Көмірсулар және көмірсуларбар биополимерлер құрылымы

Презентация қосу

Көмірсулар және көмірсуларбар
биополимерлер құрылымы
КӨМІРСУЛАР
Көмірсулар табиғатта кең тараған заттар, олар барлык өсімдік және
жануар ағзаларының құрамына кіреді. Көмірсулар өсімдіктердің құрғақ
зат массасына шаққанда 80%, жануарлар ағзаларының 2%, ал қанның 0,1%
құрайды. Көмірсулар құрамы (С6Н10О5)n формуласымен өрнектелетін
глюкоза немесе жүзім қанты (С6Н12О6), Қамыс немесе қызылша канты
(С12Н22О11) және крахмал немесе целлюлозаны келтіруге болады.
«Көмірсулар» деген атауды 1844 жылы К. Шмидт ұсынған. Бұл атау осы
қосылыстар тобының алғашқы белгілі өкілдерін анализдеу негізінде пайда
болды. Зерттеу нәтижесінде осы топ заттарының көміртектен,
сутектен, оттектен тұратыны және сутек пен оттек атомдарының
сандық қатынасы су молекуласындағыдай, яғни сутектің екі атомына
оттектің бір атомы келетіні анықталған. Осы айтылғандарға сәйкес
көмірсулардың жалпы формуласы: Жақша сыртына n-ді шығарсақ
Сm(Н2О)n деген «көмірсулар» атауына дәл келетін формуланы аламыз.
аламыз.
Көмірсулар үлкен топтарға бөлінеді.
Олардың бір өкілдері гидролиздегенде
өзгермейді — оларды моносахаридтер дейді.
Егер гидролиздегенде көмірсу молекуласы екі
моносахарид молекуласына ыдырайтын
болса, ондай заттарды дисахаридтер деп
атайды. Егер гидролиз нәтижесінде
моносахаридтердің көп молекулалары
түзілсе, ондай заттар полисахаридтер деп
аталады.
Глюкоза. ГЛЮКОЗА
Молекула құрылысы.
Глюкоза(жүзім қанты) – аса
ҚҰРЫЛЫСЫ
H O
кең тараған моносахарид.
Глюкозанаң құрамын И. C
Берцелиус анықтаған, оның
молекулалық формуласы H C OH
C6H12O6 . Глюкоза
молекуласында біршама HO C H
көміртек, сутек және H C
оттек атомдарының OH
болуы оның молекуласында H C OH
сәйкес функционалдық
топтар бар екендігіне CH2OH
мүмкіндік береді.
• Алынуы. Глюкоза көп мөлшерде
жүзім шырынында кездесетіндіктен
жүзім қанты деп атайды. Алайда
оны басқа заттардан да алуға
болады.
• Глюкозаны қышқыл қатысында
сахарозаны гидролиздеу арқылы
алады. Бұл кезде глюкозамен бірге
глюкоза изомері – фруктоза да
түзіледі:
•

глюкоза фруктоза
Химиялық қасиеті
Моносахаридтер спирттердің,карбонильді қосылыстардың
және жартылай ацетальдардың қасиеттерін көрсетеді.
Қанттардың тотықсыздануында көп атомды спирттер
түзіледі:
Құрамында Оттек бар бес буынды гетероциклді қосылыс фуран
деп аталады,
Алты буындысы – пиран. Сондықтан бес буынды монозалар
фуранозалар деп аталады,алты буындылары – пиранозалар.
Ацетилирлеу реакциясы. Глюкозаны сірке
ангидридімен әрекеттестірсе
Петаацетилглюкоза алынады:
Алкилирлеу реакциясы. Қанттарды алкилирлегенде
таутомерлік жартылай ацетал (циклді) формаларында
рекцияласады.
Ашу процесі
Спиртті ашу кезінде - спирт,
сүтқышқылды ашу кезінде - сүт қышқылы
түзіледі.Олардың ең көп тараған түрі
ашытқының ферменті – зимазаның
әсерінен болатын спирттік ашу.
1.Спиртті ашу ашытқы
ферменттерінің әсерінен жүруі.

