ДИЗЕЛЬ ОТЫНЫН ОЗОНМЕН ӨҢДЕУ



әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Химия факультеті
Ғылыми жетекші: х. ғ. к. Мылтықбаева Ж. К.
ДИЗЕЛЬ ОТЫНЫН ОЗОНМЕН ӨҢДЕУ
МҰҚТАЛЫ ДИНАРА
Алматы, 2011 жыл



Мұнайдан алынған дизель отындарының сапасын арттыру. Гидротазалау процесіне Ni-қаңқалы катализаторын сынап, процестің қолайлы жағдайлары мен өнімнің физико-химиялық қасиеттерін анықтау.
Жұмыстың мақсатына жету үшін келесі міндеттерді шешу көзделінді:
Жаңажол кен орнынан алынған дизель фракциясының физико-химиялық көрсеткіштерін және оның фракциялық құрамын анықтау;
«Жаңажол» кен орны мұнайынан алынған және ПМӨЗ-нан алынған дизель отынының “Л” маркалы сынамаларына озондау процесінің әсерін зерттеу;
Озондау процесінің қолайлы жағдайларын анықтау.
Бастапқы және озондалып гидротазаланған дизель фракцияларын әртүрлі физико-химиялық әдістермен зерттеу.
.

№
Көрсеткіштер
Маркалар
Зерттеу әдісі
Л
З
А
1
Цетандық саны, кем емес
45
45
45
ГОСТ 3122
2
Фракциялық құрамы:
50 % айдалу температурасы, °С, жоғары емес
280
280
255
ГОСТ 2177
90 % айдалу температурасы, °С, жоғары емес
360
340
330
3
20°С температурағы кинематикалық тұтқырлығы, мм2/с
3, 0-6, 0
1, 8-5, 0
1, 5-4, 0
ГОСТ 23
4
Қату температурасы, ° С, жоғары емес, келесі климаттық аймаққа тәуелді:
Қалыпты
-10
-35
-
ГОСТ 20287
Суық
-
-45
-55
5
Лайлану температурасы, ° С, жоғары емес, келесі климаттық аймаққа тәуелді:
Қалыпты
-5
-25
-
ГОСТ 5066
Суық
-
-35
-
6
Жабық тиглдегі жарқылдану температурасы, ° С, төмен емес:
Газ турбиналары және кеме дизельдері үшін
62
40
35
ГОСТ 6356
Жалпы қолданылатын дизельдер үшін
40
35
30
7
Отындағы күкірттің массалық үлесі, %, аспайды:
I түр
0, 2
0, 2
0, 2
ГОСТ 19121
II түр
0, 5
0, 5
0, 4
8
Меркаптанды күкірттің массалық үлесі, %, аспайды
0, 01
0, 01
0, 01
ГОСТ 17323
9
Шайырлардың мөлшері, мг/100 см3 отынға, аспайды
40
30
30
ГОСТ 8489
10
Қышқылдығы, мг КОН/100 см3 отынға, аспайды
5
5
5
ГОСТ 5985
11
Йод саны, I2/100 г отынға, аспайды
6
6
6
ГОСТ 2070
12
Зольділігі, %, аспайды
0, 01
0, 01
0, 01
ГОСТ 1401
13
10 %-дық қалдықтың кокстілігі, %, аспайды
0, 20
0, 30
0, 30
ГОСТ 19932
14
Фильтрлену коэффициенті
3
3
3
15
20 ° С тығыздығы, кг/м3, аспайды
860
840
830
Дизель отынының көрсеткіштері (ГОСТ305-82)

ГОСТ Р52368-2005 бойынша дизель отынына қойылатын талаптар
№
Көрсеткіштер
Мәні
Зерттеу әдісі
1
Цетан саны, кем емес
51, 0
ГОСТ 3122, ASTM D 613, EN ISO 5165
2
Цетан индексі, кем емес
46, 0
ГОСТ 27768, ASTM D 4737, EN ISO 4264
3
15°С температурадағы тығыздығы, кг/м3
820-845
ГОСТ Р 51069, ASTM D 1298, EN ISO 3675
4
Полициклді ароматты көмірсутектер, % (масса бойынша), аспайды
11
IP 391
5
Күкірт мөлшері, мкг/кг, аспайды, отын үшін:
1 түр
II түр
III түр
350
50
10
ГОСТ P 50442, ASTM D 4294, EN ISO 8754
6
Жабық тигльдегі жарқылдану, төмен емес
55
ГОСТ 6356, ASTM D 93, EN ISO 22719
7
10 %-дық қалдықтың кокстілігі, %, аспайды
0, 3
ГОСТ 19932, ASTM D 189, EN ISO 10370
8
Зольділігі, %, аспайды
0, 01
ГОСТ 1461, ASTM D 482, EN ISO 6245
9
Судың мөлшері, мг/кг, аспайды
200
ГОСТ 14870, ASTM D 1744, EN ISO 12937
10
Жалпы ластануы, мг/кг, аспайды
24
EN 12662:1998
11
Мыс пластинаның коррозиясы (50°С -де 3 сағ), шкала бойынша бірлік
Класс 1
ГОСТ 6321, ASTM D 130, EN ISO 2160
12
Тотықтырғыштық тұрақтылық: қалдық-тың жалпы мөлшері, г/м3, артық емес
25
ASTM D 2274, EN ISO 12205
13
60°С майлағыштық қасиеті, мкм, аспайды
460
ISO 12156-1
14
40°С температурадағы кинематикалық тұтқырлығы, мм2/с
2, 00-4, 50
ГОСТ 33, ASTM D 445, EN ISO 3104
15
Фракциялық құрамы:
250°С-де буланады, мас. %, кем емес
350°С-де буланады, мас. %, кем емес
95% айдалу температурасы, °С, аспайды
65
85
360
ГОСТ2177 (A әдісі), ASTM D 86, EN IS03405
16
Май қышқылдарының метил эфирлері, % (көлем бойынша), аспайды
5
EN 14078:2003

