Инфекция және иммунитет

Презентация қосу

Инфекция және иммунитет
• ИНФЕКЦИЯ – ЗАРДАПТЫ МИКРОБТАРДЫҢ
МИКРООРГАНИЗМДЕРГЕ ЕНУІ НӘТИЖЕСІНДЕ ПАЙДА БОЛАТЫН
БИОЛОГИЯЛЫҚ ПРПОЦЕСТЕРДІҢ КОМПЛЕКСІ. МИКРО- ЖӘНЕ
МАКРООРГАНИЗМДЕР АРАСЫНДАҒЫ ӨЗАРА ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС
ДИНАМИКАЛЫ. БҰЛ ӨЗАРА ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТА СЫРТҚЫ
ОРТАНЫҢ ЖӘНЕ БАСҚА ФАКТОРЛАРДЫҢ МАҢЫЗЫ ОРАСАН
ҮЛКЕН.
Инфекция 2 түрде өтеді:

Айқын

Жасырын
Процестің клиникалық білінуі инфекциялы аурулар деп
аталады. Ауру белгілері әрқилы боп білінеді, олардың
көрінісі айқын, көмескіл, белгісіз және тағы басқа болуы
мүмкін.
Инфекциялы аурулардың жұқпалы емес аурулардан
айырмашылығы оны тірі қоздырғыштар не молекулалы
құрылымдар вирустардағы не басқа организмдегі
генетикалық хабарды тасушылар туғызады.
Инфекцияның пайда болуы
және дамуы негізінде мынадай
факторларға байланысты

А)микроб зардаптылығының дәрежесі;

Б)микроорганизмдердің иммунологиялық жағдайы;

В)сыртқы орта жағдайлары
Уыттылық – әр штаммның жеке өзіне тән белгісі, бұл
оның патогендігінің өлшемі. Бұл микробтың органдар
мен тканьге ену, онда өсіп-өну, микроорганизмдердің
өзін қорғау күшін тежейтін заттар бөліп шығару қабілеті.
Демек, жануарды бір күннен кейін өлімге ұшырататын
штамм, үш күннен кейін өлімге ұшырататын штаммға
қарағанда уытты.
Уыттылық өлшеміне өлімге ұшырататын ең аз
(минимум ) мөлшері алынған. Бұл ауруға бейім
жануарлардың 80 %-ын өлімге ұшырататын микроб
клеткаларының ең аз саны.
Уыттылық – тұрақты шама емес, оған көптеген
факторлар әсер етеді.
Уыттылықты көтеру үшін
мынадай әдістер қолданады:
1. Қоздырғышты сезімтал малдардың организмінен бірнеше
өткізеді(пассаждайды). Мыс,шошқа тімесінің қоздырғышын кептердің
денесінен өткізеді,уыттылығы төмендеген стрептококктерді бірнеше рет
ақ тышқанның денесінен өткізеді;

2. Уыттылығы төмен қоздырғыштарды басқа сапрофиттік
микроорганизмдермен бірге өсіреді. Белгілі бір қоректік ортада
(мысалы Cl.perfringens-ті сарциналармен бірге);

