтік- экономикалық процестер. Адам әрекетінің атмосфераға әсері, атмосфера күйінің өзгерістері және олардың салдарлары

ҚТҚ қоршаған ортаның ластануы

Экогенетика және фармакогентика негіздері

Экология және тұрақты даму туралы

ҚОРШАҒАН ОРТАНЫҢ ЛАСТАНУЫ

Табиғи ортаның сапасы мен халық денсаулығы

Қышқылдық жаңбыр

Пәндер