Жылдың әр түрлі мезгілдерінде фильтрлену температурасына тәуелді дизель отындарының классификациясы
Период
Сұрып/класс
Фильтрлену температурасы
Жаз мезгілі
А
+ 5°С аспайды
В
0°С аспайды
С
- 5°С аспайды
Ауыспалы мез-гілдер көктем-дік/күздік
О
- 10°С аспайды
Е
- 15°С аспайды
Б/0
- 20°С аспайды
Қыс мезгілі
1класс
- 26°С аспайды
2класс
- 32°С аспайды
3класс
- 38°С аспайды
4класс
- 44°С аспайды

Дизель отындарына арналған мемлекеттік стан-дарттар мен техникалық регламентті салыстыру
Отын сипаттамалары
Автомобильді техникаға арналған регламент нормалары
ГОСТ
305-82
ГОСТ
Р52368
-2005
Еуро-2
Еуро-3
Еуро-4
Цетандық саны, кем емес
49
51
51
45
51
15 °С тығыздығы, кг/м3
820-860
820-845
820-845
-
820-845
Полициклді ароматты көмірсутек мөлшері % масс., аспайды
-
11
11
-
11
Күкірт концентрациясы, мг/кг, аспайды
500
350
50
500 -200
350, 50, 10
Фракциялық құрамы: 95% айдалады, °С, аспайды
360
360
360
360
340
330
360
Майлағыш қасиеті, мкм, аспайды
460
460
460
-
460

Солтүстік Америка
Батыс Еуропа
Япония/Австралия
Шығыс Еуропа/ТМД
Азияның дамыған мемлекеттері
Таяу Шығыс
Африка
Орталық/Оңтүстік Америка
Орташа өсім
2, 3
1, 0
1, 1
3, 1
5, 4
4, 9
3, 0
4, 1
3, 2
1999-2015 жылдар
Ақпаратты Басқару(EIA) болжамдары бойынша
әлемдік дизель отынына сұраныс (көлемдік %) :

Гидрлеудің лабораториялық қондырғысының сызбасы

ЕУИА 941. 711. 001№143-94 (Озон-5П) озонаторы
№
Техникалық сипаттамалары
Шамасы
1
Қолданатын қуаттылығы, Вт, аспайды.
50
2
Айнымалы тоқ кернеуі, В
220
3
Өлшемдері, мм, аспайды:
230x165x320
4
Массасы, кг, аспайды:
9
5
Озонның массалық концентрациясы, мг/м3, кем емес
100
6
Озон бойынша өнімділігі, г/час
5
7
Жұмыс газының берілу көлемі бойынша озонның концентрациясы 0, 5·10-3м3/мм2, г/м3
30
8
Жиілік, Гц
50-60
9
Құрамындағы бағалы металдар мөлшері:
Алтын, г
Күміс, г
0, 1
0, 2

Аппараттың техникалық көрсеткіштері
Жағу температурасы, °С
900-950
Күкірт мөлшерінің диапазоны, %
0, 001 - 5, 0
Жағуға берілетін ауа көлемі, дм3/мин
0, 5
8-сағаттық ауысымға өнімділігі
6
Тоқ көзінің параметрлері: кернеу, В жиілігі, Гц
220+20 50+1
Қуаттылығы, кВт
1, 5
Өлшемдері, мм
740х336х436
ПОСТ 2Мк аппараты
ГОСТ 1437 бойынша күкіртті қолмен анықтаудан артықшылығы:
Үлгіні біркелкі жағудың есебінен күкірттің дәл мәні.
Қауіпсіздіктің артықшылығы.
2 үлгіні қатар анықтау мүмкіншілігі.

