Әлемде қалыптасқан жергілікті өзін - өзі басқару модельдері

Презентация қосу

Орындаған: Искакова Ажар

Жергілікті өзін-өзі басқару қазіргі демократиялық
қоғамның негізгі атрибуты болып табылады. Шетелдік
жергілікті басқару көптеген модельдерге бөлінеді.
Жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің құрылымындағы
айырмашылықтар біршама факторларға байланысты.
Оларға саяси тәртіп, билікті ұйымдастырудың басым
бағыттары, әкімшілік-территориалдық және ұлттық
дәстүрлердің бөлінуі жатады. Бүгінгі күнде ғылыми
әдебиеттерден жергілікті басқару модельдерін тек орталық
билік органдары мен жергілікті өзін-өзі басқару органдары
арасындағы тығыз қарым-қатынас болған жағдайда ғана
кездестіруге болады.
Модель түрлері

англосаксондық аралас

континенталды
Модель таралған
мемлекеттер

Модельдің негізгі
сипаттары

англосаксондық континенталды аралас
1)формальды автономия және 1)жергілікті өзін-өзі басқару 1)Өкілетті органдардың
жергілікті өзін-өзі басқарудың мен мемлекеттік басқару төменнен жоғарыға қарай
өзіндік ерекшелігі; орындарындағы таңдау мен тұтас билігі;
тағайындалудың үйлесімділігі; 2)Атқарушы және өкілетті
2)жергілікті басқару 2) жергілікті өзін-өзі басқару органдар жүйесінің қатаң
органдарының үстінен жүйесінің иерархиялылығы, орталықтандырылуы;
қарайтын орталық үкімет яғни төменгі буынның жоғарғы 3)Барлық буын
өкілеттіліктердің болмауы. буынға бағыныштылығы; бағыныштылығы.
3) жергілікті деңгейде орталық
биліктің арнайы өкілінің бар
болуы, ол жергілікті өзін-өзі
басқару органдар қызметін
мемлекеттік бақылауды жүзеге
асырады.
Англосаксондық модель

Орталық үкімет пен жергілікті өзін-өзі басқару арасындағы қарым-қатынас
«жүктелген өкілеттіліктер аясында ғана қызмет атқару» принципіне
негізделеді, яғни жергілікті басқару органдары тек Заңда көрсетілген
қызметті ғана жүзеге асыра алады. Төменгі тұрған буын жоғары тұрған
буынға бағынуы тиісті емес. Осындай жүйемен жергілікті билік
ұйымдарында өкілетті органдармен қатар кейбір мәртебелі тұлғалар да
сайланады. Жүктелген өкілеттіліктеріне байланысты жергілікті биліктің
өкілетті органы тұрақты және уақытша комитет болып бөлінеді. Комитеттер
муниципалды қызметке дұрыс бағытталуы тиіс. Функционалдық тұрғыдан
алғанда жалпы әрі ауқымды сұрақтарға және территориалдық тұрғыдан
алғанда анықталған аудандардың кешенді дамуы туралы сұрақтарға толық
жауап беруге міндетті. Комитеттегі жұмыстардың нәтижелерімен танысып
жұмыс істеу депутаттарға мемлекеттік басқарудың белгілі бір бөлігінде
басшылық етуге, құқықтық актілерді бағалауға, бірлесіп қызмет етушілердің
бастамасымен тұрақты етене қатынастар орнатуға және олардың қызметін
бақылауға мүмкіндік береді.
Англосаксондық

Белгілі бір жерлерде өкілеттіліктердің Үкімет органдары жергілікті органның
болмауына қарамастан осы модель негізінде қызметтерін бақылайтын министрліктердің
жергілікті органның қызмет аясына жалпы жұмысын қадағалап отырады. Бақылаудың
мемлекеттік бақылау жүргізіледі. Мұндай
бақылаулар Ұлыбританияда бір-бірін арнайы органы 1874 жылғы жергілікті
алмастыратын келесідей министрліктер мен басқару заңына сәйкес жергілікті басқарудың
ведомстволарда жүзеге асырылады: жергілікті әкімшілік істерін атқаратын комиссар
билік органдарын басқару, ауыл мен болады. АҚШ-та муниципалитеттің
қалаларды жоспарлау министрлігі, жергілікті
басқару және жоспарлау министрлігі, тұрғын- қызметтерін реттеу штаттармен тығыз
үй құрылыс министрлігі және жергілікті байланысты. Жергілікті өзін-өзі басқару
билік органдары, жергілікті орган мәселелерімен айналысатын заңның
министрлігі, қоршаған орта министрлігі. құқықтық деңгейі әр түрлі: 1 штаттың
Жергілікті өзін-өзі басқару органдарын
мемлекеттік бақылаудың ең көп тараған құрылымдық жіктелуінен департаменттерге
формасы жиі тексерістер болып табылады. дейін қарастырады. Олар муниципалитеттің
Тексеру нәтижелері қанағаттанарлықсыз қызметін қаржылық-экономикалық және
болған жағдайда муниципалитеттің қызметі
мен өкілеттілігі белгілі бір мерзімге құқықтық жағынан реттеп, қажетті
министрлік тағайындаған жергілікті органға ақпараттармен қамтамасыз етеді.
немесе шенеунікке беріледі.
Континенталды модель

