Сыбайлас жемқорлықтың мәні және оның шығу себептері

Презентация қосу

Сыбайлас жемқорлықтың
мәні және оның шығу
себептері

ОРЫНДАҒАН: Әбсадықова Тоғжан
Тексерген:
Тобы:
Жоспары:

Сыбайлас жемқорлық жайлы жалпы
түсінік
Сыбайлас жемқорлықтың мәні
Жемқорлыққа жол жоқ
Сыбайлас жемқорлықтың шығу себептері
Қорытынды
Сыбайлас жемқорлық – мемлекеттік құрылымдардың экономика аясында
қылмысты құрылымдармен біте қайнасуы, сондай-ақ мемлекеттегі
лауазымды адамдардың, қоғамдық және саяси қайраткерлердің
сатылғыштығы, парақорлығы. Өзінің қызметтік мәртебесі мен
өкілеттіктерін жеке, топтық және өзге де бейқызметтік мүдделер үшін
пайдалану жолымен жеке игіліктерді алу әрекетінен көрініс табады.
ҚР Қылмыстық кодексінің өкілеттіктерді теріс пайдалану (228-
бап), коммерциялық сатып алу (231-бап), қызмет өкілеттігін
теріс пайдалану (307-бап), билікті немесе қызметтік өкілеттікті
асыра пайдалану (308-бап), пара алу (311-бап), қылмыстық
жалғандық жасау (314-бап) туралы лауазымдық қылмыс
нормалары ең алдымен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес
нормалары болып табылады. Қазақстанда сондай-ақ
сыбайлас жемқорлық үшін қылмыстық, тәртіптік, әкімшілік
жауапкершіліктіреттейтін арнайы нормативтік-құқықтық
актілер де қабылданды. Оларға “Мемлекеттік қызмет
туралы” (1995) және “Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес
туралы” (1998) ҚР заңдары жатады. Сонымен қатар осы
саладағы ынтымақтастық туралы халықаралық актілер де
бар.
Сыбайлас жемқорлық бұл Сыбайлас жемқорлыққа:
жеке адамның немесе бір топ парақорлық, непотизм (жеке
адамдардың қызмет жағдайын байланыстар, немесе «өз
өз басының мүддесіне қарай адамдары» негізінде туысқандарын
пайдалануы және мемлекеттік пайдалы орындарға немесе
қызметкерлердің қызмет лауазымдарға орналастыру) және
бабын заңсыз пайда алуға жеке бас мүддесі үшін мемлекет
бағыттауы. қаржысын иемдену кіреді.

Рим құқығында «соrrumpere» түсінігінің мағынасы – жалпылап
айтқанда «сындыру, бүлдіру, бұзу, зақымдау», «параға сатып
алу» және сот процесінде заңсыз әрекеттенуді білдірді.
Нәтижесінде мақсаты - сот процесіне немесе қоғамдағы істерді
басқару процесіне бөгет болатын, бірігіп әрекет жасайтын (екі
адамнан кем емес) тұлғалардың әрекеті деген түсінік пайда
болады.
Жемқорлық
–

