Ойлаудың адам дүниетанымындағы маңызы

Презентация қосу

Тақырыбы: Ойлаудың адам
дүниетанымындағы маңызы
Жоспары:
• I.Кіріспе
• II.Негізгі бөлім
• 1.Ойлау және оның маңызы
• 2. Ойлау түрлері
• III. Қорытынды.
Ойлау– объективті шындықты белсенді бейнелеудің жоғарғы
формасы, дүниені тану мен игерудің жоғарғы сатысы, тұлғаның
танымдық әрекеті. Ойлау формалары мен құрылымдарында
адамзаттың бүкіл танымдық және тарихи-әлеуметтік тәжірибесі,
материалдық және рухани мәдениеті дамуының басты нәтижелері
қорытылып, бекемделген. Сыртқы дүниені толык тануға түйсік,
қабылдау, елестер жеткіліксіз болады. Біз тікелей біле алмайтын
заттар мен құбылыстарды тек ойлау аркылы ғана
білеміз. Түйсік, қабылдау процестерінде сыртқы дүниенің заттары мен
құбылыстары жайлы қарапайым қорытындылар жасалады. Бірақ
қарапайым қорытындылар сыртқы дүние заттары мен
құбылыстарының ішкі құрылысын, оның қажетті қатынастары мен
байланыстарын толықтай ашып бере алмайды. Адамның ой-әрекеті
әсіресе тұрлі мәселелерді бір-біріне жанастыра отырып шешуде өте
жақсы көрінеді
Ойлау
жалпы
психологияның
Өзіндік ішкі
негізгі
қарама –қарсы
бөлімдерінің
қайшылықтарғ
бірі.
а толы
процесс.

тұлға
жоғары рефлексиясыны
психикалық ң
функцияларды қажетті
ң бірі болып құрылымы
табылады және өзі осы
рефлексияның
объектісі
• Ойлау тарихы адамның пайда болып, дамуының тарихымен
байланысты. Ойлау – қоғамдық-тарихи қалыптасқан адам миы
қызметінің жемісі. Ойлау мен тіл өзара терең байланыста, тіл – адам
ойлауының құралы. Адам ойы сөз арқылы өрнектеледі, сөздің ар
жағында ой жатады. Сөз бен ойды теңестіруге болмайды, алайда
сөзсіз ойлау іске аспайды, ой айтылмай, үнсіз тұншығады. Ойды үнсіз
іштегі сөз деп, тілді дыбысталған ой деуге болады. Ойлау тек табиғи
тіл арқылы ғана емес, жасанды тілдер (мысалы, абстрактылы
математика тілі немесе нақтылы-бейнелі “өнер тілі”) арқылы да іске
асады.
• Ойлау күрделі тарихи-әлеуметтік құбылыс болғандықтан, оны
зерттеумен көптеген ғылымдар – психология, логика, таным
теориясы, лингвистика, кибернетика, физиология, т.б. шұғылданады.
Философияда ойлау белсенділігі, логикасы туралы мәселелер
қарастырылып, оның ақиқаттылығының өлшемі зерттеледі. Бұл
мәселелер философия тарихында әр түрлі тұрғыда (материалистік
және идеалистік, рационалистік және эмпирикалық, априорлық және
апостериорлық, диалекттік және метафизикалық, т.б.) зерделеніп,
ойлау жөнінде әр түрлі ілімдер орын алған. Ойлау тек адамға ғана тән
қабілет ретінде оның шынайы адами болмысының қайнар көзі әрі
басты құралының бірі, адам еркіндігінің мүмкіндігі мен шындығының
кепілі болып табылады.[
• Ой тәсілдері түрлері

