Шешендік сөздер туралы

Презентация қосу

*Шешендік
сөздер
Жәнібек пен Жиренше

izden.kz
Сабақтың мақсаттары:
а) білімділік- 9 сыныпта алған білімдерінен өткендерді еске түсіру,
жаңа мәтінмен таныса отырып,
білімдерін әрі қарай ұштастыру.
Антоним туралы мысалдар арқылы түсінік беру,
жасалу жолына тоқталу.

ә) тәрбиелік – қазақ халқының би, шешендердің сөздерімен таныса
отырып, тапқырлыққа, әділ, отбасын құрметтеуге тәрбиелеу.

б)дамытушылық - оқушыларды өз ойын еркін жеткізуге, тіл

байлығын дамытуға, шығармашылыққа баулу.

izden.kz 1
Шешендік сөздер

Шешендік арнау Шешендік дау

Шешендік толғау

izden.kz
Шешендік өнердің ерекшеліктері

Ауызда, халық жадында
сақталған.

Авторы халық.

izden.kz
Адам сөзді тыңдай білген жағыдайда шешен бола алады.

(Қайқауыс)

Не қажет болса, соның бәрін айту, артық сөз айтпау –
нағыз шешендік деген сол.

(Ф.Ларошфуко)

izden.kz
Ұлы жүздің төбе биі Орта жүздің төбе биі Кіші жүздің төбе биі

Төле би Қаз дауысты Қазыбек би Әйтеке би

• Атақты шешендер
• Мемлекет және қоғам қайраткерлері
• Тәуке ханның кеңесшілері
• «Жеті жарғы» әдет-ғұрып заң жинағын шығаруға үлес қосқан билер
• Ұлт тәуелсіздігі мен бостандығын, татулық пен бірлігін
насихаттаушылар
izden.kz 5
Алтын ұяң - әйелің қымбат,
Құт-береке – атаң қымбат.
Бір үйдің баласы болма, Аймалайтын – анаң қымбат,
Көп үйдің баласы бол. Мейірімді – апаң қымбат.
Бір елдің атасы болма,
Бар елдің данасы бол. (Қазыбек би)
Өзіңе-өзің әміл болма,
Халқыңа әділ бол.
Жауыңа қатал болма,
Досыңа адал бол. Арадан шыққан жау қиын,
Таусылмайтын дау қиын.
(Төле би) Шанышқыласа сөз қиын,
Жазылмаса дерт қиын,
Іске аспаса серт қиын.
(Әйтеке би)

izden.kz
*Өтірік, танық *Ложь
*Айырылады *Различается
*Анық *Достоверный
*Тұтам *мера длины равная
ширине лодони
*Шешкен екен *Разрешил вопрос
*шешен *оратор

*Жаңа сөздермен
жұмыс:
izden.kz
Жәнібек пен Жиренше.

Жәнібек хан уазірлеріне: “Маған өтірік пен шынның арасы немен
айырылады, соны тауып беріңдер”, - дейді.
Ханның қырық уәзірлері қырық күн ойланып, таба алмайды.
Мұны естіген Жиренше шешен үйіне келіп, Қарашашқа:
- Жәнібек ханымыз қырық уәзіріне: “Өтірік шынның арасын
айырыңдар,”-деп қысым жасап жатыр,-дейді
Өтірік пен шынның арасы- бір-ақ тұтам жер.Оның мәнісі: көзбен
көрген – шын, құлақпен естіген - өтірік.Құлақ пен көздің арасы бір – ақ
тұтам ғой.Көзбен көрген – анық , құлақпен естіген – танық емес пе? –
дейді.

izden.kz 8
Дұрыс , бұрыс екенін анықтаңдар.

