Зат есімнің жалпы сипаты

Зат есімнің семантикалық және грамматикалық сипатын меңгеру арқылы оның басқа сөз таптарынан бөлініп, жеке сөз табы бола алатынын және сөйлемде зат есімдерді тауып, мағыналық, тұлғалық, құрамдық түрлеріне талдай алып, сөйлемдегі қызметін ажырата білу.

Сабақтың мақсаты:

Сабақтың жоспары:

Зат есімнің семантикалық түрлері:

Жалпы есім мен жалқы есім;

Деректі және дерексіз зат есім;

Зат есімнің морфологиялық құрамы.

Зат есімнің жасалуы.

Зат есімнің реңдік мәнді қосымшалары.

Зат есімнің септелуі, тәуелденуі, көптелуі, жіктелуі.

Зат есімнің сөйлемдегі қызметі.

Топтарды таныстырайық:

1-ші топ -” “

2-ші топ - “ “

Зат есім

Тұлғасына қарай:

Құрамына қарай:

Жалпылай немесе жекелей атауына қарай:

Мағынасына қарай:

Кестені толтыр.

Төмендегі туынды зат есімдердің жұрнақтарына қарай отырып, тиісті бағанаға белгісін қойыңыз.

Берілген сөздер

Зат есімнің рең мәнін туд жұрнақ

Есім сөзден зат есім туд. жұрнақ

Етістіктен зат есім туд. жұрнақ

Еліктеуден зат есім туд. жұрнақ

Сағыныш

Құлыншақ

Тарсыл

Ондық

Балақай

Табыс

Даңғыр

Жетіген

Ермекжан

Қонақ

Бұлаң

Хатшы

Сандықша

Тоқыма

Биіктік

Жігіт, мұғалім, астық, қайынаға, баспасөз, Ақжол, Темірқазық, ел-жұрт, ауыл-аймақ, жауын-шашын, ауыз үй, ауа райы, еңбек кітапшасы, сабантой, ҰҒА, БҰҰ; кг, см, бау-бақша, саябақ,, еңбеккер, бөлім, асхана, Атбасар, Сырдария, Тайбурыл, білезік, белбеу.

Зат есімдерді құрамына қарай топтастырыңыз.

Дара зат есім

Біріккен және қосарланған зат есімдер

Тіркескен және қосарланған зат есімдер

Жалқы есімдерге мысалдар келтіріңіз.

Кісі есімі:

Жер-су аттары:

Астрономиялық атау: Газет, журнал, кітап аттары:

Қала, ауыл, көше, мекеме атауы: :

Мемлекеттік наградалар:: Көркем шығармалар атауы:

Сызбаны толтырыңыз.

Зат есім

Зат есім категориялары

Төмендегі сөздерді оңаша және ортақ тәуелдеп, тәуелдік категориясына тән белгілерді көрсетіңіз.

Оңаша тәуелдену

Ортақ тәуелдену

әже

дос

Сұрақтарын, қосымшаларын, сөйлемдегі қызметін тап?

Кімді? Нені?

Кіммен?Немен?

Қалай?

Кімнің? Ненің?

Кімнен? Неден?

Қайдан?

Кімге? Неге?

Қайда

Кімде? Неде?

Қайда?

Кім? Не?

-ның, -нің, -дың, -дің, тың, тің

-дан, -ден, -тан, -тен, -нан,

-нен

-да, -де, -та, -те, -нда, -нде

-ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті, -н

-мен, -менен, -бен, -бенен,

-пен, -пенен

-ға, -ге, -қа, -ке, -а, -е, -на, -не

Анықтауыш

Пысықтауыш

Бастауыш

Толықтауыш

Баяндауыш

СЕПТІКТЕР:

Атау

Ілік

Барыс

Табыс

Жатыс

Шығыс

Көмектес

Жай септелу

Тәуелді септелу

аға

ағасы

“Кім жылдам?”

Жіктік жалғаулы және көптік жалғаулы зат есімдер

қатысқан өлеңді жатқа айт.

Зат есімнің сөйлемдегі қызметі

Сөйлемдерге синтаксистік талдау жасай отырып, зат есімдерге морфологиялық талдау жасаңыз.

Ер елімен көрікті, жер кенімен көрікті.

Көкторғын Көкшетауды мұнар басқан, Бастары көкке бойлап бұлттан асқан.

Даналардың сөздері гауһармен тең.

Босағада тұрма, көк шөпті жұлма.

Ықылас пен зейін - көңіл ісі.

Қызығушылықты ояту Сөзжұмбақ:

“Сыйластық” сөзі мағынасына қарай қандай зат есім?

Біртектес заттардың өз ішіндегі жекелеген атаулары.

“Кемпірқосақ” сөзі күрделі зат есімнің қай түріне жатады?

Биылғы жыл атына сәйкес сөз.

Бөлшектеуге келмейтін түбір зат есім.

Сөзжұмбақ

Тест.

№

мысалдар

Жалпы есім

Жалқы есім

Деректі зат есім

Дерексіз зат есім

Негізгі зат есім

Туын Дара Күрде

ды зат лі

зат есім зат

есім есім

Ғ Д Е

әке

Мұхтар Әуезов

қайғы

достық

Жамбыл көшесі

домбыра

қойшы

өнер

саудагер

шешен

тіршілік

Қарағанды

жігіттер

жаңбыр

жапырақ

Үйге тапсырма.

Сарапшының балы:

1-ші топ - “”

2-ші топ - “”

Сабаққа белсене қатысқандарыңызға рахмет!

Тыңдағандарыңызға көп рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Бастауыш сыныптарда сын есімнің шырай түрін окытудын жолдары

Зат есім туралы ақпарат

Етістік тұлғалы топонимдер

Бес септік

Етістік

Көптік жалғау жалғанбайтын зат есімдер

Зат есімді оқыту әдістері

Сын есімнің түрленуі

Сан есімнің сұрақтары

Сын есімнің сөзжасамы

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz