Дәрі - дәрмек алудағы микробиологиялық өнеркәсіп

Дәрі-дәрмек алудағы микробиологиялық өнеркәсіп.

Рекомбинантты ДНҚ технологиясы бойынша адам белогы негізінде дәрілер алу өте тиімсіз және биологиялық іс-әрекеттері толық зерттелмеген. Қазіргі кезде адам белогының 400 гені клондалған, геннің экспрессияланып, адамның әр түрлі ауруын емдеуге қолданады. Мамандардың есептеулерінде әлемдік нарықта адам белогының негізінде шығарылған дәрілердің жыл сайын көлемі өсуде және 150млд долларға тең. Әлемдік нарықта рекомбинантты белок негізінде дәрі алу жыл сайын 12-14% өседі. Профилактика және резистік штамдардың әлсіреуінен бұрын аурулардың белгілері өзгерген. Спецификалық антиденелерді терапевтикалық тәсіл ретінде қолдану токсиндерді бейтараптандыру үшін бактериялар мен вирустарды жою үшін, ісікті емдеу үшін қолданады.

Генно инженерия әдісі арқылы алынған адамның кейбір белоктары

Белоктар-Ауру түрлері/ физиологиялық процесс

Адренокортикотропты гормон-Ревматизм

α- Антитрипсин-Эмфизем

Бактериоцидті-Инфекция түрлері

Гемоглобин-Анемия

Өсу гормоны (сомотропин) -Өсүдің тежелуі

Инсулин-Қант диабеті

Интерлейкиндер-қатерлі жаңа иммунды аурулар

Интерферон (α, β, γ) -вирусты аурулар, склероз

Кальцитонин- остеомаляция

Лимфотоксин- қатерлі ісіктер

Релаксин-толғақ

Ил1 рецептор- астма, артрит

Соматолиберин- өсудің тежелуі

Сарысу альбумині- плазма белоктарының жетіспеуі

Териотропты гормон- қалқанша безінің ісік клеткасы

Урогастрон- жара

Урокиназа- тромб түзуші

Ісік некрозының факторы- қатерлі ісіктің пайда болуы

Нервтік фактор- нервтік ұлпаның бұзылуы

Эпидермис факторы- күйік

Фактор 9- гемофилия

В- лимфоциттердің өсу факторы- иммундық аурулар

Хорионикалық гонадотропин- әйел бедеулігі

Эндорфиндер, энкефалиндер- ауру

Дәрі-дәрмектік препараттар

Интерфероннан кДНҚ бөлінуі.

Гендерді немесе адам белогының кДНҚ бөліп алуының әр түрлі әдістері бар. Гендерді реттік жағдай бойынша керек белокты бөліп алып, молекула аймағындағы амин қышқылдар қатарын анықтайцды.

Одан соң нуклеотид қатарын анықтап, сәйкестендірілген олигонуклеотидтерді синтездеу арқылы кДНҚ немесе керек генді бөліп алуға қажет гибридизациялық зонд алуға болады. Басқа әдіс скрининг библиотекасын құру үшін кДНҚ интерферонын бөлу барысында адам интерферонын соның ішінде α, ß, γ интерферондары алынды.

Интерферонның кДНҚсын бөліп алу сатылары

Адам лейкоцитінен мРНК-сын өлшеп, фракцирлеу кері транскрипция арқылы PST1 сайтын PBR322 плазмидасына енгіземіз.

Алынған өнімді e. Coli клеткасымен трансформациялаймыз, алынған 6000 клонды 12 группаға бөлеміз, әр группада 5/2 клон болды.

Әр группаны таза емес иф мРНК препаратын гибридизациялаймыз.

Құрамында клондалған ДНК және мРНК-сы бар алынған гибридтің мРНК белок синтезінің клеткасыз жүйеде мРНК-ның трансляциясын жүргіземіз.

Трансляция нәтижесінде алынған әр қоспаның интерферондық вирусқа қарсы активтілігін зерттелінді. Интерферон активтілігі бар группа құрамында кДНК-сы болды және интерферон мРНК-мен гибридтелген.

