Жарықтық микроскоптың құрылысы

Презентация қосу

Жарықтық микроскоптың
құрылысы
Жоспар:
• Кіріспе.
• Негізгі бөлім:
а) Микроскоп туралы ұғым
б) Микроскоптың бөліктері
с) Микроскоптың түрлері
• Қорытынды.
• Пайдаланылған әдебиет.
Микроскоп - өте кішкене
заттардың үлкейген кескінін
көруге арналған оптикалық
құрал.Бактериялардың,
жануарлар клеткаларының және
т.б бұл шамадан кіші сияқты
объектілерді бақылау жәәне
зерттеу үшін микроскоп
қолданылады.
Микроскоптың бөліктері:
Объектив
Конденсор
Препарат қоятын стол
Окуляр
Дәл және жуықтап алынатын
фокуске келтіруге арналған
механизм
Айна
Микроскопиялық зерттеулер ушін
микроскопияның бірнеше
типі(биологиялық,люминесцентті,
электронды) және арнайы түрлері
қолданылады (фазалы-
контрасты,күңгірт жазықтықты). МБР-
1, МБИ-2, биолам Р-1 және басқа
биологиялық микроскоптар
микроорганизмдердің құрылысын,
формасын, өлшемін зерттеуге
арналған.
Микроскоп 2 бөлімнен тұрады: оптикалық
және механикалық. Оптикалық бөліміне
объектив жатады. Олар фронтальды және
коррекциялы линзадан тұрады. Олардың
көмегімен объекті үлкейтіп
коррекциялайды. Объективтер құрғақ
және иммерционды болып бөлінеді.
Иммерйиялық микроскоптың улкейту
күші 0,2 мкм. Миккроскоптың жалпы
үлкейту объектив пен окулядың
көбейтіндісінен шығады.
Препаратты иммерциялық объективін
микроскопиялаудағы тәртібі:

Боялған дайын жағындыға,иммерциялық
май тамызып,препаратты бұйым
үстелшесіне қою керек.
Иммерциялық объективті 100-ге қою
керек.
Микроскоп тубысын жайлап тамшыға
тигенше төмендету керек.
Макрометриялық виттің көмегімен
фокусты жобалап қоямыз.
Макрометриялық виттің көмегімен
фокусты дәлдеп қоямыз.
Микроскоптың түрлері:
Күңгірт жазықтықты
микроскопия - Тиндаль эффектісіне
негізделген өте ұсақ бөлшектерін сұйықтықта
жанынан қарау арқылы сәуленің
дифракциясына негізделген. Оған кәдімгі
конденсор емес,параболоид немесе
кардиоид- конденсор қолданылады. Жанынан
келген сәулелер объективке түспейді, сол
себептен көру алаңы күңгірт болып тұрады.
Объективке объектті түсу арқылы көрінеді.
Фазалы - контрасты
микроскопия
Фазалардың өзгеруіне байланысты
негізделген,күн сәулесі мөлдір /фазалы/
объектілерден өтіп барып, ол объектілер
микроскопта көрінеді. Бұл кезде көрінетін
жоғарғы контрасты позитивті объекттің күңгірт
көрінісі жарық кору алаңында немесе негативті
/ жарық көрініс күңгірт алаңында көрінеді /.
Фазалы-контрасты микроскопия микроскоптың
қабілетін арттырмайды,бірақ тірі
бактериялардың құрлымдық
бөлшектерін,олардың көбею кезеңдерін,әр
түрлі агенттердің әсерінен оларда болатын
өзгерістерді табуға көмектеседі.
Люминессцетті
/флюоресцентті/ микроскопия

