Дипломатиялық қатынастардың қалыптасуы

Презентация қосу

Дипломатиялық
қатынастардың қалыптасуы
Дүниежүзінің барлық мемлекеттерімен тең құқықты және өзара тиімді қатынастарды
дамытуға және нығайтуға бағытталған ҚР сыртқы саясатында, дүниежүзілік саясаттың,
экономиканың, мәдениеттің басты орталақтарының бірі – Еуропамен ынтымақтастықты
дамыту өте маңызды орын алады.
Қазіргі уақытта, Еуропа бұрынғыша екі топқа бөлінген мемлекеттерден тұрады, бірақ
әскери – саясаттық блок принципі бойынша емес, өркендеу деңгейі бойынша. Бұл, бір
бөлігі НАТО – ға және Батысеуропалық одаққа (БЕО) кіретін Еуропалық одаққа мүше –
елдер, жәнеде НАТО-ның “Бейбітшілік жолындағы серіктестік”1 бағдаламасы,
ассоциациялар туралы Еуропалық келісім арқылы осы ұйымдарға жақын арада кіруге
ұмтылатын басқада елдер.
Халықаралық келісімдер жүйесінде маңызды орынды, құқықтық көмек мәселелерін
реттейтін құжаттар алады. Еуропалық елдермен әзірше мұндай шарттар жасалған жоқ.
Дегенмен, оларды жасаудың практикалық қажеттілігі күннен-күнге артуда, өйткені осы
салада шарттық базаның болмауынан күн сайын, СІМ (сыртқы істер министрлігі)
айналысуға тура келетін, көптеген проблемалар туып жатады, ал егерде осындай шарттар
болса олар сәйкес министрліктер мен ведомстволармен шешілер еді.
Мемлекетаралық ынтымақтастықтың ары қарай дамуы, соның ықпалынан жеке
азаматтар деңгейіндегі қарым – қатынастың орнығуы, сонымен қатар консулдық реттеудің
және сонымен байланысты Қазақстанның шетелдермен байланысын, азаматтардың өзара
жол жүруі мен рұқсатнамасыз сапар шегуі туралы келісімдер сияқты, реттеудің қажеттілігі,
сәйкес халықаралық келісім шарттар жасасуды талап етеді. Мұндай құжатқа Венгриямен
арада қол қойылған. Қазақстан Ұлыбритания, Франция, ГФР, Словения сияқты еуропалық
елдермен білім, денсаулық сақтау, туризм мен спорт, басылым мен ақпарат мәселелерін
қамтитын мәдени ынтымақтастық салаларында келісімдер жасасқан немесе ведомстволар
аралық бағдарламалар қабылдаған.
ССРО-ның құлауымен, Германияның бірлесуімен, қырғи қабақ соғыстың және
Шығыс пен Батыстың арасындағы идеологиялық қарсы тұруының аяқталуымен,
Еуроазиялық континенттегі геосаясаттық жағдай түбегейлі түрде өзгерді.
Еуропадағы стратегиялық тепе – теңдік енді НАТО — ОВД тепе – теңдігіне
сүйенбейді. Еуропалық елдердің халықаралық жағдайлары принципті басқаша бола
бастады, бірінші кезекте еуропалық өлшем бойынша күшті Германияны
бейтараптандыру үшін қарсы күштер мен одақтастар іздеу қажетсінуінің алдына
қойылған, Франция мен Ресейдегі жағдайлар. ССРО тарапынан соғыс қатерінің
болмауы біржағынан Еуроодақ мүшелері арасындағы қайшылықтарды күшейтті,
АҚШ-пен және Жапониямен — екінші жағынан, сонымен бірге өз кезегінде, кіші
мөлшердегі “Солтүстік - Оңтүстік” проблемасы бар, ЕО-тың өзінің ішіндегі
қайшылықтарыда.
Қазақстан үшін ЕО-пен қатынасты дамытудың келешектігі мен қажеттілігі, осы
одақтың еуропалық және дүниежүзілік саясатта, сонымен қатар экономикада, білім
мен мәдениетте алатын орыны мен атқаратын ролімен анықталады. Атап айтқанда,
дәл ЕО жақын келешекте бүкіл Еуропаның атынан, басқа аймақтың мемлекеттеріне
қатысты, сөз сөйлейтін болады.
ТМД құрылыуының бастапқы кезеңдерінде–ақ Н.А. Назарбаев Қазақстанның қазіргі
болмысы, географиялық жағдайы, оның халқының этникалық құрамы Батыс пен
Шығысқа, жақын және алыс көршілерге көп полюсті бағдарлану қажеттігін талап
ететінін айтқан еді. Қазақстанда еуроазияттық елдер қатарына жатады, яғни
халықаралық қатынастар жүйесінде екі жақты жағдайда болады. Түркі-тілдес елдер
қатарына жататындығы, исламдық мемлекеттермен діни ортақтығы, тарихи
тамырлары мен ұлттық рухының психологиялық ерекшеліктері Шығыс құрамында
болуды шарттайды. Дегенмен, біздің еліміздің еуроазияттық ретіндегі
анықтамасында “еуро” бөлшегін Қазақстанның тек қана географиялық жағдайы деп
деп қарастыру жеңіл-желпілік болар еді.
Біздің мемлекетіміздің сипаттында еуропалық басталымның маңыздылығын
анықтайтын, көптеген демографиялық және саяси факторлардың барлығы көз
алдында.
Германия Федеративтік Республикасы Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін
ресми түрде 31 желтоқсан 1991 жылы, сыртқы істердің Федералдық министрі
Ханс-Дитрих Геншер 1991 жылы қазан айының ортасында, батыс
саясаткерлерінің алғашқыларының бірі болып Қазақстанда болғаннан кейін,
мойындады. Германия Федеративтік Республикасы мен Қазақстан
Республикасының арасындағы дипломатиялық қатынас 1992 жылы
орнықтырылды.