Континенталды модельдің негізін салушы- жергілікті және өзін-
өзі басқарудың жоғары деңгейде орталықтануы маңызды орын
алатын Франция мемлекеті болып табылады. Қазіргі таңда
Францияда жергілікті өзін-өзі басқарудың негізгі буыны
коммуналар.Коммуна дегеніміз кіші қалалар мен кенттер
тұрғындарымен құрылатын жергілікті білім деңгейі. Әр
комуннаның өз өкілдік органдары болады. Оның құрамына кеңес
депутаттары арасынан сайланатын, сонымен қатар жергілікті
өзін-өзі басқарушы мен мемлекеттік қызметкер міндетін
атқаратын кеңес пен әкім кіреді. Жергілікті кеңестің
депутаттары мен әкімдері муниципалитет құрады.
Аралас Модель

Аралас модельдің өзіне тән ерекшелігі- жоғары
деңгейде тұрған мемлекеттік басқарудың төменгі
деңгейдегі жергілікті өзін-өзі басқарудың сәйкестігі
болып табылады.Қазіргі таңда ол тек Қытай, Куба,
КХДР және Беларуссия, Өзбекстан сияқты кеңестік
мемлекеттерде бар
Негізінен өзін-өзі басқару бастамасы халықтың
өкілетті органдар мүшесін таңдай алмауымен
шектеледі
Қазақстанда Аралас
модельдің қалыптасуы

Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқарудың Қазақстандық аралас моделі әлемдік тәжірибеге сәйкес
келеді. Бұл көзқарас Әділет министрлігінің заңнамалық жобасында, сондай-ақ ҚР жергілікті мемлекеттік басқару және
өзін-өзі басқару туралы заңның актілеріне өзгерістер енгізу кезінде орын алды. Бұл мәселені қарауды экономикалық
реформалаудың және аймақтық даму комитетінің төрағасы Владимир Бобров мемлекеттік атқарушы органдар және
ғылыми топтардың қатысуымен ашты. Депутат, заңнамалық жобалардың жетекшісі Мұрат Абеновтың өз сөзінде
«нарықтық қатынастардың дамуы өткен әлемде қалыптасқан орталықтандырылған мемлекеттік басқарудың жеке
тұлғаларға деген ықпалының азая түсетінін атап өтті. Ұйымдық жергілікті өзін-өзі басқару жергілікті жердің байлығын
пайдалануға, қоғамдық социалистік жүйенің төмендеуіне және тұрғындардың билікке деген сенімін жоғарылатуға өте
үлкен мүмкіндік береді. Әлемде орын алған қаржылық және сауда дағдарысы кезінде өзін-өзі ұйымдастыру және өзін-
өзі басқару жүйесі тұрғындардың өмірсүру деңгейін жақсарту үшін ең ұтымды фактор болып табылды. Жергілікті өзін-
өзі басқару бұл тұрғындардың өмірлеріне қатысты жағдайларға белсенді араласуы қоғамның дамуына, әлеуметтік-
экономикалық және ғылыми-техникалық прогресстің дамуына жағдай жасайды. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей
жергілікті өзін-өзі басқару модельдері бір ғана елдің ішінде сол жердің дәстүрі мен мәдениетіне тәуелді болып келеді.
Федеративті мемлекеттердің жергілікті өзін-өзі басқаруды конституциялық реттеу жүйесі унитарлы мемлекеттерге
қарағанда мүлде бөлек жолмен шешіледі. Жергілікті өзін-өзі басқаруды айтқан кезде бұрынғы кеңестік құрулар рулық
және ауылдық жөөб тәжірибелерін ескерген жөн. Себебі сол күндердің құрылымы бүгінгі заманның жөөб-да
қолданылуында. Қазақстанның тарихында жөөб-нің өзіндік дәстүрі бар. 1995 жылғы қабылданған ҚР-ның
Конституциясында жөөб-нің құрылу шарты қарастырылған болатын. Сол кезден бастапсол шартты заң жүзінде
орындау мәселелері алдыңғы қатарда тұрды. Ауылдық жерлерде өзіндік кооперативтер құрыла бастады. Келесі қадам
2001 жылғы ауыл, 2006 жылғы аудандық және қалалық әкімдерді сайлауын өткізумен байланысты болды. Елбасының
негізгі заңына жаңартулар енгізу жағдайды күрт өзгертті.

Ұқсас жұмыстар

Қазіргі кезеңдегі саяси қозғалыстар

САЯСАТТАНУ ПӘНІ САЯСИ РЕЖИМДЕР

Кәсіби саладағы конфликт жағдайындағы тұлғаның мінез құлық модельдері

Эмоционалды күйді басқару

СИНТОИЗМ VI-VII ғ

Сайлау жүйелері және сайлау

Экономикалық Отбасы тәрбие

Тәуекелдің қаржылық факторлары

Педагогикалық менеджмент нысандарының ерекшеліктері мен сипаттамасы

Экономиканы бюджеттік реттеу

Пәндер