3. Қоздырғыштарды коллоидтық қоректік орта бар қапшықтарда
өсіреді, лабораториялық малдардың құрсақ қуысында өсіреді (мысалы,
сиырдың ала өкпесінің микоплазмасын осылай өсіреді).
• антигендік мимикрия
• *
липополисахаридтер
• адгезивтік
• улы ферменттер түзу *
• арнайы антигендер
• инвазивтік *
• токсин түзу
• агрессивтік *
• капсула түзу
Уыттылыққа себепші факторлар:
Қоздырғыштың агрессивтік
қасиеті – бұл зардапты
микроорганизмдердің денеге
кіргеннен кейін , тіршілік етіп,
көбейіп, тарап және организмнің
қорғайтын күштеріне қарсы
тұратын ерекше жағдайы болып
табылады.
Капсула түзу. Капсула түзу түр белгісі емес.
Бір түрге жататын микробтардың өзінде
капсулалы және капсуласыз штаммдар бола
алады. Капсула қорғау қызметін атқарады,
фагацитозға төзімділігін арттырады, зардапты
микробтардың уыттылығын қолдайды.
Оба,туляремия,қатерлі ісіктің қоздырғыштары
және пневмококктер капсуланы организмде
түзеді. Сонымен қатар сібір жарасының
микробының капсуласыз штаммдарынан
вакцина дайындайды,бұл вакцина жануарлады
өлімге ұшыратпауы былай тұрсын, керісінше
дәл осындай патогенді микробтарға
қабылдамаушылық қасиет береді.
Инвазивтігі. Микроорганизмдердің
микроорганизмдер тканьдарына ену, таралу
және көбею қабілеттілігі. Кейбір
микроорганизмдер арнайы заттар бөліп
шығарады, бұл микроорганизмдердің
микробтарға төтеп беру күшін,ең бастысы
фагоцитозды тежейді. Бұндай комплекстер
құрамына ферменттер де (гиалуронидаза,
коллогеназа, лецитиназа, нейраминидаза) кіреді.
Осының барлығы тканьнен өтуді күшейтеді,
инвазивтік дәрежесін арттырады және
инфекциялық процестің дамуына әсер етеді.
Токсиндер – микроорганизмдер түзетін улы заттар.
Экзо- және эндотоксиндер деп бөледі.
Экзотоксиндер (белоктар) грам оң микробтардың
сыртқы ортаға бөліп шығаратын не олар өлгеннен
кейін босап шығатын тіршілік әрекетінің өнімдері. Өте
улы, термолабильді,басқа белоктар сияқты 60-80
градус температурада бірнеше минутта,қайнатқанда
лезде бұзылады,жарық әсеріне сезімтал келеді.
Мөлдір, сары түсті сұйық зат.
Эндотоксиндер микроб клеткасының
денесімен,негізінде оның қабырғасымен тығыз
байланысты. Улылығы біршама төмен.
Химиялық құрамына қарай токсиндер:

белоктық

Глюцидтік-липидтік-
полипептидтік комплекс

полисахаридтік
Қоздырғыштардың улы ферменттері:
1) Летициназа – қан плазмасы мен эритроциттердің құрамына
кіретін лецитинды ыдыратады. Осының салдарынан улы
заттар түзеді.
2) Коллагеназа – дәнекер ұлпаның коллаген талшықтарын
ыдыратады;
3) Коагулаза – қанның фибринін ұйытады;
4) Фибринолизин – қанның фибринді шөгінділерін ерітеді.
5) Уреаза – қанның құрамындағы мочевинаны ыдыратады;
6) Декарбоксилаза – қан және ұлпалардағы аминқышқылдарын
ыдыратып карбоксильді топтар мен аминдер түзеді;
7) ДНҚ-аза – микроорганизмнің клеткаларының құрамына
кіретін ДНҚ-ны ыдыратады, қатты зиянын тигізеді, әр түрлі
қабыну процестерін шақыра отырып түзеді.
Арнайы антигендер – кейбір зардапты
бактериялардың уыттылығы клетка
қабықшасының құрамына кіретін
улылық қасиеті жоқ антигендік
комплекстерге байланысты, бірақ бұл
антигендік комплекстер
микроорганизмнің қорғаныш күштеріне
зиянын тигізеді, фагоциттердің қызметін
төмендетеді және оларға қарсы организмде
өзіне тән антиденелер түзіледі.
Антигендік мимикрия. Бұл
қоздырғыштардың антигендерімен ауырған
микроорганизмдер арасында ұқсас, жалпы
антигендер бар екені анықталды. Мысалы, оба
ауруының таяқшаларында, пневмококктерде,
сібір жарасының бацилларында, көптеген
грамтеріс бактерияларда, грипп ауруының
вирустарында және адам қанының
эритроциттерінде ұқсас жалпы антигендері бар.
Бактериялардың адгезивтік қасиеттері .
Зардапты бактериялардың уыттылығының
маңызды факторларының бірі адгезивтік
қасиеттері. Осы қасиеттерінің арқасында
бактериялар сезімтал, қабылдағыш, ішектердің
кілегейлі қабықтарына жабысып, байланысқа
түседі. Осыдан кейін жабысқан бактериялардың
коллонизациясы жүреді. Мұндай микробтарға
тырысқақтың қоздырғышын, Флекснердің
шигеласын, кейбір энтеробактериялардың,оның
ішінде Эшерихиялардың ерекше түрлерін мал
төлдерінің колибактериоз ауруының
қоздырғыштарын жатқызамыз.
Микробтардың организмде
таралуы
Қан арқылы