Германия мен Қазақстан бірінші үлкен біріккен мерейтой - бастауы 1992 жылдың 1
наурызында салынған дипломатиялық қатынастың орнығуының 10 жылдығы –
атап өту кезінде, Қазақстан елшілігі Берлинде германиялық бизнес және
мәдениет бетке ұстарларының өкілдеріне қабылдау өткізді. Олардың бірі –
саясаттану докторы Айке Бракло – бұрынғыша айтқанда, ұзаққа созылған, ду қол
шапалақтауға ие болды. Доктор Бракло тарихтағы бірінші Германияның
Қазақстандағы төтенше өкілетті елшісі болды (1992-1995 гг.). Сондықтанда
ұйымдастыру кезеңінің барлық қиыншылықтары соның үлесіне тиген еді. «Бұл
мағанда, менің семьямада тіпті таныс емес ел еді. Оданда бұрын, менде, менің
жұбайымда Кеңестер Одағында болмаған едік. Сондықтан, менің жаңа
жұмысыма дайындық Қазақстан мен оның халқы туралы кітаптар іздеулен
басталды. Осылай біз “картадағы ақ дақты”, сол уақытта біз үшін барлық Орта
Азия солай саналатын, жабуға тырыстық.
Елші өз қызметіне кіріскен кезде, ол онымен бірге елдердің мемлекеттік,
мәдениеттік, тіпті спорттық институттарыныңда арасындағы жекелей және
іскерлік байланыстарының бүкіл торабын өзіне қабылдайды. Ал бұл жерде
барлығын нөлден бастау керек еді, оның үстіне жаңа ғана егемендік алған ел
түбегейлі өзгерістерге ұшырады.
• Менің қызметке сайланған кезімде, Президент Назарбаев пен Канцлер
Кольдің кездескеніне және олардың біріккен келісімге қол қойғанына
бірнеше аптп ғана өткен. Осы құжатты өмірмен толтыруда көмек
көрсетуі керек болатын елші ролі мен үшін өте маңызды еді.
Қазақстанда менің өткізген жылдарым көрсеткендей, бұл менің
болжауларым көтеріңкі емес еді. Қазақстандағы миссия менің
дипломатиялық қызметімнің ең қызықты парақтары болды. Мен сол
уақытты шын көңіліммен еске түсіремін және әлдеде қызығушылық
білдіремін.».[1] Бұл дипломатиялық қатынастардың бастауы еді.
• Германия елшілігінің қоғаммен саяси жұмысы белгілі бір мақсатты және
міндетті саясатты ұстанады:
• I. «Паблик дипломаси» бұрын: дипломатия елшіліктердің қабылдайтын
елдің Үкіметімен қатынасы; бүгін: «қоғамдық дипломатия» —
елшіліктердің қабылдайтын елдің жұртшылығымен қатынасы;
• II. Мақсаттары
• Баспасөзбен және жұртшылықпен жүргізілетін жұмыс, Германияны
шетелдерде көрсетудің міндеті болып табылады. Бұл жұмыс:
• Германия туралы бәрін қамтитын, шындықты және қазіргі көріністі беру;
• Германиялық саясатты және оның шет елдердегі мақсатын түсіндіру;
• дүниежүзілік масштабтағы ақпараттар алмасуына үлес қосу;
• қабылдаушы елмен арадағы достық қатынасқа ықпал ету.
• III. Басты міндеттер
• Басты міндеттер болып табылатындар:
• жаңа мың жылдық басындағы Германияны таныстыру: елді біріктіруді аяқтау,
Берлин жаңа астана және т. б.
• Германияны экономикалық қызмет үшін тартымды орын ретінде көрсету
(жоғары технологиялар, экологиялық таза технологиялар, әлеуметтік болжалды
нарықты шаруашылық, білім жүйесі)
• Германияны маңызды ел —ЕО қатысушысы ретінде көрсету
• Германия үшін трансатлантикалық қатынастың маңыздылығын көрсету
• бейбітшіл саясаттың бөлігі ретінде , Германияның БҰҰ-ғы және басқада
халықаралық ұйымдардағы ролін көрсету
• дамуға көмек көрсету бойынша ынтымақтастықтағы Германия ролін көрсету.
• IV. Құзырет
• Елшілік өзінің жұртшылықпен жүргізетін саясаттық жұмысында Сыртқы істер
министрлігімен және Берлиндегі Федералдық өкіметтің Баспасөз және ақпарат
Ведомствосының шетелдік бөлімімен тығыз ынтымақтастықта болады.
• Елшіліктің жұртшылықпен және баспасөзбен жұмысының жауапкершілігі елшіге
жүктеледі. Оған тікелей, баспасөзбен жұмыс жасау бойынша референт, яғни
елшіліктің баспасөзбен жұмыс жасайтын бөлімінің жетекшісі (пресс – атташе)
бағынады. Қабылдаушы елдегі баспасөзбен жүргізілетін жұмыс, ішкі қолдануға
арналған баспасөзбен жүргізілетін жұмысқа қарағанда артықшылықты (мысалы,
жарияламаларға шолу, баспасөз жарияламалары туралы баяндамалар). V.
Мақсатты топтар
• Бұл анықталған топтарға арналады, бәрінен бұрын мультипликаторларға:
• кәсіпқой редакторларға
• бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы баспагерлер мен кәсіпкерлерге
• бағдарламалар редакторларына
• жас редакторларға
• маңызды ведомстволарға, парламентке, үкіметтік органдарға
• жоғары қызметтегі партиялық және кәсіподақтық қызметкерлерге және
кәсіпкерлер одағының қызметкерлеріне
• экономика, әлеуметтік қамтамасыздандыру, білім, тәрбиелеу, ғылым және
ғылыми зерттеулер, дін, жастар қозғалысы, спорт, өнер және әдебиет
салаларындағы маңызды жеке тұлғаларға.
• VI. Құралдар және әдістер
• Типтік құрал болып Сыртқы істер министрлігінің баспасөз және ақпарат
Ведомствосымен ынтымақтастық, жәнеде ақпараттық сұхбат пен Германияның
және қабылдаушы елдің журналистерімен қандайда бір уақиғалардың ортасында
сұхбаттасу табылады. Немістің БАҚ (бұқаралық ақпарат құралдары) үшін жұмыс
істейтін журналистер цитата ретінде қолданылуы мүмкін болатын, сөзді сөйлеу
үшін Сыртқы істер Министрлігінің рұқсаты қажет. Осылай, Германияда
жасалатын көрініске қатысты бірыңғай аргументтер туралы қамқорлық пайда
болады. Қандай да бір консулдық қызмет көрсету болатын, азаматтардың жеке
мәліметтерін жариялау принципті тиым салынған. Жұмыстың басқа құралы
болып елшіліктің жарияланымдары болуы мүмкін, мысалы, «Германо-
казахстанские отношения в 2001 году»[1] брошюрасы, немесе баспасөз үшін
тұрақты берілетін хабарламалар. Соңғысы Федералдық үкіметтің мәлімдемесін,
екіжақты мүддені көрсететін маңызды жарияламаларды тез таратуға және
баспасөзбен кездесуге шақыруға арналған.
• Баспасөзбен жұмыс жүргізуде үлкен маңызды орын алып келе жатқан –
Интернет. Сыртқы істер Министрлігінің 1995 жылдан бері өзінің жеке сайты бар
— «www.auswaertiges-amt.de». Әрбір германиялық елшілікте тура осылай өз
сайтын құруы керек. Тағыда бір құрал болып табылатын – ол «Германия»
журналы, ол арнайы шет елдер үшін басылып шығарылады, Қазақстандада
орыс тілінде таратылады. Ол мультипликаторларға және лауазымды адамдарға
тегін жіберіледі.
•
• Әлуеттік оқырмандардың үлкен бөлігі журналды тікелей Германиядан алады.
«Германия» журналында басылған статьялар проблемасыз қайта басыла
береді. 1998 жылдан бері ағылшын және неміс тілдерінде «Außenpolitik»
(«Сыртқы саясат») журналы басылып шығарылады. Ол өзінің көптеген беттерін
Германияның ТМД елдерімен қатынастарына арнайды. Ол туралы егжей –
тегжейлі ақпаратты Интернет бойынша «www.außenpolitik.de» сайтынан алуға
болады. Одан өзге «Германия. Фактылер» кітабы шығарылады, ол орыс тілінде
басылып шығарылады, сұраныс бойынша елшіліктен алуға болады.
• Шетелдерде біздің ақпараттық жұмысымызда одан ары қолданылатын құрал
«Немецкая волна» радио— және телеканалы болып табылады, бұл канал
қазіргі кезде неміс, ағылшын және испан тілдерінде телевизиялық хабарлар
жүргізеді. Қазіргі кезеңде Солтүстік Америкада тағыда екі неміс
телеканалдарының сыналу жұмыстары жүргізілуде, олардың хабарды бүкіл
дүниежүзіне таратуы қарастырылған, ал олардың бағдарламалары көңіл
көтеретін және көркем фильмдерден тұрады.
• Баспасөз бен ақпараттың Федералдық ведомствасының фототекасы сұраныс
бойынша Германиядағы көкейтесті саяси, экономикалық және әлеуметтік өмірді
кескіндейтін суреттер мен слайдтарды бере алады. Тапсырыспен елшілікке
өтініш жасауға болады.
• Баспасөз бен ақпараттың Федералдық ведомствасы өзінің кең көлемдегі
документальді фильмдер жинағынан (неміс тілінде), БАҚ өкілдерін
қызықтыратын бейнетаспалар бере алады, оларды БАҚ өкілдері елшіліктен
жалға ала алады. Сонымен қатар, елшілік Германияға телевизиялық немесе
көркем фильмдер түсіруге баруға жәрдемдеседі. Бұл кездесу мерзімі туралы
алдын – ала келісім немесе қарым – қатынасты орнықтыруға көмек, жәнеде
фильм түсіруші топтың болған мерзімін толыұ қаржыландыру болуы мүмкін.
Соңғысы, әрине тек қана өте маңызды жобаны жүзеге асыру жағдайында,
қаражаттың жетімсіздігінен іске асыруға болмайтын кезде ғана орын алады.
Мұндай жобалар өте ұқыпты, жақсы дайындалған болуы керек, яғни оларды ерте
бастан жоспарлау керек; фильмнің шын мәнінде эфирден көрсетілетіні туралы,
үлкен телеканалдың әзірлеген концепциясы мен кепілдігін егжей – тегжейлі
көрсету керек.
• Федералдық үкіметтің қонақтарды қабылдау бағдарламасы Германияға шамамен
бір аптаға журналисттерді, редакторларды, баспагерлерді, парламент
депутаттарын және үкіметтік құрылымның жоғары лауазымды өкілдерін
шақыруға мүмкіндік береді. Неміс тілін білу талап етілмейді. Бұл бағдарлама
бойынша шақырылған тұлғалар бір жағынан «тағырыпты сапарларға» қатысады,
яғни Германияда дайындалған және жүргізілетін бағдарламаларда және екінші
жағынан шақырылғандардың арнайы тілегіне орай “жеке сапарлар”
ұйымдастырылады. Алматыдағы елшілік әрбір жылы осындай “сапарларға” екі
адамнан төрт адамға дейін жібере алады.
• Сонымен қатар, елшіліктің Германияда жүргізілетін халықаралық
конференцияларға қатысуы үшін журналисттерді шақыруға мүмкіншілігі бар. Жол
қаражаты мен сол жақта болу уақытының қаражатының шығынын германиялық
жақ өз мойнына алады. Дегенмен, қойылатын шарт, ол конференцияның
өткізілетін тілдерінің бірін білу: неміс, ағылшын, француз және испан тілдерінің
бірін.
• Егер журналист оған тек қана, белгілі бір сұхбаттасушымен қарым – қатынас
орнықтыруға немесе белгілі бір қалалар не болмаса мекемелерде болуға
жәрдемдесу көрсетілуін қажет етсе, оған бағдарламалық көмек көрсетіле алады.
Бұл кезде оған, мысалыға сұхбаттасушымен кездесуге, қонақүйден нөмір алуға,
жабдықтар мен студияның, оператор қызметінің берілуі туралы келісуге көмек
көрсетіледі. Мұндай бағдарламалық көмектің табысты өтуінің алғы шарты, күні
бұрын тапсырысберу және қажетті қызмет көрсетудің нақты баяндалуы болып
табылады. Жұртшылықпен саяси жұмыс жүргізудің тағы бір құралы —
Федералдық үкіметтің дәріс оқу бағдарламасы. Жоғары лауазымды саясат,
экономика және ғылым саласындағы неміс өкілдері, таңдамалы
тыңдаушыларының алдында, Германиямен байланысты маңызды тақырыптарға
дәрістер оқуға немесе баяндамалар жасауға шетелдерге сапар шегеді. Осымен
бірге, елшілік қызметкерлеріде көп жағдайда өздері баяндамалар жасайды.
Одан өзге, елшілік шет елдердегі көрмелерге және экономикалық жәрмеңкелерге
қатысады және қоғамдық резонансқа есептелген өзінің дербес жобаларын
өткізеді. Ол сонымен қатар, хабарландыруларменде жұмыс істей алады.
• Кеңестер Одағы ыдырағаннан соң және жаңа тәуелсіз мемлекеттер пайда
болғаннан соң, Германияда Орталық Азия елдеріне қатысты “аймақтық тәсіл”[1]
қалыптасты, демек саясат тек жеке алынған ел үшін емес, барлық аймаққа
қатысты құрылады. Және бұл кезде германиялық саясат, менің білуімше,
келесідей критерияларға сүйенеді: саяси тұрақтылық, демократиялық
реформаны жақтаушылық және олардың практикалық жүзеге асуы, нарықты
экономикалық реформаларды іске асыру және, соңында, неміс халқының осы
немесе басқа мемлекеттерде болуы.
• Ол кезде, яғнибұдан он жыл бұрын, мұндай келіс, барлық ықтималдық бойынша,
ақталынды, өйткені аймақтың барлық мемлекеттері бірдей жағдайда болды және
біртипті проблемаларды шешуде болды, саяси саладада, экономикалық
саладада. Дегенмен өткен он жыл және олардың тәуелсіз өркендеуі Орталық
Азияның әрбір елімен өз ойынша қолданылды. Мемлекеттік құрылыс процестері,
қоғамды либералдау және демократтау, нарықтық рельске түсу әртүрлі өтті және
әрқалай қарқындылықпен. Бүгін Орталық Азия елдерінде әртүрлі саясаттық және
экономикалық моделдер қалыптасуда деп айтуға болады. Олар экономикалық
процестердегі мемлекет ролі тұрғысынан қарағанда өзара кәдімгідей
айрықшаланады, ал олардың қаржылы – несиелік жүйелерінде айырмашылық
бұданда көп. Азаматтық қоғам құру жолында алға басу тереңдігі мен дәрежесіле
әрқилы. Бұл тізімді одан әрі жалғастыра беруге болады.
• Осы жағдайларда, әсіресе сауда – экономикалық ынтымақтастықта, аймақтық
тәсілден дербес – елдікке өту оңтайлы болар еді.
• 1.2. Ынтымақтастықтың негізін қалаушы құжаттар
• Германия Қазақстанның егемендігін ССРО таралғаннан соң бірден мойындады -
31 желтоқсанда 1991 жылы. Ал бірден келесі жылы біздің жас мемлекетіміздің
жетекшісінің іс сапарымен баруы мүмкіндікті болды. қыркүйекте 1992 жылы алты
негіз қалаушы құжаттарға қол қойылды, оның ішінде келесідей саяси және
экономикалық көзқараспен өте маңызды құжаттар: Қатынастың негіздері туралы
біріккен хабарлама және Экономикалық ынтымақтастық бойынша қазақстан –
герман кеңесін құру туралы Келісім.
• Қазақстан Республикасы мен Германия Федеративтік Республикасы арасындағы
экономика, өнеркәсіп, ғылым мен техника салаларындағы кең масштабтағы
ынтымақтастықтың дамуы туралы шартта айтылады:
• «Қазақстан Республикасы және Германия Федеративтік Республикасы,
1975жылғы 1 тамыздағы Еуропадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық бойынша
Қорытынды актінің принциптері мен ережелерін, 1990 жылғы 21 қарашадағы
жаңа Еуропа үшін жасалған Париж хартиясын, жәнеде СБСЕ –нің басқа
құжаттарын жетекшілікке ала отырып, берік ниетпен, 1990 жылы 3 қазанда
біріккен Германияны құрғаннан кейін және 1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан
Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігін жариялағаннан кейін, міндетті
халықаралық – құқықтық негізде қарым – қатынасты құруда және оны 1992
жылғы 22 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы мен Германия Федеративтік
Республикасы арасындағы қатынастар негіздері туралы біріккен хабарламаға
сәйкес кеңінен дамытуда, Қазақстан Республикасы мен Германия Федеративтік
Республикасы арасындағы экономика, өнеркәсіп, ғылым мен техника
салаларындағы кең масштабтағы ынтымақтастықтың дамуы екі мемлекеттіңде
халқының тұрмыс жағдайын жоғарылатуға ықпал ететініне сенімділік білдіреді»
[1]
•
Жетекшілік көзқарасымен қарағанда екі лидерде — Н. Назарбаев және Г. Коль,
бір буынға, бір заманға жататын және менталитет жағдайында ұқсастықтары
бар, — бір – бірімен сөз тапты, жәнеде ары қарай олардың арасындағы қарым –
қатынас достыққа ұштасты. Саясат тұғырынан қарағанда Назарбаевтың мүддесі,
бәрінен бұрын, неміс инвестициясы мен германдық экономикалық көмек еді, ал
Кольдікі — қазақстандық немістердің тағдыры мен неміс өнімдері үшін Қазақстан
рыногінің ашық болуы еді. Бірінші мен екінші ресми сапардың арасындағы кезең
өте молықтырулы болды.
• Қазіргі кезде Қазақстан Республикасындағы Германия Федеративтік
Республикасының елшісі Андреас Р. Кёртинг (2001жылдан бері) болып
табылады. Германия Федеративтік Республикасындағы Қазақстан
Республикасының елшісі - Вячеслав Гиззатов (2000 жылдан бері).
• Германия, Франция және Ұлыбритания елшіліктері өздерінің жалпы, әкімшілікті
ғимаратта орналасуымен Қазақстанмен өз мүдделерінің принципті дәл келетініне
көңіл аудартады.
• Қазақстанның Германиядағы стратегиялық мүддесі, басымдылығы қандай. Егер
оны қысқаша тұжырымдасақ, онда ол инвестиция, технология, өзара пайдалы
сауда. Бірақ, тек қана экономикамен, оның біздің сыртқы саясатты
стратегиямыздағы басымдылығына қарамастан, Қазақстанның Германиядағы
мүдделері шектелмейді. Біз өзіміздің Еуропалық одақпен байланыстарымызды
беріктендіруді мақсат етеміз, онда Германия біз үшін, жанамалай айтсақта,
тікелей айтсақта, – бұл «Еуропаға кіретін қақпа». Стратегиялық көзқараспен
қарағанда, ГФР біз үшін өте маңызды мүддені көрсетеді. Тағы бір көңіл
аударатын нақтылық, ол Қазақстан мен Германияның арасында саяси салада
қандайда бір келіспеушілік жоқ, дәлірек айтсақ, халықаралық проблемаларға
деген біздің көзқарасымыз практикалық толығымен сәйкес келеді. Бұл біздің
елдеріміздің арасындағы ынтымақтастық үшін, атап айтсақ, стратегиялық
келешекке жақсы негіз болып табылады. Ал ол, өз кезегінде, экономикалықтан
өзге, саяси проблемалардың кең көлемін қамтиды. Бүгінгі күннің ең қажет
мәселесі – бұл Орталық Азияда қауіпсіздікті қамтамасыздандыру, терроризммен
және есірткі саудасынмен күресу. Соңғы проблемамен германияняң үкіметі өте
қам жейді. «Біз бұл салада неміс және кеңірек алсақ – еуропалық қолдауға
сүйенеміз.»[1]
• Германия Федеративтік Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасындағы
саяси қатынастар оңынан құрылды. Қазақстан Германиядан өзінің Батыс
Еуропадағы маңызды серіктесін көреді. Екі мемлекеттің арасында толық
сенімділікті диалог өркендеді. Мамандар деңгейіндегі берілетін кеңес барлық
пайда болатын мемлекет аралық проблемалардың масштабты және толық
қаралуын қамтамасыз етеді. Жоғарғы және өте жоғарғы деңгейдегі екі жақты
ресми сапарлар герман – қазақ ынтымақтастығының тереңдеуіне ықпал етті.
Федералдық президент профессор д-р Роман Херцог 1995 жылы сәуірде
мемлекеттік ресми сапармен бізде болды.
• Ал 1992 жылы қыркүйекте, 1997 жылы қазанда және 2001 жылы қазанда
Германия Федеративтік Республикасында ресми сапармен президент Нұрсұлтан
Әбішевич Назарбаев болды. Сонымен қатар, Сыртқы істер министрлігі
деңгейінде көптеген кездесулер өтті. Сыртқы істердің Федералдық министрі д-р
Кинкель Қазақстанда 1996 жылдың мамыр айында болды, ал одан қызметті
қабылдаған Йошка Фишер мырза 2001 жылдың мамырында келіп қайтты.
