9-сынып: Шешендік өнер және Жәнібек-Жиренше әңгімесі арқылы өтірік пен шынның айырмашылығын талдау

Шешендік сөздер

Жәнібек пен Жиренше

izden. kz

Сабақтың мақсаттары:

а) білімділік- 9 сыныпта алған білімдерінен өткендерді еске түсіру, жаңа мәтінмен таныса отырып,

білімдерін әрі қарай ұштастыру.

Антоним туралы мысалдар арқылы түсінік беру,

жасалу жолына тоқталу.

ә) тәрбиелік - қазақ халқының би, шешендердің сөздерімен таныса отырып, тапқырлыққа, әділ, отбасын құрметтеуге тәрбиелеу.

б) дамытушылық - оқушыларды өз ойын еркін жеткізуге, тіл

байлығын дамытуға, шығармашылыққа баулу.

izden. kz

Шешендік сөздер

Шешендік арнау

Шешендік толғау

Шешендік дау

izden. kz

Шешендік өнердің ерекшеліктері

Ауызда, халық жадында

сақталған.

Авторы халық.

izden. kz

Адам сөзді тыңдай білген жағыдайда шешен бола алады.

(Қайқауыс)

Не қажет болса, соның бәрін айту, артық сөз айтпау -

нағыз шешендік деген сол.

(Ф. Ларошфуко)

izden. kz

Ұлы жүздің төбе биі Орта жүздің төбе биі Кіші жүздің төбе биі

Төле би Қаз дауысты Қазыбек би Әйтеке би

Атақты шешендер

Мемлекет және қоғам қайраткерлері

Тәуке ханның кеңесшілері

«Жеті жарғы» әдет-ғұрып заң жинағын шығаруға үлес қосқан билер

Ұлт тәуелсіздігі мен бостандығын, татулық пен бірлігін насихаттаушылар

izden. kz

Бір үйдің баласы болма,

Көп үйдің баласы бол.

Бір елдің атасы болма,

Бар елдің данасы бол.

Өзіңе-өзің әміл болма,

Халқыңа әділ бол.

Жауыңа қатал болма,

Досыңа адал бол.

(Төле би)

Алтын ұяң - әйелің қымбат,

Құт-береке - атаң қымбат.

Аймалайтын - анаң қымбат,

Мейірімді - апаң қымбат.

(Қазыбек би)

Арадан шыққан жау қиын,

Таусылмайтын дау қиын.

Шанышқыласа сөз қиын,

Жазылмаса дерт қиын,

Іске аспаса серт қиын.

(Әйтеке би)

izden. kz

Жаңа сөздермен жұмыс:

Өтірік, танық

Айырылады

Анық

Тұтам

Шешкен екен

шешен

Ложь

Различается

Достоверный

мера длины равная ширине лодони

Разрешил вопрос

оратор

izden. kz

Жәнібек пен Жиренше.

Жәнібек хан уазірлеріне: “Маған өтірік пен шынның арасы немен айырылады, соны тауып беріңдер”, - дейді.

Ханның қырық уәзірлері қырық күн ойланып, таба алмайды.

Мұны естіген Жиренше шешен үйіне келіп, Қарашашқа:

- Жәнібек ханымыз қырық уәзіріне: “Өтірік шынның арасын айырыңдар, ”-деп қысым жасап жатыр, -дейді

Өтірік пен шынның арасы- бір-ақ тұтам жер. Оның мәнісі: көзбен көрген - шын, құлақпен естіген - өтірік. Құлақ пен көздің арасы бір - ақ тұтам ғой. Көзбен көрген - анық, құлақпен естіген - танық емес пе? - дейді.

izden. kz