МҰНАЙ МЕН КӨМІРДЕН АЛЫНҒАН ДИЗЕЛЬ ОТЫНЫНЫҢ САПАСЫН ЖАҚСАРТУ



әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Химия факультеті
Ғылыми жетекшілер: х. ғ. д., проф. Қайырбеков Ж. Қ.
х. ғ. к. Мылтықбаева Ж. К.
МҰНАЙ МЕН КӨМІРДЕН АЛЫНҒАН ДИЗЕЛЬ ОТЫНЫНЫҢ САПАСЫН ЖАҚСАРТУ
ОРДАХАНОВА МАДИНА БОЛАТОВНА
Алматы, 2011 жыл



Мұнайдан және көмірден алынған дизель отындарының сапасын арттыру. Гидротазалау процесіне Ni-қаңқалы катализаторын сынап, процестің қолайлы жағдайлары мен өнімнің физико-химиялық қасиеттерін анықтау.
Жұмыстың мақсатына жету үшін келесі міндеттерді шешу көзделінді:
Мұнай мен көмірден алынған дизель отынының физико-химиялық көрсеткіштерін және процестің қолайлы жағдайларын анықтау;
Ni - қанқалы катализаторында дизель фракциясын гидроөңдеу;
«Жаңажол» кен орны мұнайынан алынған және ПМӨЗ-нан алынған дизель фракцияларына озонның әсерін зерттеу;
Еуропалық стандартқа сай тауарлы дизель отынын алу.

№
Көрсеткіштер
Маркалар
Зерттеу әдісі
Л
З
А
1
Цетандық саны, кем емес
45
45
45
ГОСТ 3122
2
Фракциялық құрамы:
50 % айдалу температурасы, °С, жоғары емес
280
280
255
ГОСТ 2177
90 % айдалу температурасы, °С, жоғары емес
360
340
330
3
20°С температурағы кинематикалық тұтқырлығы, мм2/с
3, 0-6, 0
1, 8-5, 0
1, 5-4, 0
ГОСТ 23
4
Қату температурасы, ° С, жоғары емес, келесі климаттық аймаққа тәуелді:
Қалыпты
-10
-35
-
ГОСТ 20287
Суық
-
-45
-55
5
Лайлану температурасы, ° С, жоғары емес, келесі климаттық аймаққа тәуелді:
Қалыпты
-5
-25
-
ГОСТ 5066
Суық
-
-35
-
6
Жабық тиглдегі жарқылдану температурасы, ° С, төмен емес:
Газ турбиналары және кеме дизельдері үшін
62
40
35
ГОСТ 6356
Жалпы қолданылатын дизельдер үшін
40
35
30
7
Отындағы күкірттің массалық үлесі, %, аспайды:
I түр
0, 2
0, 2
0, 2
ГОСТ 19121
II түр
0, 5
0, 5
0, 4
8
Меркаптанды күкірттің массалық үлесі, %, аспайды
0, 01
0, 01
0, 01
ГОСТ 17323
9
Шайырлардың мөлшері, мг/100 см3 отынға, аспайды
40
30
30
ГОСТ 8489
10
Қышқылдығы, мг КОН/100 см3 отынға, аспайды
5
5
5
ГОСТ 5985
11
Йод саны, I2/100 г отынға, аспайды
6
6
6
ГОСТ 2070
12
Зольділігі, %, аспайды
0, 01
0, 01
0, 01
ГОСТ 1401
13
10 %-дық қалдықтың кокстілігі, %, аспайды
0, 20
0, 30
0, 30
ГОСТ 19932
14
Фильтрлену коэффициенті
3
3
3
15
20 ° С тығыздығы, кг/м3, аспайды
860
840
830
Дизель отынының көрсеткіштері (ГОСТ305-82)