Лимфа сұйығы арқылы

Нерв каналдары арқылы

Көрші жатқан тканьдерге
берілуі арқылы
Инфекцияның түрлері мен формалары:
1. Инаппараттық инфекция – қоздырғыш организмге кіріп
өскеніне қарамай аурудың клиникалық белгілері байқалмайды.
2. Жай инфекция – инфекциялық процесті 1 зардапты микроб
шақырады.
3. Араласқан инфекция – инфекциялық процесті 2-3 зардапты
микробтар шақырады.
4. Параинфекция – бұл инфекциялық процесті басқа микробтар
шақырады,сол инфекцияларға тән емес,егерде олардың
биологиялық қасиеттері басқа,бөгде микроорганизмдердің
арқасында өзгерген жағдайда.
5. Реинфекция – организм белгілі бір аурудан толық жазылып
кеткеннен кейін, сол аурудың қоздырғышымен қайтадан ауруы
мүмкін.
6. Суперинфекция – организм негізгі аурудан жазылмай тұрып сол
аурудың қоздырғышы қайтадан жұғуын айтады.
7. Рецидив – организм жазылып кеткен сияқты болады да белгілі
бір уақыт өткеннен соң аурудың белгілері қайтадан көрініс бере
бастайды.
Шығу тегіне қарай