Екіжүзділіктің
белгісі
Дүниежүзін алаңдататын проблемалардың бірі шетелдік әріптестерді ақшаға
сатып алу болып табылады. Мәселен, кейбір мәліметтерге сүйенсек АҚШ
компаниялары дамушы елдердің нарығын оңай жаулап алу үшін ондаған
миллион доллар жұмсайды екен. Бұл компанияға тиімді болғанымен, дамушы
мемлекетке тиімсіз екені сөзсіз. ЕҚЫҰ осыған қарсы 1997 жылы «Халықаралық
істер операцияларын жүргізуде шетелдік мемлекеттік лауазымды тұлғаларды
парамен сатып алуға қарсы қүрес конвенциясын» қабылдады.
Жалпы халықаралық қауымдастық шетелдің лауазымды адамдарын сатып
алғаны үшін қылмыстық жауаптылық қарау керектігін көрсеткен. Аталған
мәселеге қатысты ертеректе жазған мақаламызда шетелдің лауазымды
адамдарына қатысты қылмыстық жауаптылық қарастыру қажеттілігін
айтқанбыз. Кейін сол айтылған ұсынысымыз қазіргі қолданыстағы
қылмыстық заңнамаға енгізілді. Ал оны ең бірінші енгізген ел АҚШ мемлекеті
болатын. Оған алып келген ірі қорпорациялардың шетелдік тапсырыстарды
алу үшін пара төлейтіндігі әшкереленіп ашылғаннан кейін болды. Олар осыған
қатысты заң қабылдады. Онда корпорациялар үшін 2 млн. долларға дейін
айыппұл, жеке адамдар үшін 5 жылға дейін бас бостандығын айыру
санкциясы белгіленді
ЖЕМҚОРЛЫҚҚА
Сыбайлас
ЖОЛ ЖОҚ
жемқорлық
қылмыстық және
әкiмшiлiк теріс
қылық үшiн 3) сыбайлас
Сыбайлас
қылмыстық және жемқорлыққа қарсы
әкiмшiлiк жемқорлыққа превентивтік
жауаптылық қарсы іс-қимыл: шаралардың басымды
тиiсiнше Қазақстан 1) заңдылықтың; қолданылуы;4)жемқор
Республикасының Қ 2) өздерінің лық көріністеріне деген
ылмыстық заңды құқықтары төзімсіздік;5) сыбайлас
кодексiнде және мен міндеттерін жемқорлық теріс
Қазақстан іске асыру қылықтарды жасағаны
Республикасының барысында әрбір үшін жауаптылықтың
Әкiмшiлiк құқық бұлтартпастылығы
адамның теңдігі
бұзушылық туралы негізінде жүзеге
кодексiнде асырылады.
көзделеді
Сыбайлас жемқорлықтың пайда болу себептері жүйеленіп, мынадай
жіктелім ұсынылады: әлеуметтік-экономикалық, саяси, ұйымдастырылған,
құқықтық себептер, сондай-ақ мәдени-этикалық сипаттағы факторлар. Осы
себептердің әрқайсысына тоқталайық.
Әлеуметтік-экономикалық себептер. Сыбайлас жемқорлықтың кеңістік
ерекшеліктерін талдау кезінде айқындалғандай, елдегі сыбайлас
жемқорлықтың өріс алу дәрежесі экономиканың даму деңгейіне тікелей
байланысты. Алайда керісінше фактіні байқауға да болады. Халықаралық
Валюта қоры жүргізген зерттеудің нәтижесі бойынша сыбайлас жемқорлық
ел экономикасының дамуына едәуір кедергі келтіреді. Сондай-ақ сыбайлас
жемқорлық елге келетін инвестициялар легін қысқартатыны, дарынды
адамдарды өнімсіз жұмысқа тартатыны, бай табиғи ресурстарды тиімсіз
пайдалануға жол беретіні, сонымен қатар, сыбайлас жемқорлық
құрылымдық экономикалық өркендеуді арттыруға бағытталған
реформалардың жүргізілуін тежейтіні айқындалды. Елдің табиғи
ресурстармен (орман, минералдық, су ресурстары) жақсы қамтылуы да
сыбайлас жемқорлықтың дамуының бір факторы болып есептеледі.
Саяси себептер. Тәжірибе көрсеткендей, сыбайлас жемқорлық мемлекеттің
экономикалық және саяси дамуына кері әсер етеді. Сыбайлас жемқорлықтың дамуына
ықпалын тигізетін саяси факторларға мемлекеттік құрылымның ерекшеліктерін
жатқызуға болады. Қоғамның демократиялануына байланысты сыбайлас жемқорлық
«жаңа» салаларды игерді, бұл – саяси партияларды, электораттық лауазымдық
қылмыстарды қаржыландыру, сайлауда сайлаушылар дауысының басым көпшілігін