ГОСТ Р52368-2005 бойынша дизель отынына қойылатын талаптар
№
Көрсеткіштер
Мәні
Зерттеу әдісі
1
Цетан саны, кем емес
51, 0
ГОСТ 3122, ASTM D 613, EN ISO 5165
2
Цетан индексі, кем емес
46, 0
ГОСТ 27768, ASTM D 4737, EN ISO 4264
3
15°С температурадағы тығыздығы, кг/м3
820-845
ГОСТ Р 51069, ASTM D 1298, EN ISO 3675
4
Полициклді ароматты көмірсутектер, % (масса бойынша), аспайды
11
IP 391
5
Күкірт мөлшері, мкг/кг, аспайды, отын үшін:
1 түр
II түр
III түр
350
50
10
ГОСТ P 50442, ASTM D 4294, EN ISO 8754
6
Жабық тигльдегі жарқылдану, төмен емес
55
ГОСТ 6356, ASTM D 93, EN ISO 22719
7
10 %-дық қалдықтың кокстілігі, %, аспайды
0, 3
ГОСТ 19932, ASTM D 189, EN ISO 10370
8
Зольділігі, %, аспайды
0, 01
ГОСТ 1461, ASTM D 482, EN ISO 6245
9
Судың мөлшері, мг/кг, аспайды
200
ГОСТ 14870, ASTM D 1744, EN ISO 12937
10
Жалпы ластануы, мг/кг, аспайды
24
EN 12662:1998
11
Мыс пластинаның коррозиясы (50°С -де 3 сағ), шкала бойынша бірлік
Класс 1
ГОСТ 6321, ASTM D 130, EN ISO 2160
12
Тотықтырғыштық тұрақтылық: қалдық-тың жалпы мөлшері, г/м3, артық емес
25
ASTM D 2274, EN ISO 12205
13
60°С майлағыштық қасиеті, мкм, аспайды
460
ISO 12156-1
14
40°С температурадағы кинематикалық тұтқырлығы, мм2/с
2, 00-4, 50
ГОСТ 33, ASTM D 445, EN ISO 3104
15
Фракциялық құрамы:
250°С-де буланады, мас. %, кем емес
350°С-де буланады, мас. %, кем емес
95% айдалу температурасы, °С, аспайды
65
85
360
ГОСТ2177 (A әдісі), ASTM D 86, EN IS03405
16
Май қышқылдарының метил эфирлері, % (көлем бойынша), аспайды
5
EN 14078:2003

Жылдың әр түрлі мезгілдерінде фильтрлену температурасына тәуелді дизель отындарының классификациясы
Период
Сұрып/класс
Фильтрлену температурасы
Жаз мезгілі
А
+ 5°С аспайды
В
0°С аспайды
С
- 5°С аспайды
Ауыспалы мез-гілдер көктем-дік/күздік
О
- 10°С аспайды
Е
- 15°С аспайды
Б/0
- 20°С аспайды
Қыс мезгілі
1класс
- 26°С аспайды
2класс
- 32°С аспайды
3класс
- 38°С аспайды
4класс
- 44°С аспайды

Дизель отындарына арналған мемлекеттік стан-дарттар мен техникалық регламентті салыстыру
Отын сипаттамалары
Автомобильді техникаға арналған регламент нормалары
ГОСТ
305-82
ГОСТ
Р52368
-2005
Еуро-2
Еуро-3
Еуро-4
Цетандық саны, кем емес
49
51
51
45
51
15 °С тығыздығы, кг/м3
820-860
820-845
820-845
-
820-845
Полициклді ароматты көмірсутек мөлшері % масс., аспайды
-
11
11
-
11
Күкірт концентрациясы, мг/кг, аспайды
500
350
50
500 -200
350, 50, 10
Фракциялық құрамы: 95% айдалады, °С, аспайды
360
360
360
360
340
330
360
Майлағыш қасиеті, мкм, аспайды
460
460
460
-
460

Солтүстік Америка
Батыс Еуропа
Япония/Австралия
Шығыс Еуропа/ТМД
Азияның дамыған мемлекеттері
Таяу Шығыс
Африка
Орталық/Оңтүстік Америка
Орташа өсім
2, 3
1, 0
1, 1
3, 1
5, 4
4, 9
3, 0
4, 1
3, 2
1999-2015 жылдар
Ақпаратты Басқару(EIA) болжамдары бойынша
әлемдік дизель отынына сұраныс (көлемдік %) :

Периодты режимде көмірді гидрогендеуге арналған жоғары қысымдағы кинетикалық қондырғы
1-реактор, 2-қосымша, 3-қыздырғыш, 4-амперметр, 5-кернеуді реттегіш, 6-хромель -копель терможұбы, 7-реле, 8-КСП-4, 9-үлгі манометр, 10-реттеу винтилі, 11-инертті газбен баллон, 12-газометр, 13-араластырғыш құрылғы, 14-нығыздайтын құрылғы, 15-қуысты бекітетін бұқтырма, 16-тығындайтын болаттар.

