Әлия Молдағұлова

Презентация қосу

Әлия Молдағұлова

Әлия Модағұлова (шын есімі Ілия) Нұрмұхамедқызы (20.4.1924, Ақтөбе
облысы Қобда ауданы Бұлақ
ауылында туған, 15.5 1944, Псков облысында Новосокольники ауданында
Казачиха деревнясында
ерлікпен қаза болған.
Қаһарман қазақ қызы, Кеңес Одағының Батыры (4.6. 1944). Анасы
Маржан қайтыс болғаннан кейін
нағашысы Әубәкір Молдағұловтың қолында тәрбиеленіп, Санкт-
Петербургтегі №9 мектепте оқыған.
1935 жылы Әбубәкірдің Москвадағы Әскери-Транспорт
Академиясына оқуға түсуіне байланысты, оның отбасы Москваға қоныс
аударды. Әлия Москвада № 891
мектептің 4 қласын бітірді. 1938 жылы Академияны Ленинградқа
көшірілуіне орай Молдағұловтар отбасы
осы қалаға көшіп барды.
Отбасындағы материалдық қиыншылықтарға
орай, Әлия өз келісімі бойынша
Ленинградтағы №46 мектеп-интернатқа
орналастырылды. Мектеп тәрбиеленушілері № 140
мектепте оқыды.
Соғыс. Ленинград қоршауы. Интернат тәрбиенушілері 1941 жылы соғыстың
басталғаны туралы хабарды
Сиверская станциясында демалыс лагерінде естіді. 1941 жылы наурызда № 46
мектеп-интернат
тәрбиеленушілері Ярославль облысының Вятск селосына көшірілді. Әскери
ұшқыш болуды армандаған Әлия
Вятскідегі мектептің 7 класын бітіріп, Рыбинскідегі авиация техникумына оқуға
түседі.
Мергендер мектебі. Желтоқсан 1942 ж.- шілде 1943 ж. - Әлия Молдағұлова
Москвадағы Орталық мерген
қыздар даярлайтын мектептің курсанткасы.
Майдан. Шілде 1943 ж.- қаңтар 1944 ж.- Солтүстік-Батыс
майданның 54-атқыштар дивизиясының 4
батальонның мергені. 1944 жылы қаңтар айында дивизия
Псков бағытында шешуші шайқасқа шықты. 1944
жылы 14 қаңтарда Псков облысының Казачиха деревнясын
жаудан азат ету кезінде Әлия ерлікпен қаза
тапты. СССР Жоғарғы Советі Президиумының Указымен
1944 жылы 4 маусымда Әлия Молдағұловаға Кеңес
Одағының Батыры атағы берілді.
Халық есінде. Әлияның өмірі қысқа да, ерлікке толы. Оның бейнесі халық
есінде мәңгі сақталады.
Әлияның есімі қазір де біздің арамызда – ескерткіштер, көше, мектеп,
музейлер бар, ақындар жырын
арнаса, сазгерлер әнін жазды, қыл қалам шеберлері Әлия бейнесін жасады.

Ғалымдар-зерттеушілер: С.Синицкий - "Белые ночи"кітабының авторы,
С.Аскаров- "Әлия"документтік
очерктің авторы, Ә.Нұрмаханова - "Шығыс шынары"повесі авторы,
Ж.Жұмақанов - "Әлия".

– Әлия атында.
1965 жылы Ұлы Жеңістің қарсаңында Псков жеріндегі Монаково бауырластар зираты
ашылды. Бұл жерге Казачихада қаза тапқан 2 мыңнан астам Қызыл Әскер сарбаздары
жерленген.

Әлияның ескерткіштері: 1.Новосокольники қаласында -авторы М.Айнеков, 2.Ақтөбе –
Л.Рапутов,
Е.Штамм, 3.Ақтөбеде Мемориалды кешен -авторы Б.Әбішев, 4.Әліпбайсай ауылы–
Б.Әбішев, 5.Мемориалдық
кешен "Әлия-Мәншүк"Алматыда, 6.Мәскеуде ескерткіш - Б.Әбішев, 7.Мемориалдық
музейдегі бюсті-
О.Шанов.
Ә.Молдағұлова атындағы көшелер: Ақтөбе, Мәскеу, Санкт-Петербург, Тараз
қалаларында бар.

Суреттер: "Әлия"-С.Әлімбетов, А.Ануфриев-"Мәңгілікке сапар", "Ауыл Бұлақ"-
А.Корват, "Мерген Әлия
Молдағұлова"- А.Сапугов, "Мерген Әлия"/күріштен жасалған/-Ф.Терещенко,
"Әлия"-О.Нұржұмаев,
"Бұлақтағы Әлияның үйі"- Н.Өтегенов, "Соңғы көктем"-Т.Телеушев, Ә.Өтеген-
Тана сүрет сериялар
-"Майданда", "Әлия-ән", "Әлия-хат", "Әлия мәңгі".

Гобелендер: "Әлия"-М.Нартов, Н.Рахманқұлов, триптих "Әлия"-Б.Атыраубаев.

Әлия атты музейлер: Облыстық мемориалдық музей /Ақтөбе қаласы/, №891
Мәскеу орта мектебінде, №140
Санкт-Петербург орта мектебінде, Әліпбайсайдағы патриоттық орталығы.
Каспий жүк таситын теплоход, іздестіру топ, "Әлия гүлі"бишілер тобы, Мәскеудегі № 891 орта

мектебі, Шымкенттегі № 29 орта мектебі, Новосокольники № 72 орта мектебі, Оралдағы № 38
орта
мектебі.

– Әлия-ән: "Әлия-Мәншүк" жинағы, "Песнь Праматери Хобды"- А.Утегенов, "Гүл-
ғұмыр"поэмасы, ән "Он
тоғыз жас"- Е.Ашықбаев,"Қызғалдақ-ғұмыр Әлия" мен "Сағыныш"әні- Г.Аймаханова,
"Әлия"әні- Б.Тәжібаев
пен С.Байтереков, "Ару қыз, ержүрек қыз, Әлия қыз" әні-композитор Қ.Қожанбаев, "Әлия"әні-
Ә.Садуакасова, "Әлия"деректі повесі-Ә.Оралбай, "Әлия-Мәншүк" поэмасы- Т.Молдағалиев,
"Әлия"
поэмалары- К.Деркаченко, Р.Трофимов, балет "Әлия"- М.Сағатов, "Әлия" атты документтік
фильм
режиссер-Ю.Пискунов, "Мергендер" атты көркемсүрет- С.Асқаров, "Әлия" спектаклі-
Ә.Тарази, "Жарық
жұлдыздар" поэмасы-С.Жиенбаев.

– Әлия-Мәншүк – Шығыс Шолпаны.

СССР Жоғарғы Советі Президиумының Указымен 1944 жылы 1 наурызда Мәншүк
Жиенғалиқызы Мәметоваға Кеңес
Одағының Батыры атағы берілді.

Ұқсас жұмыстар

ӘЛИЯ МОЛДАҒҰЛОВА. ӨМІРБАЯНЫ

Шығыс шынары

Кеңес өкіметі кезеңіндегі арулар бейнесі

Әлия Молдагулова 1925 жылы

Қарағанды облысы, Жезқазған қаласы

Майдандағы әйелдер

Ұлы Отан соғысы және Қазақстандықтардың майданға қосқан үлесі

Әкесінен аздап хат таныған Бауыржан көрші

Отан үшін отқа түс!

Әлия Модағұлова

Пәндер