Дизель отынының төмен температуралы көрсет-кіштерін анықтайтын ИНПН "КРИСТАЛЛ" аппараты
Көрсеткіш
Өлшем бірлігі
Мәні
Үлгі көлемі
мл
1, 9 ±0, 1
Салқындатудың ең төменгі көрсеткіші
гр. С
-70
Лайлану температурасынын қателігі
гр. С
1
Қату температурасының қателігі
гр. С
2
Өлшеудің максималды мәні
мин.
25
Өлшеудің минималды мәні
мин.
15
Анализаторды қолданудың жағдайы
гр. С
+15 . . . +35
Өлшемі
мм
240х240х140
Массасы
кг
3
Техникалық көрсеткіштері
Артықшығы: - Өлшеу процесі автоматтандырылған - Жоғары жылдамдық және мәнділік - Шағын

АРН-ЛАБ-02 аппараты
Техникалық көрсеткіштері
-Айдау температурасы
400 °С-500 °С -Тоқ кернеулігі 220 В -Қолданатын қуаттылығы,
800 Вт аспайды -Өлшемдері
450х450х535 мм -Массасы 20 кг

Дизель отынының цетан индексін ГОСТ 27768-88 бойынша анықтау
ЦИ=454, 74-1641, 416g+774, 74g2-0, 554t+97, 803(lgt)
ЦИ анықтайтын нонограмма

№
Элемент
Ni қаңқалы
Конц., %
Инт., cps
1
Никель
92, 15
1627
2
Калий
0, 575
2, 3
3
Алюминий
7, 275
0, 20
4
Цирконий
0, 00
0, 0
5
Кобальт
0, 00
0, 0
Ni-қаңқалы катализаторының элементтік құрамының %-дық мөлшері

Көрсеткіштер
ПМӨЗ-ның ДО
Жанажол ДО
Көмірден алынғ. ДО
Цетандық индекс (нонограмма бойынша) ГОСТ 27768-88
55
51, 5
42, 7
Цетандық индекс (формула боынша)
54, 9
51, 7
42, 0
Фракциялық құрамы:
50 %ның айдалу температурасы, °С, аспайды
263
217
230
90 % ның айдалу температурасы, °С, аспайды
346
275
290
1 тамшы температурасы
155
147
198
Қату температурасы, ° С-тан, жоғары емес
-2, 1
-38, 4
-9, 2
Лайлану температурасы, ° С-тан жоғары емес
0, 5
-31, 0
-5, 0
Фильтрлену температурасы ° С-тан, аспайды
-1, 2
-44, 6
-7, 1
Күкірт мөлшері
0, 0460
0, 1002
0, 1134
Йод саны
26, 44
28, 88
18, 12
20 ° С-тағы тығыздығы, кг/м3
825, 0
798, 6
831, 6
ПМӨЗнан алынған тауарлы дизель отынының, “Жаңажолдан” алынған дизель отынының және көмірден алынған дизель отынының көрсеткіштері

V/, см3/мин
20°С температурадағы конверсиялық қисық
V/, см3/мин
60°С температурадағы конверсиялық қисық

Көрсеткіштері
Бастап-қы
Гидрлен-
ген
0, 125 л/мин, мин
0, 25л/мин, мин
0, 5л/мин, мин
30
60
90
30
60
90
30
60
90
20 ° С тығыздығы, кг/м3
0, 801
0, 803
0, 798
0, 797
0, 799
0, 800
0, 800
0, 799
0, 799
0, 798
0, 798
Йодтық саны
28, 8
28, 0
26, 4
21, 2
24, 2
23, 8
23, 0
23, 2
24, 4
22, 0
22, 2
Цетан индексі
51, 9
52, 6
54, 6
55, 05
54, 9
54, 5
54, 8
54, 9
54, 9
55, 01
55, 02
Сыну көрсеткіші, nD
1, 446
1, 445
1, 445
1, 448
1, 446
1, 445
1, 445
1, 446
1, 445
1, 446
1, 447
Лайлану темпсы, С0
-30, 3
-30, 5
-27, 0
-33, 9
-29, 2
-30, 2
-28, 2
-28, 2
-28, 2
-29, 1
-28, 2
Фильтрлену темп-сы, С0
-36, 1
-36, 2
-34, 7
-36, 5
-36, 1
-35, 7
-34, 9
-35, 9
-35, 7
-35, 3
-35, 9
Қату темп-сы, С0
-42, 2
-42, 7
-40, 7
-43, 4
-41, 4
-41, 9
-42, 0
-41, 1
-41, 0
-41, 4
-42, 4
Күкірт мөлшері
0, 1000
0, 024
0, 008
0, 004
0, 007
0, 019
0, 020
0, 019
0, 016
0, 019
0, 022
Cутектің жұтылу көлемі, см3
-
58, 99
59, 55
70, 4
69, 0
60, 2
63, 9
66, 0
63, 88
66, 5
67, 3
Қайнаудың басталуы
147
166
167
175
174
160
166
169
170
169
171
50% айдалу темп-сы, С0
220
225
235
248
248
236
235
238
232
235
239
90% айдалу темп-сы, С0
270
273
273
281
280
274
276
279
278
280
281
«Жанажол» кен орнынан алынған бастапқы және
озондалған тура айдалған дизель отыны көрсеткіштері