Гидрлеудің лабораториялық қондырғысының сызбасы

ЕУИА 941. 711. 001№143-94 (Озон-5П) озонаторы
№
Техникалық сипаттамалары
Шамасы
1
Қолданатын қуаттылығы, Вт, аспайды.
50
2
Айнымалы тоқ кернеуі, В
220
3
Өлшемдері, мм, аспайды:
230x165x320
4
Массасы, кг, аспайды:
9
5
Озонның массалық концентрациясы, мг/м3, кем емес
100
6
Озон бойынша өнімділігі, г/час
5
7
Жұмыс газының берілу көлемі бойынша озонның концентрациясы 0, 5·10-3м3/мм2, г/м3
30
8
Жиілік, Гц
50-60
9
Құрамындағы бағалы металдар мөлшері:
Алтын, г
Күміс, г
0, 1
0, 2

Аппараттың техникалық көрсеткіштері
Жағу температурасы, °С
900-950
Күкірт мөлшерінің диапазоны, %
0, 001 - 5, 0
Жағуға берілетін ауа көлемі, дм3/мин
0, 5
8-сағаттық ауысымға өнімділігі
6
Тоқ көзінің параметрлері: кернеу, В жиілігі, Гц
220+20 50+1
Қуаттылығы, кВт
1, 5
Өлшемдері, мм
740х336х436
ПОСТ 2Мк аппараты
ГОСТ 1437 бойынша күкіртті қолмен анықтаудан артықшылығы:
Үлгіні біркелкі жағудың есебінен күкірттің дәл мәні.
Қауіпсіздіктің артықшылығы.
2 үлгіні қатар анықтау мүмкіншілігі.

Дизель отынының төмен температуралы көрсет-кіштерін анықтайтын ИНПН "КРИСТАЛЛ" аппараты
Көрсеткіш
Өлшем бірлігі
Мәні
Үлгі көлемі
мл
1, 9 ±0, 1
Салқындатудың ең төменгі көрсеткіші
гр. С
-70
Лайлану температурасынын қателігі
гр. С
1
Қату температурасының қателігі
гр. С
2
Өлшеудің максималды мәні
мин.
25
Өлшеудің минималды мәні
мин.
15
Анализаторды қолданудың жағдайы
гр. С
+15 . . . +35
Өлшемі
мм
240х240х140
Массасы
кг
3
Техникалық көрсеткіштері
Артықшығы: - Өлшеу процесі автоматтандырылған - Жоғары жылдамдық және мәнділік - Шағын

Дизель отынының цетан индексін ГОСТ 27768-88 бойынша анықтау
ЦИ=454, 74-1641, 416g+774, 74g2-0, 554t+97, 803(lgt)
ЦИ анықтайтын нонограмма

№
Элемент
Ni қаңқалы
Конц., %
Инт., cps
1
Никель
92, 15
1627
2
Калий
0, 575
2, 3
3
Алюминий
7, 275
0, 20
4
Цирконий
0, 00
0, 0
5
Кобальт
0, 00
0, 0
Ni-қаңқалы катализаторының элементтік құрамының %-дық мөлшері

Көрсеткіштер
ПМӨЗ-ның ДО
Жанажол ДО
Көмірден алынғ. ДО
Цетандық индекс (нонограмма бойынша) ГОСТ 27768-88
55
51, 5
42, 7
Цетандық индекс (формула боынша)
54, 9
51, 7
42, 0
Фракциялық құрамы:
50 %ның айдалу температурасы, °С, аспайды
263
217
230
90 % ның айдалу температурасы, °С, аспайды
346
275
290
1 тамшы температурасы
155
147
198
Қату температурасы, ° С-тан, жоғары емес
-2, 1
-38, 4
-9, 2
Лайлану температурасы, ° С-тан жоғары емес
0, 5
-31, 0
-5, 0
Фильтрлену температурасы ° С-тан, аспайды
-1, 2
-44, 6
-7, 1
Күкірт мөлшері
0, 0460
0, 1002
0, 1134
Йод саны
26, 44
28, 88
18, 12
20 ° С-тағы тығыздығы, кг/м3
825, 0
798, 6
831, 6
ПМӨЗнан алынған тауарлы дизель отынының, “Жаңажолдан” алынған дизель отынының және көмірден алынған дизель отынының көрсеткіштері