жасанд
табиғи

жасанд
табиғи
Ой

ы
тәсілдері

топтастыру

жүйелеу
талдау
абстракцияла
у

жалпылау
жинақтау

салыстыру
• Ойлаудың дара ерекшеліктері

• Ойдың мазмұндылығы- заттар мен құбылыстар, шындықтың
салалары туралы сананың пікірлер мен және ұғымдармен
жеткілікті болу дәрежесін айтамыз. Адамда неғұрлым ой көп
болса және неғұрлым әртүрлі болса, соғұрлым оың ойлауы
мазмұнды және бай келеді. Бірақ ойлаудың мазмұндылығы тек
бар ойлаудың сапалық жағымен ғана сипатталып қоймацды,
сонымен қатар осы ойлауда бейнеленеді. Сондықтан да ойдың
мазмұндылығына тек байлығы емес, сонымен қатар оның
тереңдігі жатады.
• Ойлаудың тереңдігі- ойлауда ерекше маңызды қасиеттер мен
салалар, ерекше маңызды байланыстар мен қатынастар
бейнеленеді. Ойлаудың мазмұндылығы байлығы, ал тереңдігі
адамның іс-әрекетімен, оның білімімен тәжірибесімен,
қиялының даму дәрежесімен айқындалады.
• Ойлаудың дербестігі- адамның өзіне жаңа міндеттерді қоя
білуі, басқа адамдарың көмегінсіз бұл міндеттерді өзінің
айрықша әдістерімен шеше білуі. Ойлаудың дербестігі ойдың
белсенділігіне , икемділігіне , жеке сын тұрғысынан қарауында.
• Ойдың белсенділігі- өзінің жаңа сұрақтары мен міндеттерін қоя
білуінде және іздену мен міндеттерді шешу үшін жолдар мен
тәсілдерді табуға талпынуында аңғарылады.
• Ойдың икемділігі- міндеттерді шешуде алынған біржақты ескірген
тәсілдерден еркін болу ептілігінде, міндеттерді шешудің жаңа
тәсілдерін тез ұйымдастыру немесе таңдауында байқалады.
• Сын тұрғысынан ойлау- ақиқат және жалға ретінде басқаның
немесе өзінің ойларын тексеру мен бағалау қабілеттілігінде
аңғарылады. Сын тұрғысынан ойлауды айтылған ойлардың
практикалық өмірлік құндылығын тексеру ептілігінде аңғарамыз.
Сыни ойлау- бұл өзінің және басқаның ойларына өте қатаң қарау.
• Ойдың ұшқырлығы- қойылған сұраққа түпкілікті жауаптың
қаншалықты уақыттың ішінде алынғандығымен анықталады. Яғни,
бұл уақыт қарапайым ойлау үрдісінде біршама қысқа болады, ал
күрделі ойлау үрдістерінде ұзақтау болады. Кейбір адамдарда
күрделі ой тәсілдері өте тез іске асады. Бұл адамдар тапқыр , ойдың
ұшқырлығымен ерекшеленеді.
• Ойлаудың функцияларына байланысты:
• 1) Творчестволық ойлау — ақиқат дүниеге
жаналықтытудырумен, жаңа білімдерді тауып, негіздеумен
байланыстыболатын ойлаудың түрі.
• 2)Критикалық ойлау -заттар мен қүбылыстарды терең
зерттеу негізінде, солар жөніндегі кезқарастар мен
пікірлердегі қайшылықтар мен кемшілікгерді таба білумен
байланысты болатын гылыми дәйектелген сындық
пікірден туратын ойлаудың біртүрі.
• Көрнекілік - бейнелік ойлау. Ойлау міндеттерінің мазмүны бейнелік
материалдарға негізделеді. Ойлаудың бұл түрінде бала міндетті шеше
отырып, заттардың, құбылыстардың, оқиғалардың әртүрлі бейнесін
талдайды, салыстырады, жинақтауға ұмтылады. Көрнекілік- бейнелік
ойлау негізінен қабылдау мен елестетулерге негізделуі қажет. Бұл
ойлаудың түрі негізінен өнер адамдарына шығармашылықпен жұмыс
істейтін мамандықтың өкілдеріне тән.
• Дерексіз ойлау жалпы және дерексіз ұғымдарда негізделеді. Бұл ойлау
екінші сигнал жүйесінің қызметімен байланысті Дерексіз ойлау
нақтылы ойлаудан жан-жақтылығымен ерекшеленіп қоймайды,
сонымен қатар шындықты терең пайымдау арқылы іске асады

Ұқсас жұмыстар

ОЙЛАУ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК ТУРАЛЫ

Бағалау таксономиясы (Б.Блум)белгілері, сатылары

Ежелгі Дүние дәуірі Ежелгі Дүние дәуірі Ежелгі Дүние дәуірі

Зейін қою

Ортағасырлық дәуір Ортағасырлық дәуір Ортағасырлық дәуір

Ойлау туралы жалпы түсінік

Философияның негізгі сауалдарын зерделеу

Қазақ қоғамының әлеуметтік құрылымы

Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі баланың ойлау, ес, қиял үдерісінің дамуына сипаттама

Тілдің пайда болуы мен дамуы

Пәндер