Жануарлардың сифункулятоздары және оларға қарсы ветеринариялық- санитариялық шаралар

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік
Университеті

БӨЖ
Тақырыбы: Жануарлардың сифункулятоздары және оларға қарсы ветеринариялық-
санитариялық шаралар

Орындаған: Онгарова Д.Б.
Тобы: ВС-303
Тексерген: Ыгиева А.С.

Семей 2017 жыл
КІРІСПЕ
Табиғатта насекомдардың өсіп-өнуі мен тіршілігін
биотикалық және абиотикалық факторлар реттейді,
яғни олардың даму мерзімі мен ұрпақ саны, өмір сүру
ортасының экологиялық және маусымдық жағдайына
байланысты. Насекомның даму мерзіміне, табиғатта
сақталуы, белсенділігі және эталогиясына негізінде
ауаның температурасы, ылғалдылық пен жарық әсер
етеді. Насекомдардың тіршілік циклы маусым
езгерістерімен тығыз байланысты.
СИФУНКУЛЯТОЗДАР

• Сифункулятоздар
(биттеу)-
жануарлардың
қанатсыз насекомдар
туғызатын ауруы. Бүл
насекомдар
Siphunculata отрядына
жатады. Сифункулятоз
ауруында мал жүдеп,
терісі қатты қышып,
қотыр пайда болады.
ҚАЗІРГІ УАҚЫТТА БҰЛ АУРУДЫ ТУҒЫЗАТЫН 300 ДЕН АСТАМ
БИТТІҢ ТҮРІ БЕЛГІЛІ, ОНЫҢ 19 – Ы ҮЙ МАЛДАРЫНДА КЕЗДЕСЕДІ

Haematopinidae
түқымдасына қарасты
жылқыда(Н. asini)
түрлер ірі қарада шошқада (H.suis); тоғышарлық етеді;
(Haematopinus
erysternus);

Linognathidae түқымдас
түрлері ірі қарада қойда (L. ovileuis, L.
итте (L. setosus);
Linognatus vituli, pedalis);
Solenopotes capillatus,

қоянда Hoplopleuridae
түйеде (Microthoracius түқымдасының
cameli) тіршілік Haemodipsus ventricosus
жасайды; деген түрі тоғышарлық
өмір сүреді;
ДАМУ ЦИКЛЫ
МОРФОЛОГИЯСЫ

Биттер өте ұсақ (1-5 мм Басы кішкене, пішіні әртүрлі
ұзындау сопақшадан алты
үзындығы), жайпақ, бұрыштыға дейін, көзі нашар
сопақша денелі жетілген, ал кейбір түрлерінде
насекомдар. жоқ.

Мұртшалары 3-5 буынтақтан Құрсағы сопақшалау,
құралған, ауыз аппараты тесіп- еркектерінің арт жағы
соруға бейімделген. Аяқтары дөңгеленген, ұрғашыларында
жақсы жетілген. үш бұрышты кесік бар.

I сатыдағы личинкасының
Жұмыртқалары (сірке)
басы үлкен, құрсағы қысқа, түсі
жылтыр, ақ, үзындығы 0,65-1
ақшыл сары, екі рет түлеген соң
мм, сопақшалау, алдыңғы
ересек битке ұқсайды. Бірақ
жағында қақпақшасы бар.
олардан айырмашылығы денесі
Қақпақшасы бұжыр және ауа
кішілеу және жыныс мүшелері
кіретін көптеген тесіктері бар.
жетілмеген.
БИОЛОГИЯСЫ
• Биттер тұрақты тоғышарлар, барлық тіршілік циклын ие денесінде өткізеді.
Биттер жартылай өзгеріспен дамиды және олар тоқтаусыз көбейеді.
• Ұрғашылары тәулігіне 2 ден 14 дейін жұмыртқа салады. Бір ұрғашы бит
300 жұмыртқа салады. Жұмыртқа астыңғы жағымен қылшыққа жабысып
тұрады. Жұмыртқадан 10-20 күннен соң личинкалар шығып, олар 20-45
минуттан кейін қанмен қоректенеді.
• Екі жұма аралығында үш рет түлеп, имагоға айналады. Жұмыртқадан
ересек битке дейін толық дамуы 15-45 күнде аяқталады. Ұрғашы бит 46,
еркегі-32 күн өмір сүреді.
БИТТЕР ТУДЫРАТЫН АУРУЛАР

