Қосқанаттылар

Презентация қосу

Қосқанаттылар
Классификациясы
Домен: Эукариотар
Патшалық: Жануарлар
Патшалық асты:
Эуметазой
Тип:
Буынаяқтылар
Тип асты: Трахейалылар
Класс үсті:
Алтыаяқтылар
Класс: Бунақденелілер
Инфракласс:
Қанатты бунақделелілер
Отряд үсті:
Жаңа қанаттылар
Отряд: Қосқанаттылар
Қос қанаттылар (Diptera) –
жәндіктер класының бір отряды.
Жер шарында кең таралған, 150-
дей тұқымдасы 100 мыңнан астам
түрі белгілі. Қазақстанда 2 отряд
тармағы (ұзынмұрттылар және
қысқамұрттылар), 114 тұқымдасы,
5 мыңға жуық түрі бар. Қазба
қалдықтары триас кезеңінен
белгілі. Атауы қос қанатына орай
қойылған (кейбір түрлерінің қанаты
жоқ), көздері фасетке ұқсайды.
Мұртшасы үш не одан да көп
бунақтан тұрады. Аузы шаншып
тесуге, жалауға бейімделген.
Олардың адамға зияны да пайдасы да баршылық. Қос
қанаттыларға жататын қан сорғыш жәндіктер (масса,
шіркей, т.б.) адам мен малға безгек, энцефаломиелит,
күйдіргі сияқты жұқпалы аурулар таратады. Гессен
шыбыны, швед шыбыны, ұзынсирақты бақша шыбыны,
тері бөгелегі, қарын бөгелегі – ауыл шаруашылығы мен
мал шаруашылығының зиянкестері. Бірқатар қос
қанаттылар пайдалы жәндіктер: гүл шыбыны –
өсімдіктерді тозаңдандырады; жеміс шыбыны (дрозофила)
генетикалық зерттеулерде пайдаланылады; кейбір
қосқанаттылар дернәсілдері (тахина) зиянкес
жәндіктермен қоректеніп, шаруашылыққа пайда келтіреді;
хирономид дернәсілдері – балық жемі; ктырьлар шегіртке,
маса, шыбынды құртады. Қазақстанда 6 түрі (мыс., алып
шыбын, жетілмеген эфедрома, құмыты шыбыны, т.б.)
Қызыл кітапқа еңгізілген.
Үй шыбынының құрылысы
Қанаттары

Қосқанаттылардың қанаттары
көкірегінде орналасқан. Ортанғы
көкірегінде
дорсальді орналасқан.
Қанатты пластинкасы үшбұрышқа
ұқсас болып келеді. Қанаттың көп
бөлігі түкті болып келеді,
ұсақ талшықпен қапталғаны –
микротрихиалды,ал үлкен
талшықтармен капталғаны-
макротрихиалды. Кей түрлері
талшыксыз,жалаңашталған келеді.
Көзі.
Көзі үлкен,басының самай
жагында орналаскан. Кей
қосқанаттылардың көздері
өте кішкентай немесе кей
жағдайда мүлдем жоқ
болып келеді. Көптеген
түрлерінде көздері
бастарының төбе самай
жағында орналасқан
(мысалға платистомати). Көздері
жекеленген фасеттерден
және түкті немесе калыпты
емес,қысқа түктен тұрады
көбінесе аналықта,ал калың,
ұзын түктен тұратын
аталығында. Көздерінің
фасеттері бір көлемде болып
келеді.
Қосқанаттылардың көзінің фасеттік
құрылымы. Үй шыбынынан алынған
корсетілім. Электронды микроскоппен 457
рет кішірейтілген үлгісі.
Қосқанаттылар толық түрленіп дамиды. Дернәсілі құртқа ұқсас,
аяқтары болмайды. Қуыршағы бос жатады не ең соңғы дернәсіл
қабығымен (піллә) қапталады. Кейбір қос қанаттылар түрлерінің
дернәсілдері өсімдіктер мен жануарлар денесінде өсіп жетіледі,
ересек жәндіктер өсімдік шірігімен, жануар қанымен
қоректенеді. Личинкалары 4 рет түлеп кейін қуыршаққа және
ересекке айналады. Личинкалардың басы кеудесінен
бөлектеніп тұрады. Кеудесінде аяғы болмайды.
• Кеңесбекова Назерке
Орындағ Алтынбекқызы
ан

• Дәуітбаева Күләш Әділбайқызы
Тексерге
н
Назарларынызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Цитрус дақылдарының негізгі зиянкестері мен ауруларының түрлері

Насекомдармен Далалы, шөлейтті аймақтар

Бунақденелілердің классификациясы

Қанатты тоғышар жәндіктер

Жұмыртқасының ұзындығы

Пәндер