C6H12O6 → 2C2H5OH +2CO2
Қолданылуы
Глюкоза ағзада зат алмасуға қажет энергияның негізгі көзі,
маңызды қоректік зат. Глюкозаның тотығу реакциясы
экзотермиялық және соңғы өнімдері көмірқышкыл газы мен су
болатын бірнеше саты арқылы жүреді:

Глюкоза медицинада дәрілік препараттар
жасауға, қанды сақтауға, тамырға құюға,
қан алмастырғыш сүйықтықтың
құрамдас бөлігі ретінде кеңінен
қолданылады, аскорбин қышқылын
синтездеу үшін шикізат ретінде
пайдаланылады.

Тамақ өнеркәсібінде глюкоза мармелад,
карамель дайындау үшін, ал тоқыма
өнеркәсібінде маталар мен терілерді
бояғанда, айна және шырша
ойыншықтары өндірісінде қолданылады.
Көмірсулардың адам ағзасы үшін маңызы зор. Қалыпты
жағдайда ағзаның тәулігіне жұмсаған қуатының 60 -
70% көмірсулар арқылы өтеледі. Әсіресе мидың, қан
жасушаларының, бүйректің т.б. қызметіне қажет
қуат. 1г көмірсу тотыққанда 4,1 ккал (17,15 кДж) қуат
бөлінеді. Адам мен жануар ағзасында көмірсулар
бейорганикалық, заттардан пайда болмайды.
Сондықтан олар көмірсуларды тек тағам арқылы
енгізеді. Бірақ та жануарлардан алынған азықтарда
көмірсулардың мөлшері аз. Мысалы, бірталай уақыт
тұрып қалған етте, балық етінде гликогеннің қалдығы,
ізі ғана кездеседі. Егер де 200-300 г - дай піскен бауыр
желінсе, ағзаға тек қана 4 - 15 г гликоген түседі, ал 0,5 л
сүт ішкенде 25 г лактоза енгізіледі.
ҚЫЗМЕТІ
Биологиялық үрдістерге
қажетті энергиямен
қамтамасыз етеді. Ағзадағы
жүретін метаболизмдегі
синтезделетін аралық және
соңғы өнімдер үшін бастапқы
материал болып табылады.
Гармондарды, дәрі-дермек
және улы заттарды
залалсыздандыруға және зат
алмасуды қамтамасыз етеді.
Бұл процестер гтидроклдену,
қосақталу,
тотықсыздандыру арқылы
жүреді.
Биополимерлердің құрылымы
Биологиялық полимерлер, немесе макромолекулалар, молекулалары
көп мәрте қайталанып отыратын буындардан - мономерлерден
-құралған жоғары молекулалы (молекулалық массасы 103-109 даль-
тон) органикалық қосылыстар болып табылады. Биополимерлерге
белоктар, нуклеин қышқылдары, көмірсулар мен олардың
туыңдылары - крахмал, гликоген, целлюлоза, гемицеллюлоза,
пектинді заттар, хитин т.б. – жатады. Тиісінше амин
қышқылдары, нуклеотидтер және моносахаридтер олардың
мономерлері болып табылады.
Жасушалар құрғақ затының 90 пайызға
жуығы макромолекулалардан құралады.
Жануарлар жасушаларында белоктар, ал
өсімдік жасушаларында - полисахаридтер
басым болады. Шамамен бактериялар
құрамында 3 мыңға жуық белок, 1 мыңға
жуық нуклеин қышқылдары болса, адамда
белоктар саны 5 млн. жетеді. Олардың
барлығы тірі организмдердің құрылымдық
негізі болады да, тіршілік әрекеттерін
қамтамасыз етуде маңызды қызмет
атқарады.
ПОЛИМЕРЛЕРДІҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

Биополимер Синтетикалық полимер
(Нуклеин (полиэтилен,полипропилен)
қышқылы,ақуыз)
Биополимер
Нуклеин Полисахарид
Полиизопрен(та
Ақуыз
қышқылдары (целлюлоза,
полипептиді биғи каучук,)
(ДНҚ,РНҚ) крахмал,гли
коген)
Назарларыңызға рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Биополимерлер молекулалары дифилді

Нәруыздың құрамына кіретін Тірі құрылымдар

Нуклеин қышқылы нуклеотидтер нуклеозидтер гетероциклді негіздер

Клетканың химиялық құрамы

Толыққанды белоктар

Сипаттары ДНҚ РНҚ

Моносахаридтердің құрылымындағы және химиялық қасиеттеріндегі ерекшеліктер

Майлардың құрамы мен құрылысы

Антигендер жалпы сипаттамасы Эритроциттер антигендері

Ақуыздан қышқылынан

Пәндер