Созылмалы гастриттер және 12 елі ішек, асқазан жара аурулары. Себептері мен клиникалық көрінісі, диагностикасы, емдеу принциптері

Презентация қосу

ДӘРІС ТАҚЫРЫБЫ:

Созылмалы гастриттер және 12
елі ішек, асқазан жара аурулары.
Себептері мен клиникалық
көрінісі, диагностикасы, емдеу
принциптері
Созылмалы гастрит (СГ), созылмалы гастродуоденит (СГД)
– созылмалы рецидивті үдеуге бейім асқазан (және 12 елі
ішек) шырышының қабыну – дистрофиялық бұзылысы

ЭТИОЛОГИЯСЫ:
1) Экзогендік себептер; 2) Эндогендік себептер;
экзогендік себептер:
• алиментарлық
• психоэмоционалдық
• экологиялық
• дәрі-дәрмектер
• тағамдық аллергия
• лямблиоз
ЭТИОЛОГИЯСЫ:

Экзогендік себептердің ішіндегі ең сенімділері:
• дәрі-дәрмектер, әсіресе глюкокортикостероидтар,
СҚҚД
• тағамдық аллергия (эозинофильдік гастрит)
• паразитарлық инвазиялар, әсіресе лямблиоз

Эндогендік СГ басқа аурулар бойында дамиды
• қант диабетінің І типі
• аутоиммунды тиреоидит
• созылмалы бүйрек жетіспеушілігі
• ДГР т.б.
ЭТИОЛОГИЯСЫ

Қазіргі кезде этиологиясында 3 топ қарастырылады,
осыған сай 3 формасын ажыратады:

1.Экзогендік – инфекциялық, яғни Helicobacter pylori-ге
қатысты В-гастрит - бактериалдық (85%)

2.Эндогендік (аутоиммундық А гастрит) – асқазан
клеткаларына қарсы денелер түзіледі (1-3%)

3.Эндо-экзогендік – дәрі-дәрмектер мен айқын ДГР-те
кездеседі (С-гастрит – химиялық немесе реактивті). (10-
12%)
ПАТОГЕНЕЗІ
1.Нр – тіркес СГД
Жұғу отбасында немесе фекальды-оральды жолмен, таза
емес эндоскоп, зонд арқылы
↓
НР асқазанның антральды бөлігін жайлайды, сонан кейін
денесіне, 12 елі ішекке жайғасады
↓
Вирулентті факторлар түзеді (муциназа, фосфолипаза А,
уреаза, токсиндер)
↓
СО2 және аммиак эпителийді жарақаттайды
↓
рН жоғарылайды, J-клеткалар гастринді көп түзіп, секреция
күшейтеді
↓
Қабыну процессі дамиды, ІgA, цитокининдер түзіледі
ПАТОГЕНЕЗІ
Осындай өзгерістер 12 елі ішекте де болады. 12 елі ішек асқазан-
ішек жолының “гипофизі” болғандықтан (А.М.Уголев), гормондар
түзілісі бұзылады, моторика мен секреция өзгереді.

2.Аутоиммундық гастрит – ең басынан асқазан бойындағы басты
клеткалар жарақаттанып, атрофияға ұшырайды.

3.С-гастрит (реактивті, химиялық)
дәрі-дәрмектер, ДГР
жергілікті әсері → Н+ қосу
жалпы әсері → циклооксигеназа ингибициясы
простагландер азаюы
бикарбонаттар мен шырыш түзілуі кемиді
лейкотриендер, бос радикалдар түзіледі, микроциркуляция
нашарлап, эрозиялар пайда болады.
ПАТОМОРФОЛОГИЯСЫ

1) басты белгі – қабыну
2) атрофия - әсіресе А гастритінде
3) Эпителий регенерациясының бұзылуы (метаплазия)

Яғни негізгі үш морфологиялық критерий – қабыну,
атрофия, дисрегенерация – процесстің белсенділік,
тереңдік, орны және адаптациялық мүмкіндігі туралы
толық мәлімет береді.
Бала гастродуоденитінің жіктелуі
Форма Этио- Локализа- Эндоско-пия Гистология Секре- Кезең
логия ция ция

