Галактикалар жүйесі

Ғалам түсінігі

Ғаламшарлар-алып жұлдыздық жүйелер. Аспанда құралсыз козбен көрінетін жұлдыздар біздің ғаламшар құрамына кіреді. Біздің ғаламшарда жұлдыздар саны 100 млрд. тан кем емес.

Галактика түрлері

Спиральді галактика

Зерттелген галактикалардын 50% құрайды. Ерекшелігі оларда екі не одан да көп сілемді шиыршықты тар мақтар түріндегі құрылым бақыланады . Күн ғаламшар дискінде центрден шамамен 10 кпк (2R/3) қашықтықта орналасқан. Ғаламшар жарқырауы ~1041-1044эрг/c, ал массалары 108-1012М, аралықта өзгереді.

Эллипстік галактика

Зерттелген галамшарлардың шамамен 25% құрайды, жұмыр немесе эллипс тәрізді болады. Бұл ғаламшарлар құрылымы, жұлдыздық құрамы және ішкі қозғалыстардын сипаты бойынша ең қарапайым болып табылады. Олардың беттік жарықтылығы центрінен шеттеріне қарай біртіндеп, кенет өзгеріссіз азаяды. Олар құрамындағы ең жарық жұлдыздар -қызыл алыптар. Жұлдыздар ғаламшар ішінде кез -келген бағытта ~200км/с жылдамдықпен қозғалады. Ғаламшар жарықтауы ~1038-1045эрг/с, 105-1013M.

Эллипстік галактика

Линза тәрізді галактика

Зерттелген ғаламшарлардын 20% құрайды. Пішіні эллипсоид тәрізді болады . Жарықтылығы центрінен шеттеріне қарай сатылы түрде өзгереді. Линзанын сыртқы бөліктерінде кейде шиыршықты тармақтардын ұрықтары, маңдайшалары, сыртқы жарық сақинасы көрінеді.

Дұрыс емес галактика

Зерттелген ғаламшарлардың қалған 5%-ын дұрыс емес ғаламшарлар құрайды. Мысалы пекуляр оның ішінде әсерлесетін ғаламшарлар әдетте дұрыс емес ғаламшарларға жатады.

Дұрыс емес ғаламшарлар жарқырауы ~ 1043эрг/с, ал массасы ~ 1010Mкүн.

Сомбреро галактикасы

Викпедия ғалактикасы

Біздің галактика

Біздің ғаламшар дискінің Күн орналасқан аймағының айналу жылдамдығы максимал болады (220-250км/с) . Күн мен оның төңірегіндегі жұлдыздар ғаламшар центрі бойымен толық бір айналымды 230 жыл ішінде жасайды. Бұл жұлдыздардың дөңгелектік қозғалыстан ауытқулары 20км/с көп емес жылдамдықтармен сипатталады. Олардың үлгілі жылдамдықтары 200-300 км/с құрайды.