ШОШҚАНЫҢ ЕШКІНІҢ
ГЕМАТОПИНОЗЫ ЛИНОГНАТОЗЫ
ЭПИЗООТОЛОГИЯСЫ
• Қазақстанның барлық өңірінде кездеседі.
• Бит ауру малдан баққанда биттер бірінен-біріне жылжып, ауысады не төсеніш
арқылы беріледі. Сау малға биттер күтім құралдары менде берілуі мүмкін. Малдың
жаппай биттеу мерзімі қыспен көктемде, жазға қарай биттің саны төмендейді.
• Биттер көптеген ауру қоздырушыларын таратушылар.
• Бөртпе және қайталамалы сүзек, шошқа обасы, жылқының індет анемиясы,
туляремия, бруцеллез, сальмонеллез, шош-қаның тілмесі, т.б. биттердің
тіршілігімен тығыз байланысты.
ПАТОГЕНЕЗ ЖӘНЕ
БЕЛГІЛЕРІ
• Биттер өздерінің қимыл-қозғалысымен
теріні тітіркендіріп, қышытады. Қан
сорғанда, улы сілекейін жібереді.
Сілекей жүйке рецепторларын
тітіркендіреді, жалпы организмді
уландырады.
• Мал мазасызданып, әрдайым қасынады,
терісін зақымдап, жарақаттандырады.
Биттің өте көбейген кезінде, тері
қабынып, кабыршақтанады, кей жерінің
жүні түсіп, қыртыстанады. Малдың
қаны азайып, жүдейді.
• Ірі қарада биттер көбінесе басында,
мүйіздерінің түбінде, мойында
шоғырланады. Шошқада биттер
құлағының маңайымен жотасын, екі
жақ қабырғасын ұялайды. Жылқының
мойнында, жауырыны мен
қүйымшағында болады.
АУРУДЫ АНЫҚТАУ

Малдың түгін зерттеп, битпен сіркені тауып, ауруды
анықтайды.
ЕМДЕУ ЖӘНЕ АЛДЫН-АЛУ ШАРАЛАРЫ
• Қысқы уақытта биттің шоғырланған жерін аэрозольды баллондағы
дәрілер-акродекс, инсектол, дерматозольді бір басқа 40-60 г мөлшерінде
қолданады, не 1%-дық циодрин, диазинон, 0,5%-дық фенвалерат дустың
қой, шошқаға әр басына 30-40 г, ірі кара мен жылқыға - 80-100 г
мөлшерінде алып, домдайды. Дустпен дәрілеуді 7-10 күннен соң
қайталайды.
• Ивомекті жылдың барлық маусымында қолдануға бо-
лады. Оны шошқаға 50 кг салмағына 1,5 мл, ал басқа
малдардың 50 кг салмағына 1 мл мөлшерінде алып, тері
астына жібереді.
• Емдеу шараларымен қоса, қоражайда 1 пайыздық
циодрин,0,25%-дық неоцидолмен дезинсекция жүргізеді.
ҚОРЫТЫНДЫ

Малды таза, қүрғақ қорада ұстап, түгін
тазалап, жылы қорада жуу керек. Басқа
жақтан алынған мал тексеріліп, бит шықса
емдеу керек. Биттеген малды басқа жаққа
орын ауыстырмай емдеген жөн.Жоспарлы
түрде дезинсекция жұмыстарын жүргізіп
отыру қажет.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1.Сабаншиев М.С. және т.б. Паразитология және
жануарлардың инвазиялық аурулары – Алматы, 2003. –
Б.405-424.
2.Есімбеков Ж.М. Арахноэнтомология. Новосибирск, 2002.
- Б.113-120.
4.Шабдарбаева Г.С. Ветеринариялық гельминтология.
Алматы, 2007. –С.89-164.
5.Ыбраев Б.К. Гельминтоздарды балаудың негізгі әдістері.
Астана,2008.-Б.52б.
6.Кадыров Н.Т. и др. «Паразитология и инвазионные
болезни сельскохозяйственных животных». Астана, 2001. –
С.173-327.

Ұқсас жұмыстар

Індетке қарсы шараларды жоспарлау және карантин мен шектеу шараларын ұйымдастыру

ВЕТЕРИНАРИЯ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ

Жұқпалы ауру кезіндегі ветеринариялық шараларды ұйымдастыру және олардың экономикалық тиімділігі

Парсы кенесі

ІНДЕТКЕ ҚАРСЫ ШАРАЛАРДЫ ЖОСПАРЛАУ

Селекциялық жетістіктерді қорғау туралы 1999 ж. 13 шілдедегі No 422-1 Қазақстан Республикасының Заңы

Дератизацияның әдістері

Асыл тұқымды мал шаруашылығы саласындағы уәкілетті орган

Зоофилді шыбындар және оларға қарсы ветеринариялық- санитариялық шаралар

Жануарларды тасымалдауға дайындау және тасымалдау кезіндегі мемлекеттік бақылау жүргізу

Пәндер