Люминессцетті объектілерді бақылауда
қолданылады.Препараттарды арнайы жарқыраушы
люминессцеттік бояулармен бояйды -
флюорохромдармен. Люминессцетті микроскопта
жарық күшті көзден екі сүзгіш арқылы өтеді: біріншісі
жарықта объекттің алдынан ұстайды және
флюоресценттік оюъектімен сәулеленетін және көзге
қабылданатын толқын ұзындығына жарық
жібереді.Әдіс бірқатар жедел диагностикалауда
қолданылу мүмкін.
Электронды микроскопия
Сәулелі микроскоппен көре алмайтын объектілерде көру үшін
қолданылады./вирустар,макромолекулалық
құрылымдар,субмикроскопиялық құрылымдар/. Жарық
сәулелерінің орнына онда электрондар ағымы
қолданылады,олардың толқын ұзындығы жарықтыққа
қарағанда әлде қайда кіші,бірақ шешуші қабілеті
жоғары.Неғұрлым үлкейтіп көру үшін,зерттеу материалының
дайындалуының маңызы зор.Электрондар көзі – накала
вольфрам сымы,оған жоғары күш берілгенде,одан электрондар
ұшып шығады.
Түнек – айдынды
микроскопия
Бұл кезде препаратты объективке
түспейтін, жанынан түсетін сәуленің
легімен жарықтандырады.Объективке тек
сыну,шағылысу,диффракция нәтижесінде
препараттың бөлшектерімен
ауыстырылатын сәулелер ғана
түседі.Бұның күшінен микроб жасушалры
немесе басқа да бөлшектері қара фонда
жарқырап көрінеді.Микроскопиялау үшін
арнайы конденсор және жай объективтер
қолданылады.
Аноптральды микроскопия
Аноптральды микроскопия – фазалы – контрасты
микроскопияның бір түрі,бұл жерде линзаның біреуіне
қараңғыланған сақина түрінде арнайы пластинкасы бар
объективтер қолданылады.Аноптральды
микроскопиялаудың принципі фазалы –контрасты
микроскопиямен бірдей,бірақ оның аз фазалық қозғалыс
шақыратын объектіні микроскопирлегенде көрсеткіштік
қабілеті жоғарылау және
бактерияларды,қарапайымдыларды т.б тірідей
зерттегенде қарапайым жарық микроскоптың жаңа
мүмкіншіліктерін ашады.
Интерферециялық
микроскопия
Фазалы – контрасты микроскопияның функциясын
орындайтын,бірақ бұл жерде тек қана объектінің контурын
ғана көрмей,түссіз объектінің детальдарын зерттеп,сандық
анализ жүргізуге болады.Бұл сәуленің екіге бөлінуіне
байланысты,біреуі объктіден өтеді,ал екіншісі жанынан
өтеді.Микроскоптың окулярында екеуінде қосылып бір –
бірінен интерфирленеді.Фазаның айырмашылығы өлшегеннің
арқасында әр түрлі жасушалық құрылымның мөлшерін
өлшеуге болады.Белгілі сынау көрсеткіштермен жарық
фазасының теңдігін ретімен зерттеу тірі объектінің
жуандығын анықтауға мүмкіншілік береді.Ондағы судың
және құрғақ заттың концентрациясын т.б интерференционды
микроскопирлеудің нәтижесінде мембрананың
өткізгіштігін,ферменттердің активтілігін,зерттеу объектісінің
жасушалық мембранасын бағалауға болады.
Поляризациялық
микроскопия
Зерттеуші объектіні өзара перпендикулярлы
жазықтықтағы,екі поляризацияланған сәуледен
пайда болған жарықта яғни поляризацияланған
жарықта зерттеуге мүмкіншілік
береді.Поляризациялық микроскоп
объектілерді,тау жыныстарын,минералдарды
зерттеп,бақылауда кеңінен қолданылып жүр.
Қорытынды
• Сонымен корыта айтканда
микроскопия деп - өте кішкене
заттардың үлкейген кескінін
көруге арналған оптикалық
құрал.Бактериялардың, жануарлар
клеткаларының және тағыда
басқа бұл шамадан кіші сияқты
объектілерді бақылау және зерттеу
үшін микроскоп қолданылады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова “Жалпы
микробиология” Алмматы 2006 жыл
Б.Арызханов “Биологиялық физика”
Алматы 2008 жыл
Интернет нұсқауларынан.

Ұқсас жұмыстар

ЖАРЫҚТЫҚ МИКРОСКОПИЯ

Электронды микроскоп

МИКРОСКОП ТАРИХЫ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫСЫ

Клетка теориясы

Қараңғы өріс микроскопиясы

Тірі организм ретінде өсімдік мүшелерінің өзара байланысы өзара байланысы

Тірі жасушалар мен тіндерді зерттеу тәсілдері

Микроскоптың құрылысымен танысу

Клеткаларды зерттеу әдістері

Жарық микроскопы

Пәндер