1-Бастапқы ДО; 2-Тікелей гидрленген ДО; 3-0, 125 л/мин, 30 мин озондалған ДО;
4-0, 125 л/мин, 60 мин озондалған ДО; 5-0, 125 л/мин, 90 мин озондалған ДО;
6-0, 25л/мин, 30 мин озондалған ДО; 7-0, 25л/мин, 60 мин озондалған ДО;
8-0, 25л/мин, 90 мин озондалған ДО; 9-0, 5л/мин, 30 мин озондалған ДО;
10-0, 5л/мин, 60 мин озондалған ДО; 11-0, 5л/мин, 90 мин озондалған ДО;
Жанажол кен орнының дизель фракциясының 50% және 90% ай-
далу температурасының озондау жағдайына байланысты өзгеруі:

Жанажол кен орнының дизель отыны құрамындағы
күкірт мөлшерінің процесс жағдайына байланысты өзгеруі:
1-Бастапқы ДО; 2-Тікелей гидрленген ДО; 3-0, 125 л/мин, 30 мин озондалған ДО;
4-0, 125 л/мин, 60 мин озондалған ДО; 5-0, 125 л/мин, 90 мин озондалған ДО;
6-0, 25л/мин, 30 мин озондалған ДО; 7-0, 25л/мин, 60 мин озондалған ДО;
8-0, 25л/мин, 90 мин озондалған ДО; 9-0, 5л/мин, 30 мин озондалған ДО;
10-0, 5л/мин, 60 мин озондалған ДО; 11-0, 5л/мин, 90 мин озондалған ДО;

Көрсеткіштер
Бастап-қы ДО
Гидрлен-ген ДО
0, 125л/мин, мин
0, 25л/мин, мин
0, 5л/мин, мин
30
60
90
30
60
90
30
60
90
20 ° С-дегі тығыздығы, кг/м3
0, 825
0, 830
0, 841
0, 845
0, 844
0, 838
0, 839
0, 838
0, 834
0, 828
0, 831
Йодтық саны
17, 2
16, 8
17, 7
17, 8
14, 2
12, 2
10, 2
4, 8
5, 8
4, 4
4, 8
Цетан индексі
51
53, 5
53, 5
53, 3
52, 8
54, 3
53, 1
54, 1
55, 3
54, 9
57, 2
Сыну көрсеткіші, nD
1, 4647
1, 4625
1, 462
1, 464
1, 464
1, 462
1, 464
1, 464
1, 465
1, 463
1, 464
Лайлану температурасы, С0
-7
-8, 3
-16
-9, 4
-12, 7
-14
-13
-11, 2
-9, 7
-15, 9
-11, 2
Фильтрлену температурасы, С0
-9, 3
-10, 5
-17, 5
-11, 7
-14, 4
-16
-14, 9
-12, 9
-11, 9
-17, 3
-12, 8
Қату температурасы, С0
-12, 4
-14, 1
-20, 5
-15
-16, 7
-18, 4
-17, 5
-15, 3
-14, 5
-19, 4
-15
Күкірт мөлшері
0, 05
0, 046
0, 027
0, 025
0, 023
0, 024
0, 023
0, 019
0, 012
0, 023
0, 023
Сутектің жұтылу көлемі, см3
-
46, 85
57, 58
51, 57
22, 57
53, 54
54, 57
49, 28
77, 04
71, 31
59, 76
Фракциялық құрамы:
Қайнаудың басталуы, С0
155
189
211
235
212
177
177
180
214
226
228
50% айдалу температурасы, С0
263
265
284
290
285
271
278
282
280
268
284
90% айдалу температурасы, С0
346
298
299
307
310
283
297
301
327
310
315
«ПМӨЗ» алынған бастапқы және озондалған тауарлы дизель отынының көрсеткіштері

1-бастапқы ДО; 2-тікелей гидрленген; 3- 0, 125л/мин, 30 мин озондалған ДО;
4- 0, 25л/мин, 60 мин озондалған ДО; 5- 0, 125л/мин, 90 мин озондалған ДО;
6- 0, 25л/мин, 30 мин озондалған ДО; 7- 0, 25л/мин, 60 мин озондалған ДО;
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz