Зат есімнің жалпы сипаты

Презентация қосу

Зат есімнің жалпы сипаты
Сабақты
ң
мақсаты:
Зат есімнің семантикалық және грамматикалық
сипатын меңгеру арқылы оның басқа сөз
таптарынан бөлініп, жеке сөз табы бола
алатынын және сөйлемде зат есімдерді тауып,
мағыналық, тұлғалық, құрамдық түрлеріне
талдай алып, сөйлемдегі қызметін ажырата
білу.
Сабақтың жоспары:
Зат есімнің семантикалық түрлері:
Жалпы есім мен жалқы есім;
Деректі және дерексіз зат есім;
Зат есімнің морфологиялық құрамы.
Зат есімнің жасалуы.
Зат есімнің реңдік мәнді қосымшалары.
Зат есімнің септелуі, тәуелденуі, көптелуі,
жіктелуі.
Зат есімнің сөйлемдегі қызметі.
Топтарды
таныстырайық:
1-ші топ –” “
2-ші топ – “ “
Кестені толтыр.

Зат есім

Тұлғасына Құрамына қарай: Жалпылай Мағынасына
қарай: немесе жекелей қарай:
атауына қарай:
Төмендегі туынды зат есімдердің жұрнақтарына қарай
отырып, тиісті бағанаға белгісін қойыңыз.

Берілген Зат есімнің Есім сөзден Етістіктен Еліктеуден
сөздер рең мәнін зат есім туд. зат есім зат есім туд.
туд жұрнақ жұрнақ туд.жұрнақ жұрнақ
Сағыныш
+
Құлыншақ
Тарсыл
Ондық
Балақай
Табыс
Даңғыр
Жетіген
Ермекжан
Қонақ
Бұлаң
Хатшы
Сандықша
Тоқыма
Биіктік
Зат есімдерді құрамына қарай топтастырыңыз.

Жігіт, мұғалім, астық, қайынаға, баспасөз, Ақжол,
Темірқазық, ел-жұрт, ауыл-аймақ, жауын-шашын, ауыз үй,
ауа райы, еңбек кітапшасы, сабантой, ҰҒА, БҰҰ; кг, см, бау-
бақша, саябақ,, еңбеккер, бөлім, асхана, Атбасар, Сырдария,
Тайбурыл, білезік, белбеу.

Біріккен және Тіркескен және
Дара зат есім қосарланған зат қосарланған зат
есімдер есімдер
Жалқы есімдерге мысалдар келтіріңіз.
Кісі
есімі:_______________________________________________________________________________
________________________________________
Жер-су аттары:
_____________________________________________________________________________________
______________________________________
____________________________________________________________________________________
Астрономиялық
атау:_______________________________________________________________________________
__________________________________________________
_____________________________________________________________________
Газет,журнал,кітап
аттары:____________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________
Қала,ауыл,көше,мекеме атауы:
________________________________________________________________:____________________
____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________
Мемлекеттік
наградалар:_____________________________________________________________:___________
________________________________
_____________________________________________________________________________________
Көркем шығармалар
атауы:____________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_________________________________
Сызбаны толтырыңыз.

Зат есім
Зат есім категориялары
Төмендегі сөздерді оңаша және ортақ
тәуелдеп, тәуелдік категориясына тән
белгілерді көрсетіңіз.
Оңаша тәуелдену Ортақ тәуелдену

әже дос
Сұрақтарын, қосымшаларын, сөйлемдегі
қызметін тап?
Атау Ілік Барыс Табыс Жатыс Шығыс Көмектес

Кімді? Нені?
-ның,-нің,-дың,-дің,тың,тің
Кіммен?Немен?
Қалай? Анықтауыш
-дан,-ден,-тан,-тен,-нан,
Кімнің? Ненің? -нен
Толықтауыш
Кімде? Неде? -да,-де,-та,-те,-нда,-нде
Қайда?
Бастауыш
Кімге? Неге? -ға,-ге,-қа,-ке,-а,-е,-на,-не
Қайда
-мен,-менен,-бен,-бенен, Пысықтауыш
Кімнен? Неден? -пен,-пенен
Қайдан?
-ны,-ні,-ды,-ді,-ты,-ті,-н Баяндауыш
Кім? Не?
СЕПТІКТЕР:
Жай септелу Тәуелді септелу

• Атау аға ағасы
• Ілік
• Барыс
• Табыс
• Жатыс
• Шығыс
• Көмектес
“Кім жылдам?”

Жіктік жалғаулы және көптік
жалғаулы зат есімдер
қатысқан өлеңді жатқа айт.
Зат есімнің

сөйлемдегі
қызметі
Сөйлемдерге синтаксистік талдау жасай отырып,
зат есімдерге морфологиялық талдау жасаңыз.
.

Ер елімен көрікті, жер кенімен көрікті.

______________________________________________________________
Көкторғын Көкшетауды мұнар басқан, Бастары көкке бойлап бұлттан
асқан.

_______________________________________________________________
Даналардың сөздері гауһармен тең.

_______________________________________________________________
Босағада тұрма, көк шөпті жұлма.

_______________________________________________________________
Ықылас пен зейін – көңіл ісі.

_______________________________________________________________
Қызығушылықты ояту
Сөзжұмбақ:
“Сыйластық” сөзі мағынасына
қарай қандай зат есім?
Біртектес заттардың өз ішіндегі
жекелеген атаулары.
“Кемпірқосақ” сөзі күрделі зат
есімнің қай түріне жатады?
Биылғы жыл атына сәйкес сөз.
Бөлшектеуге келмейтін түбір зат
есім.
Сөзжұмбақ
Тест.
№ мысалдар Жалпы
есім
Жалқы
есім
Деректі
зат есім
Дерексіз
зат есім
Негізгі
зат
Туын Дара Күрде

есім ды зат лі
зат есім зат
есім есім
А Ә Б В Г Ғ Д Е

1 әке + + + +
2 Мұхтар Әуезов
3 қайғы
4 достық
5 Жамбыл көшесі
6 домбыра
7 қойшы
8 өнер
9 саудагер
10 шешен
11 тіршілік
12 Қарағанды
13 жігіттер
Үйге
тапсырма.

Зат есім
туралы не
білесіңдер ?

Не білгім
Не білемін ? Үйрендім?
келеді?
Сарапшының балы:

1-ші топ – “”

2-ші топ – “”
Сабаққа белсене
қатысқандарыңыз
ға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Бастауыш сыныптарда сын есімнің шырай түрін окытудын жолдары

Зат есім туралы ақпарат

Етістік тұлғалы топонимдер

Бес септік

Етістік

Көптік жалғау жалғанбайтын зат есімдер

Зат есімді оқыту әдістері

Сын есімнің түрленуі

Сан есімнің сұрақтары

Сын есімнің сөзжасамы

Пәндер