Кейбір адам интерферонын терапияда қолдану

Интерферон-ауру түрі

α2а- гепатит С, шашты лейкоплакия

α2б- қуық ісігі, бас, мойын ісігі, қатерлі мелонома, көптеген миелом, бүйрек ісігі, ВИЧ инфекциясы.

αn3- СПИД, папиломавирустық инфекция, созылмалы гепатит С

β1а- склероз

β1в- созылмалы склероз

γ1в- созылмалы гранулемотоз

Моноклоналды антиденелердің қасиеттері

Моноклоналды антиденелер - бір ғана В-жасушаның ұрпақтарымен, бір ғана антиген детерминатына (эпитопқа) қарсы түзілген антиденелер, иммуноглобулиндердің бір класына жатады, олардың құбылмалы бөліктері, құрылымы, идиотипы, аффиндігі бірдей, бір эпитопты (детерминанттық топты) таниды.

Моноклоналды антиденелерді алу

Моноклоналды антиденелердің түзушілері (продуценттері) ретінде гибридомаларды қолданады.

Бірінші рет гибродомаларды гибридизация әдісті пайдаланып Б. Келлер мен Ц. Мильштейн 1975 жылы жасады.

Моноклоналды антиденелерді алу әдісінің кезеңдері

В-лимфоциттерді алу.

Гибридті клеткаларды (гибридомаларды) алу.

Моноклоналды антиденелерді синтездейтін

гибридомаларды теңестіру мен скрининг.

Клондау.

Ферменттер

Днк-аза 1.

Европоид арасында.

Ең кең тараған жұқпалы ауру түрі - муковисцидоз. Муковисцидоз ауырған науқас көбінесе инфекциялық аурумен аурады, өкпені бұзады. Бұл ауруды антибиотиктермен емдеу тиімсіз, ясебебіпатогенді бактериялар штаммы пайда болуымүмкін. Genetech компаниясының ғалымдары ДНК-аза генін бөліп экспрессиялап, жоғары молекулалы, қысқа фрагменттерге бөлуші Днк түзіледі. Аэрозоль құрамындағы тазартылған фермент муковисцидозбен ауырған адамның өкпесіне еніп, Днк-сын бөледі, тыныс алу жолдары жақсарады. Бұл әдіспен толық емделмейді, науқастың күйін жақсартады.

Антиденелерді E. coli көмегімен өндіру

Адам, тышқан антидене клеткасынан мРнқ қолданады.

Бөліп, бөлінген амплификация кДНК-ның PCR жасаймыз, кодтаушы н және l тізбектері бар.

Амплифицирленген кДНК-ны арнайы рестрикциялық эндо нуклеазамен өңдеп, одан соң вектор ретінде бактериофаг мембранасында ендіреді. Бұл этапта н және l тізбектерінде клондалуы жүреді.

Бактериофагта екі тізбек синтезделіп, және “толымды” FV фрагмент жасалынады.

ВИЧ-ке қарсы дәрі-дәрмек өндіру

Әлі ғалымдар ВИЧ-ке қарсы толық эффиктивті вакцина шығарылған жоқ. ВИЧ лимфоциттер соның ішінде Т-хелперді зақымдайды. Т клеткалары организімде маңызды рөль атқарады. Ал ВИЧ-пен зақымданған олардың функциясы жоғалады. Әсер ету сатылары;

Вирус көбею әсерінен инфицирленген клетка лизиске ұшырайды.

Зақымдалған клетка фабрика секілді ВИЧ глюкопротеин (др120) өндіре бастайды.

Зақымдалған клетка Т клеткамен бірге басқа клеткаларға қосылып олардың функциясын бұзады.

Ұқсас жұмыстар

Гендік инженерия

МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ ӘДІСПЕН ӨСІМДІК ИНФЕКЦИЯЛАРЫМЕН КҮРЕС ШАРАЛАРЫ

Биотехнологиялық қан препараттары

Сұйық дәрілік түрлерде қолданылатын еріткіштер

Фармацевтикалық көмек түсінігі

Лимон қышқылы

Медицинадағы биотехнология

Фармация ғылым ретінде