алуды қамтамасыз ету үшін саяси демеушілер жүйесін дамыту. Демократияландыру
үдерісі саяси қызметті жүзеге асыру үшін орталық биліктің біршама өкілеттіктерін
аймақтық және жергілікті билікке беруді көздейді, ал бұндай жағдай кейбір
басшыларға жаңа конституциялық өкілеттіктерін асыра пайдалануға мүмкіндік
береді.Сөйтіп, жоғарыда айтылғандардан мынадай қорытынды шығаруға болады:
- бостандыққа ие азаматтық қоғам - мемлекетте жемқорлық деңгейі өте төмен
болуының кепілі.
- саяси тұрлаулылық, үкіметтің, басшылардың жиі ауысуы, сыбайлас жемқорлықтық
өрістеуінің басты шарты.
Құқықтық сипаттағы факторлар. Сыбайлас жемқорлық - бұл әлеуметтік
жауыздық, біріншіден мемлекетке үлкен қаржылық нұқсан келтіреді, екіншіден
мемлекеттік биліктің беделіне залал келтіреді, үшіншіден қоғам мен мемлекет
билігінің өкілеттіктерін моральдік түрде құлатады. Мемлекеттік аппараттың тиімсіз
ұйымдастырылуының салдарынан қоғамда құқықтық реттеудің кемшіліктері де
орын алуы ықтимал. Құқықтық реттеудің кемшіліктеріне кейбір елдердің
заңнамасында сыбайлас жемқорлық сипатындағы мәмілелер жасасқаны үшін
қылмыстық жауапқа тарту және жазалау жүйесінің болмауы, мемлекеттік қызметті
өтеу жөніндегі нақты ережелер мен регламенттің жоқтығы жатады. Ал бұндай
жағдай ұйымдасқан қылмыспен астасып жатқан кәсіпкерліктің және биліктің тығыз
байланыста жұмыс істеуіне өте тиімді. Осыған орай фаворитизм, протекционизм,
лоббизм өркендеуде. Сонымен қатар непотизм мен саяси демеушілік те кең тараған.
Сыбайлас жемқорлық қалыпты нормаға айналады.
ҚОРЫТЫНДЫ
Сыбайлас жемқорлықпен күрес – Қазақстанның бүгінгі күнгі
күрделі мәселесінің бірі болып отыр. Үлкен әлеуметтік қасірет
болып табылатын ол саяси даму тұрғысынан бір-біріне
ұқсамайтын әлемдегі барлық елдердің қай-қайсысын да
қатты алаңдататыны анық.Сыбайлас жемқорлық
қылмыстары сияқты қоғамға қауіпті іс-әрекеттер
мемлекетіміздің басқару жүйесіндегі сәйкесті буындарды
тұншықтырып, олардың қалыпты, заңды қызмет жасауына
кедергі келтіреді. Ал, іс жүзінде бірқалыпты дұрыс қызмет
атқаратын мемлекеттік органдардың қызметі ғана
қоғамның экономикалық дамуына, оның мүшелерінің
құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуге
қабілетті. Осыған орай мемлекеттік басқару жүйесін қорғау,
оған қылмыстық қол сұғуды болдырмау ең маңызды мәселе
болып табылады
Біздің өз болашағымыз өз қолымызда. Сондықтан біз жастар жұмылған
жұдырықтай біріге отырып елімізде болып жатқан заңсыздықпен
әділетсіздікпен күресуіміз қажет. Біздің пікірімізше қандай қызмет түрі
болсада жұмысыңа адал болу, еліміздің алға қарай дамуына ықпалыңды
тигізу, патриоттық сезімдерді алға қою еліміздің азаматтарының негізгі
ұстанымдарының біріне айналуы тиіс.
Назар аударғандарыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Саяси себептер

Сыбайлас жемқорлықтың туындау себептері мен жағдайлары

Сыбайлас жемқорлық қылмыстарының криминологиялық сипаттамасы

Сыбайлас жемқорлық туралы ұғымдардың даму тарихы

Сыбайлас жемқорлық қоғамдық өмір құбылысы және сыбайлас жемқорлық мінез - құлық ретінде

Жемқорлық құлықтарының психологиялық ерекшеліктері

Сыбайлас жемқорлық ұғымы

Қазақстанның Transparency International сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексіндегі рейтингінің жақсаруына ықпал ету

Сыбайлас жемқорлық ұғымының жалпыға танымал

Сыбайлас жемқорлықтың қылмыстық-құқықтық нысандары

Пәндер