Көрсеткіштер
бастапқы
гидрленген
Цетандық индекс (нонограмма бойынша)
42, 7
46, 0
Цетандық индекс (формула бойынша)
42, 0
45, 9
Фракциялық құрамы:
50 %ның айдалу температурасы, °С, аспайды
230
250
90 %ның айдалу температурасы, °С, аспайды
290
310
1 тамшы температурасы
98
113
Қату температурасы, ° С-тан, жоғары емес
-9, 2
-9, 7
Лайлану температурасы, ° С-тан жоғары емес
-5, 0
-6, 9
Фильтрлену температурасы ° С-тан, жоғары емес
-7, 1
-9, 2
Күкірт мөлшері
0, 1134
0, 0570
Йод саны
18, 12
23, 14
20 ° С-тағы тығыздығы, кг/м3
831, 6
827, 0
«Қаражыра» көмірінен алыған синтетикалық дизель отынының бастапқы және гидротазаланған көрсеткіштері

1-қату температурасы
2-лайлану температурасы
3-фильтрлену температурасы
Көмірден алынған бастапқы және гидротазаланған дизель отынының қату, лайлану, фильтрлену температуралары

Көрсеткіштер
Бастап-
қы ДО
Ni/Re катализаторында келесі температурада гиротазалған
20 ° С
40 ° С
60 ° С
80 ° С
Цетандық индекс (нонограмма бойынша)
55, 0
55, 1
56, 3
58, 9
57, 0
Цетандық индекс (формула бойынша)
54, 9
55, 1
56, 2
58, 8
56, 9
Фракциялық құрамы:
50 %ның айдалу темп °С,
263
265
268
271
270
90 %ның айдалу темп, °С,
346
346
348
350
350
1 тамшы температурасы
155
157
160
162
163
Қату температурасы, ° С-тан аспайды
-2, 1
-3, 8
-2, 1
-3, 8
-5, 9
Лайлану температурасы, ° С-тан аспайды
0, 5
-1, 5
0, 5
-1
-3, 6
Фильтрлену температурасы ° Стан аспайды
-1, 2
-2, 8
-1, 3
- 2, 8
-5, 8
Күкірт мөлшері
0, 046
0, 0380
0, 0273
0, 0078
0, 0456
Йод саны
26, 44
22, 82
40, 86
32, 78
36, 88
20 ° С-тағы тығыздығы, кг/м3
825
824
820
819
823
ПМӨЗ-ның бастапқы және гидротазаланған дизель отынының көрсеткіштері

1-бастапқы; 2-20 ° С; 3-40 ° С; 4-60 ° С; 5-80 ° С
ПМӨЗ алынған бастапқы және гидротазаланған дизель отынының қату, лайлану, фильтрлену температуралары

көк - бастапқы ДО
қызыл - 20 °С
жасыл - 40 °С
күлгін - 60 °С
ПМӨЗ алынған бастапқы және гидротазаланған дизель отынының күкірт мөлшерінің өзгерісі

V/, см3/мин
20°С температурадағы конверсиялық қисық
V/, см3/мин
60°С температурадағы конверсиялық қисық

Көрсеткіштер
бастапқы ДО
Келесі темпера-турада гиротазалған
20 ° С
60 ° С
Цетандық индекс (нонограмма бойынша)
50, 5
54, 2
-
Цетандық индекс (формула боынша)
50, 2
54, 5
-
Фракциялық құрамы:
50 %ның айдалу температурасы, °С,
210
222
-
90 %ның айдалу температурасы, °С,
265
278
-
1 тамшы температурасы
147
198
-
Қату температурасы, ° С, жоғары емес
-38, 4
-47, 3
-46, 9
Лайлану температурасы, ° С, жоғары емес
-31
-31, 7
-40, 1
Фильтрлену температурасы, ° С аспайды
-44, 6
-40, 2
-30, 2
Күкірт мөлшері
0, 1002
0, 0201
0, 0402
20 ° С-тағы тығыздығы, кг/м3
0, 7986
0, 7969
0, 7965
«Жаңажол» кен орнынан алынған бастапқы және гидротазаланған дизель отыны көрсеткіштері