Мәтін сөйлемдері Дұрыс Бұрыс
1 Қырық уәзірі қырық күн ойланып
жауабын тапты.
2 «Өтірік пен шынның арасын айырыңдар»
3 «Өтірік пен шынның арасы екі тұтам»
4 «Көзбен көрген - шын, құлақпен естіген -
өтірік»
5 Көзбен көрген - анық, құлақпен естіген
танық емес пе?» -дейді Жиренше.

izden.kz 3
1. Мәтінді диологқа бөліп оқу. (25 бет)
2. Өтірік пен шынның айырмасын табыңдар.

3. Сөздердің антоним сыңарларын мәтіннен
тауып жазыңдар. (26 бет)

4. Мәтінді өз сөздеріңмен айтып беру.

izden.kz
1.Шешендік сөз нешеге бөлінеді?
*тест
5. “Жеті жарғыны” жазғандардың бірі-
А.2 В.3 С.4 Д.5 Е.6 ...

2.Ұлы жүздің биін анықта А. Әл-Фараби А. Абай
С. Қазыбек би Д. Сырым би
А.Төле би В.Әйтеке би
Е. Халық
С.Жиренше Д.Қазыбек би
6. Ашық буынды анықта.
Е. Жәнібек би.
А. Әдеп В. Тәрбие С. Білім
3. Зат есім құрамына қарай қалай Д. Ана Е. Шешен.
бөлінеді?
7. Тұрақты сөз тіркесін анықта
А. жалпы,жалқы
А. Сабақ кестесі В. Су жүрек
В. деректі,дерексіз С. Дала жылы Д. Жүріп келеді
С.Жанды, жансыз Е. Қандай тамаша!
Д.дара, күрделі 8. Үстеудің сұрақтарын анықта
Е. сапалы, қатысты А. Қалай? В. Кім? С. Не істеді? Д.не? Е.
Қандай?
4. Реторика дегеніміз не?
9. Сөйлемге тиісті есімдікті қой
А. Сөз мәнері В.шешендік
... кешке кітап оқыды.
С.Шешендік өнер Д.Шешендік сөз
А. Мен В. Сен С. Сіз Д.Олар Е. Оның
Е.Мақал –мәтелдер. 10. Қазақ тілінде неше сөз табы бар?
izden.kz А.5. В.6 С.7 Д.8 Е.9
*1. В
*2. А
*“5” – 0
*3. Д
*4. С
*“4” – 1
*5. С *“3” – 2
*6. Д
*7. В *“2” – 3
*8. А
*9. В
*10.Е

*Тест жауаптары
izden.kz
Ей, перзентім, білгенің жөн адам үш түрлі болады.
Адамның бірінші түрі - біледі және білген сайын
білгісі келеді,бұлар ғалымдар тобына жатады.
Бұлардың айтқанына риза болу керек.
Екінші түрі – біледі, біле тұра “білмеймін” дейді.
Бұлар ұйқыдағы зұлымдар, олардан сақ болған
жөн.

*Сабақты
Үшіншісі – білмейді және білгеннің тілін алмайды.
Олар ессіз надандар. Бұлар аулақ жүру керек.

қорытындылау:
(Қайқауыс)

izden.kz
*Мәтіннің мазмұнын рөлдерге бөліп
айту.
*5 жаттығу 26 бет
*Синонимдерді қатыстырып сөз тіркесін
жазу
Мысалы: Өтірік айту, жалған сөз,
бекер келу. ...

*Үй тапсырмасы:
izden.kz
Рахмет.

izden.kz

Ұқсас жұмыстар

Шешендік сөздің сазы

Шешендік сөз

Шешендік сөйлеу

Халық ауыз әдебиетін оқыта отырып, оқушыларды шығармашылық өнерге баулу

Шешендік өнерді насихаттау жолдары

Шешендік өнер

Шешендік сөздегі тіл тазалығы мен тіл көрнекілігі

Публицистикалық стильдің тіл ерекшеліктері

ҚАЗАҚ ШЕШЕНДІК ӨНЕРІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Шешендік сөздердің құндылығы

Пәндер