Жедел Нр (-) Антральды Беткейлі Қабыну: Қалыпта Өршу
Фундальды Эрозивті а) жеңіл Жоғары Субре-
Созыл- Нр (+) Пангастрит Атрофия- б) орташа Төмен миссия
малы Дуоденит лық в) айқын Ремиссия
Антродуо- Гиперплас-
Ерек- Ауто- денит тикалық Атрофия:
ше: иммун- Жайылма- а) шамалы
ды лы б) аз
Грану- Реак- гастродуо-
денит в) көрнекті
лема- тивті
тозды
Ішектік
Идиопа метаплазия
Эозино- тия-лық
филді
ДИАГНОЗ:

1) Созылмалы гастродуоденит, гиперпластикалық
антральды гастрит, дуоденит, жалпақ эрозиялармен,
көрнекті қабыну белсенділігімен, Нр (+), секреторлық
қабілеті жоғары, өршу кезеңі

2) Созылмалы гастрит, фундальды, атрофиялық орта
дәрежелі, ішектік метаплазия, Нр (-), секреторлық
қабілеті төмен, ремиссия кезеңі
КЛИНИКА
Шағымдары: іш ауруы қатты, жиі, ұстама тәрізді, эпигастрия
маңында.
Ауру сезімі көбінесе ашқарынға білініп, тамақтан соң азаяды.

Өршу мерзімдігі: әдетте қыркүйек-қазан айлары – мектепке барып,
тамақтану стереотипіне байланысты, ал наурыз-сәуірде науқастардың
метеолабильдігіне байланысты.
Клиникасында 2 типті ажыратады:
• жара тәрізді
• дискинетикалық
СДГ-тің 40%-да латентті ағым байқалып, морфологиялық өзгерістер
дәрежесі клиникалық белгілерімен үйлеспеуі мүмкін. Бұл шырыш қабатта
нерв талшықтарының болмай, негізінен моторика бұзылысының
айқындалуымен түсіндіреді.
ТЕКСЕРУ АУҚЫМЫ:

• ФГДС
• РН метрия
• Нр инфекциясын анықтау
• Гастродуоденальды аймақ моторикасын функционалдық
тексеру
• Рентген
• Гастро- және дуоденобиопсия

Тексерудің негізгі қорытындылары:
Диагноз қою негізі – ФГДС-те көзге байқалатын өзгерістер (көбіне
беткейлі гастрит, дуоденит), РН-метрияда асқазан қабілеті сақталуы не
жоғары. Сирек жағдайда гипо немесе антацидтік жағдай анықталады.
Мұны шын атрофия емес, 12 елі ішектен сілтілі құрамның түсуімен
түсіндіреді.
Хеликобактериоз диагнозын қою тәсілдері:

І. Инвазивті (биопсия қажет)
1) гистологиялық
2) бактериоскопиялық
3) бактериологиялық
4) биохимиялық (уреаза тесті)

ІІ. Инвазивті емес
1) Серологиялық
2) ПТР – полимеразды тізбекті реакция
3) Тыныстық
4) Нр антигенін нәжісте анықтау (ИФА)
Хеликобактериоз диагнозын қою тәсілдері:
1.Гистологиялық әдіс хеликобактериоз диагнозының “алтын
стандарты”. Нр гематоксилин-эозинмен немесе арнайы
бояулармен анықтайды.

2.Бактериоскопия – биоптаттан шыныға цитологиялық жағын
жасалады.
Нр жайылуының 3 дәрежесін анықтайды:
І дәреже жеңіл – көру аймағында 20-ға дейін микроб денелер,
ІІ – орташа – 20-50-ге дейін, ІІІ – жоғары – 50-ден аса микроб
денелер

3.Бактериологиялық – арнайы ортада Нр өсіру. Себуді биоптаттан
жүргізеді.

4.Биохимиялық – биоптат мочевина мен индикатор бар ортаға
қойылады. Биоптатта Нр уреазасы болса, мочевина СО2 мен
аммиакқа ажырайды, соңғысы индикаторға әсер етеді.
Хеликобактериоз диагнозын қою тәсілдері
(инвазивті емес)

1.Серологиялық – ІgA жеке ІgJ класстарына жататын
Нр-ге қарсы арнайы денелерді ИФА тәсілімен қанда
анықтау

2.ПТР – ДНК арқылы асқазанда Нр анықтау, аса
сезімтал, бірақ қымбат тәсіл

3.Тыныстық – Нр уреазасы әсерінен бөлінген
өнімдерді баланың демінен анықтау – аэротест,
хелик тест

4.Нр антигенін нәжісте анықтау (ИФА)
Нр- ассоциялы СГ диагнозының қойылу шарттары

• Ойық жараға ұқсас белгілер: ашқарынға периодтық
ауру сезімі, қыжыл

• пилородуоденалды аймақта локалды ауырсыну

• эндоскопияда – антральды бөліктің гиперемиясы,
ісінуі, эрозиялар, спазм

• гистологияда – антральді гастрит, шұңқыршаларда
көптеген Helicobacter pylori
ЕМІ:
1.Асқазан гиперсекрециясын реттеу
сіңірілмейтін актацидтер: гелюксил-лак, алмагель, гестал
т.б.
күніне 3-4 рет тамақтан кейін 1 сағат өткен соң, курс 3-4
апта.
Н2 –гистаминоблокаторлар: ранитидин, фамотидин,
роксатидин. Күніне 1-2 рет 1/2 – 1 табл., 1-2 апта бойы.
Н+, К+, АТФ-аза – протондық насос ингибиторлары:
омепразол, пантопразол, лансопразол. Күніне 1-2 рет, 2 апта
бойы.
екіншілік вегетодистония, базальдық секреция жоғары
болса, холинолитиктер: гастроципин, телензепин.
күніне 2 рет, тамақ алдынан 30 минут бұрын, 2-3 апта
бойы.
Нр инфекциясын емдеу Халықаралық консенсус
(Маастрихт – 2,2000) ұсынысына сай жүргізіледі.
Балаларға арналған ұсыныстар:
1.Нр инфекциясы балаларда созылмалы гастрит
туғызады
2.Нр инфекциясы балаларда ойық жара ауруымен
тіркес
3.Нр эрадикацисы созылмалы гастриттен жазылуға
әкеледі
4.Нр эрадикациясы ойық жара ауруының ұзақ
ремиссиясына әкеледі
5.Жоғарғы асқазан ішек жолдарының ауру
симптомдары органикалық дертке келсе, тексерудің
ең қажеттісі ФЭГДС пен биопсия болуы тиіс, т.б.
Нр эрадикациясы
• әсерлі үштік не төрттік емнің қысқа курстары
жүргізіледі

• нобайдың негізі ПНИ (протондық носос
ингибиторлары – омепразол, рабопразол)
болады, оған қоса 2 антибиотик тағайындалады

• квадроемде коллоидтық висмут дәрісі қосылады

кларитромицин
ПНИ → + Амоксициллин +
не не
Пилорид → Висмут → Нитромидазол
ЕМІ:

І қатар
1.ПНИ + амоксициллин + кларитромицин
2.ПНИ + амоксициллин + метронидазол
3.ПНИ + кларитромицин + метронидазол

ІІ қатар
1.Де-нол + ПНИ + амоксициллин + метронидазол
2.Пилорид + кларитромицин + метронидазол

Ем тиімділігіне 4 апта өткен соң баға беріледі
ЕМІ:

ІІІ. Моторика бұзылыстарын емдеу: но-шпа, папаверин
галидор. Рефлюкстер болса – церукал, мотилиум

IV. Шырышты қабаттың алмасу бұзылыстарын жақсарту:
витаминдер, эссенциале-форте, карнитин, милдронат
т.б.

V. Қосалқы вегето-қантамырлық дистония, невроз
кезінде – валериана тұнбасы, беллатаминал

Диспансерлік бақылау 5 жыл бойы

Ұқсас жұмыстар

Асқорыту мүшелерінің аурулары

Ауырсыну синдромы

НЕГІЗГІ БӨЛІМ АСҚАЗАН ОЙЫҚ ЖАРАСЫ

Ойық жара дамуында Hp(хелико-бактер) ролі

Балалардың Гастрит, гастродуодениті

Асқазан жəне ұлтабар ойық жара ауруы

Асқорыту жүйесінің ауруларымен ауыратын науқас балаларды аспаптық және зертханалық тексеру әдістері

Өңеш жарасы

Өңештің зақымдануы және аурулары

Жедел панкреатитті жіктеу

Пәндер