1-бастапқы 2-20 ° С 3-60 ° С
Жаңажолдан алынған бастапқы және гидротазаланған дизель отынының қату, лайлану, фильтрлену температуралары

1-ПМӨЗ баст
2-Жаңажол баст
3-Көмірден алынған баст
4-ПМӨЗ гидр
5-Жаңажол гидр
6-Көмірден алынған гидр

Көрсеткіштері
Бастапқы
Гидрленген
0, 125 л/мин
0, 25л/мин
0, 5л/мин
30мин
60мин
90мин
30мин
60мин
90мин
30 мин
60мин
90мин
20 ° С тығыздығы, кг/м3
0, 801
0, 803
0, 798
0, 797
0, 799
0, 800
0, 800
0, 799
0, 799
0, 798
0, 798
Йодтық саны
28, 8
28, 0
26, 4
21, 2
24, 2
23, 8
23, 0
23, 2
24, 4
22, 0
22, 2
Цетан индексі
51, 9
52, 6
54, 6
55, 05
54, 9
54, 5
54, 8
54, 9
54, 9
55, 01
55, 02
Сыну көрсеткіші, nD
1, 446
1, 445
1, 445
1, 448
1, 446
1, 445
1, 445
1, 446
1, 445
1, 446
1, 447
Лайлану темп-сы, С0
-30, 3
-30, 5
-27, 0
-33, 9
-29, 2
-30, 2
-28, 2
-28, 2
-28, 2
-29, 1
-28, 2
Фильтрлену темп-сы, С0
-36, 1
-36, 2
-34, 7
-36, 5
-36, 1
-35, 7
-34, 9
-35, 9
-35, 7
-35, 3
-35, 9
Қату темп-сы, С0
-42, 2
-42, 7
-40, 7
-43, 4
-41, 4
-41, 9
-42, 0
-41, 1
-41, 0
-41, 4
-42, 4
Күкірт мөлшері
0, 1000
0, 0240
0, 0080
0, 0040
0, 007
0, 019
0, 020
0, 019
0, 016
0, 019
0, 022
Cутектің жұтылу көлемі, см3
-
58, 99
59, 55
70, 4
69, 0
60, 2
63, 9
66, 0
63, 88
66, 5
67, 3
Қайнаудың басталуы
147
166
167
175
174
160
166
169
170
169
171
50% айдалу темп-сы, С0
220
225
235
248
248
236
235
238
232
235
239
90% айдалу темп-сы, С0
270
273
273
281
280
274
276
279
278
280
281
«Жанажол» кен орнынан алынған бастапқы және
озондалған тура айдалған дизель отыны көрсеткіштері

1-Бастапқы ДО; 2-Тікелей гидрленген ДО; 3-0, 125 л/мин, 30 мин озондалған ДО;
4-0, 125 л/мин, 60 мин озондалған ДО; 5-0, 125 л/мин, 90 мин озондалған ДО;
6-0, 25л/мин, 30 мин озондалған ДО; 7-0, 25л/мин, 60 мин озондалған ДО;
8-0, 25л/мин, 90 мин озондалған ДО; 9-0, 5л/мин, 30 мин озондалған ДО;
10-0, 5л/мин, 60 мин озондалған ДО; 11-0, 5л/мин, 90 мин озондалған ДО;
Жанажол кен орнының дизель фракциясының 50% және 90% ай-далу температурасының озондау жағдайына байланысты өзгеруі:

Жанажол кен орнының дизель отыны құрамындағы
күкірт мөлшерінің процесс жағдайына байланысты өзгеруі:
1-Бастапқы ДО; 2-Тікелей гидрленген ДО; 3-0, 125 л/мин, 30 мин озондалған ДО;
4-0, 125 л/мин, 60 мин озондалған ДО; 5-0, 125 л/мин, 90 мин озондалған ДО;
6-0, 25л/мин, 30 мин озондалған ДО; 7-0, 25л/мин, 60 мин озондалған ДО;
8-0, 25л/мин, 90 мин озондалған ДО; 9-0, 5л/мин, 30 мин озондалған ДО;
10-0, 5л/мин, 60 мин озондалған ДО; 11-0, 5л/мин, 90 мин озондалған ДО;

Көрсеткіштер
Бастап-қы ДО
Гидрлен-ген ДО
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz