Ара шаруашылығы өнімдерін аралардың бактериалы және вирсуты ауруларына байланысты ветеринариялық санитариялық сараптау мен санитариялық бағалау, қарсы күресу және алдын алу шаралары

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

Тақырыбы: Ара шаруашылығы өнімдерін аралардың бактериалы және вирсуты ауруларына байланысты ветеринариялық санитариялық сараптау мен санитариялық бағалау, қарсы күресу және алдын алу шаралары

БӨЖ

Орындаған: Онгарова Д. Б.

Тобы: ВС-303

Тексерген: Қойгельдинова А. С.

Семей 2017 жыл

ЖОСПАР

АМЕРИКАЛЫҚ ШІРУ

Ауру қоздырғышы бірінші рет осы континентке анықталғандықтан осылай аталған. Бұл ауруға шалдыққан ара ұрықтары есейіп қуыршақ алды немесе қуыршақ сатыларына ауысатын кезеңінде жаппай қырылады.

Қоздырғышы - Bac. liarve микробы. Ауру көбінесе жаздың екінші жартысында оңтүстік, оңтүстік-шығыс облыстардың омарталарында жиі ұшырасып, едәуір экономикалық зиян келтіруде. Індет көзі - ауырған немесе өлген личинкалар. Ауру бір арадан екіншісіне ұя тазалаушы, қоректендіруші аралар арқылы, сондай-ақ омартаға адасып енген аралардан, «барымташы» аралардан, әр түрлі жәндіктерден, паразиттерден сондай-ақ ауру ара жанұяларынан алынған кәрез, көзгенектерді сау ұяларға қоюдан, омарташының немесе тексеруші мамандардың зоогигиеналық - санитариялық талаптарды орындамау салдарынан жұғады.

АУРУДЫҢ БЕЛГІЛЕРІ

Ауру ұрғашы, еркек және жұмысшы аралардың личинкаларына бірдей залалын тигізеді. Микроб ұяға түскен соң өсіп-өнеді де жеті-он күннен кейін кәрез ұяшаларының әр жерінде бірлі-жарым ұяшаның жабылмағаны, немесе аралардың кеміріп ашып тастағаны, сондай-ақ ішінде өсіп қалған өлі личинка байқалады. Осындай ұяшалар күннен күнге көбейеді де, кәрез беті ала-құла болып, сау личинкалардың жас мөлшері біркелкі болмай шығады.

Кейбір жабық ұяшалар ойыстанып, қақпақшасы 2-3 жерден тесіледі. Ауруға шалдыққан личинкалар сарғыш тартып білеуленіп, теңбілденбей қалады. Тіпті 2-3 күн өткен соң күңгірт тартып, қарая бастайды.

ВСС ЖӘНЕ КҮРЕСУ ШАРАЛАРЫ

ЕУРОПАЛЫҚ ШІРУ

Қазақстандағы көптеген омарталарда кездеседі, әсіресе, оңтүстік аймақтарда, жаздың бірінші жартысында жиі байқалады. Шірудің бұл түрінде негізінен жас, ашық ұяшалардағы личинкалар ауырып, қырыла бастайды.

Аурудың көзі - ауырған ара жанұясы. Бөлек ұяларға ауру үйір бөлінгенде, «барымташы» аралар, құрт-құмырсқа, айырқұйрық және басқа жәндіктермен таралады. Кейбір жағдайда ұяның суықтығы, ұзақ уақыт ара жанұясының ашығуы, қоректік заттардың тапшылығы, еркек, ұрғашы аралардың туыстық жақындығы аурудың жіті түрінің өршуіне әкеп соқтырады.

ВСС ЖӘНЕ КҮРЕСУ ШАРАЛАРЫ

ПАРАТИФ (ҚЫЛАУ)

Сақа араларды кенеттен қатты мазасыздандырып, ішін өткізіп, өлімжітімге ұшырататын жұқпалы ауру. Ауру Қазақстанның қысы ұзақ аймақтарында көбінесе ерте көктемде немесе жазғытұрым қайталанған суықтардан соң кездеседі.

Ауру көзі - ауырған ара жанұялары, жеке аралар. Бір ұядан екіншісіне кәрез ауыстырғанда, жалпы суатты пайдаланғанда, аралар адасып басқа ұяларға ауысқанда жұғады. Кейде ауру ұяның сыз тартып дымқылдануынан, аралардың лас шалшықтардан су ішуінен (әсіресе қора маңында) де пайда болады.

ВСС ЖӘНЕ КҮРЕСУ ШАРАЛАРЫ

САЛДАНУ

Қоздырғышы - вирус. Ауру аралардың «май айындағы ауруы» немесе «орман омартасының ауруы» деген атпен Қостанай, Семей, Павлодар, Шығыс Қазақстанда кездеседі. Көбінесе сақа аралар жаппай қырғынға ұшырайды.

Аурудың белгілері жаз айларында білінеді. Кейбір аралар қатты мазасызданып, ұя төңірегінде домалай бастайды да, кілт тоқтай қалып, қанаттарын қимылдатуға әрекеттенеді. Көптеген аралар қарайып, бас, көкірек, құрсақ қылшықтары түсіп, жылтырланады. Бөксесі көтерілмей сүйретіліп «сал» болып қалады.

ВСС ЖӘНЕ КҮРЕСУ ШАРАЛАРЫ

АСПЕРГИЛЛЕЗ

Қоздырғышы - аспергилла тұқымдас саңырауқұлақтар тобы. Ара ұрықтарын, кей жағдайда сақа араларды да қамтитын жұқпалы ауру.

Аурудың белгілері ауру қыстың аяқ шеніне қарай немесе ерте көктемде байқалады. Личинкалар барлық өсу сатыларында да ауруға шалдығып, қоңырқай тартады да ақыры өліп тынады. Қоздырғышы ара ұрықтарының желке тұсынан жарақаттап, бүкіл мойын, көкірегіне ауысады, өлген личинкалар семіп, кішірейіп кетеді. Зақымдаушы саңырауқұлақтың тегіне қарай өлген личинкалардың денесі әр түсті болады (ақ сары, жасыл, қара) . Ал сақа аралар ауырғанда денесін үлбіреген ақ мақта тәрізді түк жауып кетеді. Мұндай ауру, әсіресе ерте көктемде ұясының іші ылғал ара жанұяларына тән.