Экзогендік Эндогендік
• Созылмалы(хронический) түрі (айлап, жылдап 4
созылады)
• Жітіден төмен түрі(инфекция, ауру 5-7 күнге созылады) 3
• Жіті түрі(1-3 күнге созылады) 2
• Найзағай түскен сияқты(инфекция әсері бірнеше сағатқа 1
созыфлады,көп жағдайда өліммен аяқталады.
байланысты
Инфекцияның созылуына
Иммуните
т
Иммунитет (латынша іm-munіtas –
босап шығу, арылу, құтылу),
Биологияда – организмнің антигендік
қасиеттері бар жұқпалы және
жұқпалы емес бөгде заттарды,
жұқпалы аурулар қоздырғышын немесе
олар бөліп шығаратын кейбір улы
заттарды қабылдамаушылық қасиеті
және оларға қарсы тұру қабілеті.
Иммунитет кезінде организмде аса
күрделі биологиялық процестер
жүріп, организмнің қорғаныштық
қасиеті арта түседі. Соның
нәтижесінде түрлі зиянды
микроорганизмдерді, олардың уларын,
т.б. бөгде заттарды ыдыратып,
бейтараптап жойып жіберетін
қабілеті күшейеді. Иммунитет —
ағзаның ауру тудыратын агенттерді
олардың тіршілік ету өнімдерін,
сондай-ақ генетикалық табиғаты
басқа заттарды қабылдамаушылығы.
Иммунитет құбылысын жан-жақты
зерттеуде Л.Пастер, И.И. Мечников, т.б.
зерттеуші-ғалымдардың сіңірген
еңбегінің маңызы зор болды. Мысалы,
1897 жылы неміс ғалымы П.Эрлих (1854 –
1915) алғаш рет организмдегі иммундық
реакцияның химиялық моделін (кескінін),
яғни “бүйірлі тізбек теориясын” ұсынды.
Ал 1959 жылы австралиялық ғалым
Ф.Бернет (1899 – 1985) және даниялық
ғалым Н.Кай Ерне (1911 жылы туылған)
иммунитеттің клондық-сұрыпталу
(арнайы антидененің түзілуі) теориясын
ұсынды. Бұл жаңалықтар ғылымда
иммунитеттің белгісіз қасиеттерін
ашуға жол салды.
Қорғаушы заттар, антидене Организмнің
зиянды микробтар енуіне қарсы тұра алатын
ерекше бейімделушілігін организмнің табиғи
төзімділігі (резистенттілігі) деп атайды. Бұған
организмнің кез келген бөгде заттарға қарсы тұрып
оларды жоюға қатысатын тері эпителийінің
механикалық қасиеті, сонымен бірге ауру
қоздыратын микробтарды жойып жіберетін
бактериоцидтік заттар бөлуі, асқазан сөлінің микроб
жойғыш қасиеті, шырышты қабаттардың,
лимфобездердің қорғаныс қабілеті, көз жасының,
сілекейдің микробтарға қарсы әсер ету қасиеті, қан
сарысуының құрамында болатын қорғаушы заттар
– фагоциттер, лизоцим, бактериолизин, т.б. жатады.
Бұлар иммунитеттің жалпы әсер етуші
факторларына жатады. Өйткені олар дені сау
адамдар мен жануарлардың барлығында әр түрлі
мөлшерде тұрақты түрде болады. Ал организмге
зиянды микробтар (олардың улы заттары) түскенде
оларды тікелей жоюға қатысатын белок, яғни
табиғаты, қорғаушылық қабілеттілігі өте күшті
арнайы заттар – антиденелер (иммундық
глобулиндер) түзіледі. Олар көк бауыр, бауыр, сүйек
кемігі, т.б. ұлпаларында өндіріліп, қан арқылы
барлық организмге тарайды. Мұндай антиденелер
қандай затқа қарсы пайда болса, соны ғана жоюға
қатысады.
Ауруды болдырмау үшін алдын
ала егудің немесе биологиялық
препараттар енгізудің
нәтижесінде түзілген иммунитет
жасанды иммунитет деп аталады.
Егер де ондай иммунитет вакцина
егуден кейін пайда болса –
белсенді, ал дайын иммунды қан
сарысуын құйғанда пайда болса
– енжар иммунитет дейді
соңы

Ұқсас жұмыстар

Вирустардың организмге енуі, таралуы, орналасуы. Инфекция түрлері және оларға сипаттама. Иммунитеттің механизмдері

Вирустардың организмге енуі, таралуы, орналасуы. Инфекция түрлері және оларға сипаттама. 2. Иммунитеттің механизмдері. Иммунитеттің гуморальдық, клеткалық, жалпы физиологиялық факторлары

Вирустардың организмге енуі, таралуы, орналасуы. Инфекция түрлері және оларға сипаттама

1)Вирустардың организмге енуі,таралуы,орналасуы.Инфекция түрлері және оларға сипаттама 2)Иммунитеттің механизмдері.Иммунитеттің гуморальдық,клеткалық ,жалпы физиологиялық

«Вирустың енуі. Иммунитет»

Вирусты инфекциялардың ерекшеліктері

:1)Вирустардың организмге енуі,таралуы,орналасуы.Инфекция түрлері және оларға сипаттама 2)Иммунитеттің механизмдері.Иммунитеттің гуморальдық,клеткалық ,жалпы физиологиялық факторлары(температура,гормондар,ингибиторлар,интерферондар)

Вирустардың организмге енуі,таралуы,орналасуы.Инфекция түрлері және оларға сипаттама.Иммунитеттің механизмдері.Иммунитеттің гуморальдық,клеткалық,жалпы физиологиялық факторлары

Вирустардың организмге енуі,таралуы,орналасуы.Инфекц ия түрлері және оларға сипаттама.Иммунитеттің механизмдері.Иммунитеттің гуморальдық,клеткалық,жалпы физиологиялық факторлары

Иммунитеттің механизмдері. Иммунитеттің гуморальдық, клеткалық, жалпы физиологиялық факторлары (температура, гормондар, ингибиторлар, интерферондар)

Пәндер