• Өзінің бүгінгі жағдайларымен Қазақстан мен Германия бір – біріне ұқсайды. Екі
елде өзінің астаналарының орынын ауыстырды, белгісіз кезеңдерді және
жоспарлы экономиканың бас тартуын бастан кешірді (Қазақстан — ауыр
нарықтық реформа және трансформация кезеңін, Германия — жаңа жерлердің
бейімделуі мен бірігуін) және қазіргі кезде көптеген жоспарлары бар, келешекке
сеніммен қарайды. Сөз жоқ, Назарбаев пен Шредерге сөз тақырыбы жеткілікті
болады. Шын мәнісінде екі мемлекетте бір – бірін жаңа, олардың өздерінеде тән
емес рольді атқаруға итермелейді. Неміс саясеткерлері, транзитті мемлекет
үшін, сырттан демократиялық жүйе ретінде зорлап міндеттелген, тұрақсыз саяси
жүйенің немен сескендіретінін жақсы біле тұра, Германия барлық соңғы
жылдары Қазақстанда плюралистік және демократиялық жүйенің дамуын
белсенді қолдауда болды. Өз кезегінде Қазақстан, ол аймаққа АҚШ, Ресей,
Қытай сияқты мемлекеттер өз мүдделерін шегелегеніне қарамастан, Германияны
Каспий және Орталық – азиялық аймақтарға тек қана ірі экономикалық аймақ
ретінде емес, сонымен қатар геосаясаттық ойыншы ретінде қатысуын
табандылықпен үндеді. Ресми сапармен болған кезінде, Президент әскери
ынтымақтастық туралы келісім шартқа қол қою рәсіміне қатысты. Одан бұрын,
10 сәуір 1995 жылы, Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Германия
Федеративтік Республикасы Үкіметі арасында ұйымдастырылған қылмыспен,
терроризммен және қылмыстың басқада қауіпті түрлерімен күресудегі
ынтымақтастық туралы Келісімге қол қойылды.
• Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі Сата Токпакбаевтың айтуына
қарағанда, бұл келісім шартқа қол қою АҚШ-тағы соңғы уақиғалардың салдары
болып табылады. Ал оның негізгі бөлімі біздің мамандарды Германияның оқу
орындарында дайындау мәселелерін қарастырады.
• Ресми сапар шеңберінде өткен герман – қазақстандық кооперациялық
кеңес жұмысына экономика министрі Жақсыбек Күлекеев және Ұлттық
Банкінің төрағасы Григорий Марченко қатысты. Олар неміс
әріптестерімен статистика, көлік, құрылыс салалары бойынша келісімге
қол қойды.
• Кездесулер кезіндегі қысқа үзіліс кезінде Нұрсұлтан Назарбаев ресми
сапар қорытындысына түсініктеме берді, жүргізілген келіссөздерді
біздің еліміз үшін табысты және пайдалы деп атады.
• Берлиндіктердің байқауынша, қазақстандық жетекшінің осы ресми
сапары бұрынғы сапарына қарағанда ГФР бұқаралық ақпарат
құралдарында ерекше айшықты жарияланды.
• Азиялық мемлекеттерге қатынасы бойынша сақтықпен қарайтынын
жасырмайтын ел, біздің қатынасымыздың қастықсыз, дұрыс пікірлі
екеніне көз жеткізді. Федералдық канцлер Г. Шредермен
кездескеніндеде және федералдық президент И. Payмен
кездескеніндеде Қазақстан мемлекетінің басшысы қазақстандықтардың
халықаралық қауіпсіздік, экономика мен саяси тұрақтылықты
беріктендіру мәселелеріндегі жайғасымын ашық және анық жеткізді.
• Н. Назарбаевтың бундестаг депутаттарының, ГФР-ның сыртқы саяси
қоғамдары өкілдерінің, герман – қазақстан қоғамының және
Германияның іскерлерінің алдында сөйлеген сөздері шынымен
қызығушылықпен қабылданды. Қазақстан лидері жас республиканың
қалыптасу жолдары туралы, осы жолдағы бірінші қадамдардың
қаншалықты күрделі болғандығы және бірінші позитивтік алға жылжуды
күтудің қалай қажытқаны туралы айтып берді. Бірақ, қазіргі онжылдық
меже, сол уақытта қабылданған шаралардың қаншалықты дұрыс және
мезгілді болғандығын көрсетті. Экономикалық еркіндік пен саясаттық
тұрақтылық — Қазақстанның бүгінгі күнінің болмысы.
• Ол сонымен қатар, демократизациялану, азаматтардың құқығы мен еркіндігін
қамтамасыздандыру салаларындағы қол жеткізген жетістіктерді атады.
• 130 ұлттың өкілдерінің дінді таңдауда еркін екендігіне анық дәлелдеме, ол
жақында өткен біздің елімізге Рим Папасының ресми сапары бола алады, - деді
Президент. «Ешкім ата – тегінің, әлеуметтік жағдайының, қызметтік және
ауқаттылық жағдайының, жынысының, нәсілінің, ұлтының, тілінің, дінге
қатынасының, пікірінің, тұратын жерінің немесе қандай бір басқа жағдайларының
уәждері бойынша ешқандай кемсітушілікке ұшырай алмайды.»7. «Әркім өзінің
ұлтын, қандай партияға және дінге кіретінін анықтай және көрсете алады»[1].
• Нұрсұлтан Назарбаев қатысушылардың көңілін елдің инвестициялық
тартымдылығына аударды. Жекелей айтсақ, ол шетелдік капиталды тарту үшін
жаңа мүмкіндіктердің құрылуы және тұрақты түрде жетілдірілуі туралы айтты.
Біздің Президентіміздің сөзі бойынша, Қазақстан саяси және әлеуметтік
тұрақтылыққа қол жеткізді, отандық және шетелдік компаниялардың тең
құқықтылығын қамтамасыз етті, әкімшіліктің араласуынсыз нарықты бәсекелес
ортаны кепілдендіретін, икемді макроэкономикалық саясатты жүргізеді.
Президент Германияның іскерлік бөлігін біздің экономиканы білмейтініне
сілтеместен, біздің рынокқа келуге шақырды - өйткені Германияға бұл жолы
үкімет мүшелерінің жартысы және елуге тарта кәсіпкерлер келіп отыр, олар
барлық сұрақтарға жауап бере алады және жаңа біріккен жобаларды қуанышпен
қарсы алады – деді, бұл ұзақ қол шапалақтаумен қабылданды.
• «Біз, қазір республикада екі жарым мыңдай саналатын, үкіметтік емес
ұйымдардың (ҮЕҰ) дамуы үшін барлық жағдайларды жасадық. Көптеген
мәселелерде, мысалы, қоршаған ортаны қорғауда, олар үкіметке үлкен көмек
көрсетуде»[1], - деді мемлекет басшысы, мемлекет өміріндегі ҮЕҰ ролі туралы
сұраққа жауап бере тұрып.
•
Қазақстан Республикасы мен Германия Федеративтік Республикасы арасындағы
шарттың 13 бабында кең масштабтағы ынтымақтастықты дамыту туралы
айтылады:
• «Шартқа отырған Жақтар, қазақ экономикасын қайта ұйымдастыруға
бағытталған күштердің табысты болуының өзекті маңызы, әскери өндірісті
азаматтық өнімге өткізу (конверсия). Сондықтанда, олар осы саладағы тығыз
ынтымақтастық туралы және өз мүмкіндіктеріне қарай сәйкес жобаларды
қолдайтындықтары туралы келісті. Қазақстан Республикасы, конверсия
жобаларын жүргізу үшін алғы шарт болып табылатын, өндіріс қажетсінулерін
талдауды жүргізу үшін, сәйкес өндірістерге мүдделі неміс кәсіпорындарының
кіруін қамтамасыз ететін, қолданудағы заңдарға сәйкес барлық шараларды
қолдануға дайындығы туралы мәлімдейді.»[1]
• 1993 жылдың 1 қаңтарынан бірыңғай еуропалық нарық көлеміндегі сауда
кедендік ресмиліксіз және шекаралық бақылаусыз жүргізіледі. Бірақ ЕО
шеңберіндегі кедендік, салықтық, әкімшіліктік тосқауылдардың жойылуы, оның
басқа елдер үшінде жойылатынын көрсетпейді. Олар ЕО сыртқы шекарасына
шығарылады, олардың қолдампаздық ықпалын күшейтеді және ЕО кірмейтін
мемлекеттер үшін қиындық туғызады.
• Халықаралық шартты – құқықтық практикадан алынған тәжірибелерге сүйене
отырып, Қазақстан сыртқы саясаттық келіссөздер барысында, екіжақты
ынтымақтастықтың барлық негізгі аспектілерін қамтитын құжаттардың толық
пакетін қабылдауға ұмтылады. Қол қойылуы мен күшіне енуі сыртқы саясаттық
курсты жүргізудің тиімділігін шарттастыратын негізгі шарттар болады:
•
Мемлекет аралық қатынас принциптері туралы шарт.
• Инвестицияны сыйақылау және қорғау туралы шарт.
• Екі еселікті салық салуды болдырмау туралы шарттар.
• Құқықтық көмек туралы шарттар.
• Консулдық қатынас саласындағы шарттар.
• Мәдениет және гуманитарлық ынтымақтастық саласындағы шарттар.
• Еуропалық елдермен шартты – құқықтық базаны құру процесі әліде аяқталған
жоқ. Мысалы, Ұлыбританиямен құқықтық көмек және консулдық қатынас
саласында, Венгриямен — құқықтық көмек және мәдени ынтымақтастық туралы,
Германиямен — екі еселікті салық салуды болдырмау және консулдық қатынас
саласында, Италиямен — мәдени және консулдық қатынас саласында және т. б.
келісімдер жоқ.
• Шарттар мен келісімдер жүйесінде бірінші дәрежелі рольді, ынтымақтастықтың
барлық салаларында екі елдің арасындағы өзара қатынастың негізін орнататын,
саясаттық шарттар атқарады. Қандайда бір мемлекетпен қалыптасқан өзара
қатынастың сипаттамасына шарттың атауы жауап береді. Бұл достық пен өзара
көмек туралы шарт, достық қатынастар туралы шарт, қатынастар негіздері
туралы шарт, қатынастар негіздері туралы декларация және т. б. бола алады.
• Батыс Еуропа елдерімен егемендік пен территориялық тұтастықты құрметтейтін
принциптерді, бір – бірінің ішкі істеріне араласпау және басып кірмеуді, күшті
қолданбауды немесе күшпен қатер төндіруді, теңдік пен өзара пайданы
мағлұмдаушы саясатты келісім шарттар жасалынған. Өктемдік ережелері жоқ,
бұл келісім шарттардың мағлұмдаушы сипатына қарамастан, олар шарттасушы
жақтардың орындауы қажетті белгіленген нормалар мен міндеттерді тудырады.
Мұндай құжаттар ынтымақтастықтың ары қарай дамуының іргетасы болып
табылатындықтан, олардың практикалық жүзеге асуы басымдылық бағыттары
бойынша үкімет аралық және ведомство аралық шарттар пакетінде өз орынын
табады. жылдың 1 сәуірінен Қазақстан мен Германия арасында, Алматыдағы
Германия Федеративтік Республикасының Елшілігі жанында әскери атташе
штабының құрылуымен қуатталған, әскери – саясаттық қатынаста қолданыс
табады. Қорғаныстың Федералдық министрі Рюе мырзаның Қазақстанға ресми
сапармен келуімен екі елдің қорғану министрлері 19.08.1993 жылы
Ынтымақтастықты дамыту туралы Мәлімдемеге қол қойды. Қазақстанның
қорғаныс министрінің Германия Федеративтік Республикасына ерулік ресми
сапары 1994 жылы сәуірде болды.
• Брюссельде өткен НАТО елдерінің қорғаныс министрлерінің кездесуі кезіндегі
министрлер деңгейінде өткен кооперация бойынша серіктестерімен, сонымен
қатар Алматыда транзиттік жағдаймен болған уақытындағы сұхбат, Германияның
Қазақстанмен достық қарым – қатынасты дамытуды жалғастыруға дайын екенін
көрсетеді. Германия жағалау күзетінің төрт кораблін, формалы киімдер мен
қарулану заттарды, жәнеде медико-санитарлық мүліктерді беріп, қазақстандық
әскери күштер құрылысын қолдады.
• 1994 жылдан бері Қазақстан, неміс тілін оқытудыда қатар жүргізетін, әскери
мамандар дайындауда қолдау көріп отыр. Жыл сайын Германияда он екі офицер
оқып шығады. Осы уақытқа дейін, 71 қазақстандық әскери қызметші Германияда
әскери оқуды аяқтады, оның бесеуі дайындықты Бас штабта өткізді, ал үшеуі
Бундесвер университетінде оқыды. Қазіргі уақытта 10 офицер Германияда оқып
жатыр, оның төртеуі курстарда оқиды, ал 2002 жылдың қаңтарынан Бундесвер
университетінде оқитын болады. Германияда болу уақыты 9 аймен 3 жылдың
арасында ауытқиды: жұмсалатын шығынды толығымен қорғаныстың
Федералдық министрлігі өз мойнына алады.
• Одан өзге, жыл сайын эксперттер деңгейінде штабтық келіссөздер, семинарлар
және мәжілістер өткізіліп тұрады, жәнеде мамандардың өзара ресми сапарлары
болады. НАТО – ның «Бейбітшілік жолындағы серіктестік»[1] көлемінде өткен
халықаралық оқу үйрену кезінде 1995 – 1999 жылдары, екіжақты кездесулер
болды. Германия қазақстандық әскери күштердің қажеттіліктері мен тілектерін
ескере отырып, өз мүмкіншіліктері шеңберінде ары қарайда көмектесуге дайын.
Қорғаныстың Федералдық министрлігі үшін, Қазақстанның әскери күштеріне
«демократиялық мемлекеттің қарулы күштеріне» қайта құрылу кезінде көмек
беру, жәнеде қазіргі рангалық қатынастарды құру кезіндегі қолдау назар
аударатын жер болып тұр. Одан өзге, Бундесвер елгеде, және қарулы
күштергеде медико-санитарлық мүліктерді қайтарусыз бере отырып,
гуманитарлық көмек көрсетті.
• Мысалы, 1994 жылдан бері гуманитарлық көмек нысанында және федералдық
жерлер көмегімен Бундесвер қорларынан жалпы сомасы 11,3 млн. неміс
маркасы болатын материалдар мен мүліктер берілді.
• Қорғаныстың Федералдық министрлігі Қазақстанмен екіжақты әскери –
саясаттық қатынасты келешекте ары қарай тереңдетуді және әскери күштердің
модернизациялану процесіне жәрдемдесуге көңіл білдіреді. Германия өзінің
Қазақстанның әскери күштерімен ынтымақтасуымен Қазақстанда егемендік пен
тұрақтылықтың сақталуына өз үлесін қосқысы келеді.
• Қазақстанның өзінің көршілерімен екіжақты ынтымақтастық пен қатар Орталық –
азиялық мемлекеттермен аймақтық ынтымақтастықты нығайтуға, оның ішінде
әрине ТМД шеңберінде соңғы кезекте емес (ТМД, Ресеймен, Беларуссиямен,
Қырғызстанмен, Тәжікстанмен), ұмтылатыны Германияда оң қабақпен қарсы
алады. Осылайша, 1999 жылы Қазақстанның ынтагерлік білдіруімен, Азиядағы
сенімді күшейтудің өзара әрекеті мен шаралары бойынша Мәжілістің
принциптері туралы Мәлімдемеге қол қойылуын Германияда оңынан
қабылданды. НАТО-мен серіктестікте бейбітшілік жолында шартына (1994) және
Еуропалық одақпен Серіктестік және кооперация туралы Келісімге қол қойылуы,
Қазақстанның дүниежүзілік қоғамдастыққа табысты бірігуге тырысатынын
дәлелдейді. Германия Федеративтік Республикасы мен Қазақстан Республикасы
өздерінің екіжақты қарым – қатынасын халықаралық ұйымдардағы
кооперацияларғада таратты (БҰҰ, ОБСЕ, Солтүстікатлантикалық
кооперациялық Кеңес). БҰҰ – ғы ынтымақтастық оңынан болып тұр. Екі жақта
тұрақтылыққа бағытталған қарусыздану процесін жалғастыруға, жанжалдарды
болдырмауға, дағдарыстың алдын алуға және жеңіп шығуға, ядролық қаруды
таратпау саясатын сөзсіз қолдауға, қаруды қайтару бойынша БҰҰ регистрінде
белсенді ынтымақтасуға шақырады. Одан өзге, Германия Қазақстанға әскери
кадрлерді оқытуға және қарулы күштерді қамтамасыздандыруға, жәнеде
конверсия кезінде көмектеседі. Қазақстан Германияның қауіпсіздік Кеңесін қайта
құруға ұмтылуын қолдайды және Германияның осы ұйымға тұрақты мүшесі
болып кіруін қолдайды.

Ұқсас жұмыстар

Халықаралық қатынастар

Халықаралық келісімшарттардың құқықтары жөніндегі Вена конвенциясы

Моңғолия мен Ресей Федерациясының қатынастары ( 1992-2008 )

Жолының рөлі

Керей хан Жәнібек хан

Кемал Ататүріктің сыртқы саясаты

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДИПЛОМАТИЯСЫНЫҢ ЕУРОПАЛЫҚ БАҒЫТЫ

Қазақстанның сыртқы саясаттағы орны

Қазақстан мен Сауд Арабиясы арасындағы дипломатиялық қатынастар

Үндістан өнеркәсібі

Пәндер