Қазақстанның металлургия және машина жасау кешендері

Қазақстанның металлургия және машина жасау кешендері.

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТҮСТІ МЕТАЛЛУРГИЯСЫ ОРАСАН ЗОР ПАЙДАЛЫ ҚАЗЫНДЫЛАР ҚОРЛАРЫНА НЕГІЗДЕЛГЕН ӨНЕРКӘСІПТІҢ КӨНЕ ЖӘНЕ ЖЕТЕКШІ САЛАСЫ. БҰЛ САЛА РЕСПУБЛИКАНЫҢ БҮКІЛ ӨНЕРКӘСІП КЕШЕНІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫНА ОРАСАН ЗОР ӘСЕР ЕТЕДІ. ТҮСТІ МЕТАЛЛУРГИЯ ПАЙДА БОЛҒАННАН БЕРІ 250 ЖЫЛ ІШІНДЕ ҚИЫН ЖӘНЕ КҮРДЕЛІ КЕЗЕҢДЕРДЕН ӨТТІ. 1917 ЖЫЛҒА ҚАРАЙ ТҮСТІ МЕТАЛЛУРГИЯ ЖҰМЫС ІСТЕП ТҰРҒАН ТОҒЫЗ РУДНИК ЖӘНЕ ҮШ ЗАВОД БОЛДЫ. ОЛАР: СПАСС МЫС БАЛҚЫТУ ЗАВОДЫ; ЕКІБАСТҰЗ МЫРЫШ ҚЫЗЫЛЕСПЕ КҮМІС-ҚОРҒАСЫН ЗАВОДЫ. АЛДЫМЕН ТҮСТІ МЕТАЛЛУРГИЯНЫҢ НЕГІЗГІ АУДАНДАРЫ ШЫҒЫС ЖӘНЕ ОРТАЛЫҚ ҚАЗАҚСТАН БОЛДЫ; АЛ СОҢҒЫ 20-30 ЖЫЛДЫҢ ІШІНДЕ БҰЛ САЛА РЕСПУБЛИКАНЫҢОҢТҮСТІК ЖӘНЕ СОЛТҮСТІГІНДЕ ОРЫН АЛДЫ. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТҮСТІ МЕТАЛДАРЫ ЖОҒАРЫ САПАЛЫҒЫМЕН ЕРЕКШЕЛЕНЕДІ. МЫСАЛЫ, ӨСКЕМЕН МЫРЫШЫ, БАЛҚАШ ЖӘНЕ ЖЕЗҚАЗҒАН МЫСЫ ЛОНДОННЫҢ ТҮСТІ МЕТАЛДАР БИРЖАСЫНДА ЭТАЛОН РЕТІНДЕ ТІРКЕЛГЕН. ҚАЗІРГІ УАҚЫТТА ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТҮСТІ МЕТАЛДАРЫ 30-ДАН АСТАМ ӘЛЕМ ЕЛДЕРІНДЕ ЭКСПОРТҚА ШЫҒАРЫЛАДЫ.

Түсті металлургия

Республикада түсті металлургия жеті саладантұрады. Оның құрамында 28 ірі өнеркәсіп жұмыс істейді.

Қорғасын-мырыш саласы

Мыс өнеркәсіп саласы

Алюминий өнеркәсіп саласы

Алтын шығаратын саласы

Вольфрам-мобилен саласы

Титан-магний саласы

Сирек кездесетін металдар саласы

Осы кездеҚазақстанның біріккен өнеркәсіп кешенінде мынадай түсті металлургия аударндары қалыптасын және дамыған.

1. Кенді Алтай

2. Балқаш өңірі

3. Жезқазған ауданы

4. Оңтүстік Қазақстан

5. Қарағанды ауданы

6. Павлодар ауданы

Түсті металлургияның шикізат базасын нығайтудың тағы бір жолы - осы саладағы қалдықтарды пайдалану. Кейбір қалдықтарда пайдалы қазындылардың болуы, қазып алып шығарылған кендегіден жоғары. Кенді Алтайдың металлургия кәсіпорындарының жыныс үймесінде ондаған миллион тонна қалдықтар жиналған. Қалдықтардан алынған металдардың өзіндік құны, қазып алынған кеннен алынған металдардан төмен. Өскемен қорғасын-мырыш комбинатында өндірістен күнделікті шығатын қалдықтарды пайдаға асыратын қондырғыш салынды. Ескі жыныс ү”месінен өнеркәсіп жағдайында пайдалы компоненттер ала алатын технологияқұрылып және сыннан өтті.

Қара металлургия

Қара металлургия өнеркәсіп саласының тобын құрып, жан-жақты дамытуға үлкен әсер етеді. Оған себеп, қара металлургия өзінің дамуы үшін қосымша, жалғас және қызмет етуші өндірістерді ұйымдастыруды қажет етеді, сондықтан өзінің көптеген шаруашылық салаларымен тығыз өндірістік байланысын нығайтады.

Қазақстан жерінде қара метталургияның бірнеше аудандарықалыптасып, дамып келеді. Мұнда оның бірнеше қосалқы бөлімдері бар.

Аудандар

Павлодар ауданы

2. Орталық Қазақстан ауданы

3. Қостанай бассейні

1. Ақтөбе ауданы

ІШКІ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША ҚАРА МЕТАЛЛУРГИЯНЫҢ ІРІ КӘСІПОРЫНДАРЫ МЕТАЛЛУРГИЯ-ЭНЕРГОХИМИЯЛЫҚ КОМБИНАТТАРЫН ҰСЫНАДЫ. ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ЖАҒДАЙ. ҚАРА МЕТАЛЛУРГИЯНЫҢ ІРІ КӘСІПОРЫНДАРЫ ІШКІ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСЫНЫҢ ТҮРІ БОЙЫНША МЕТАЛЛУРГИЯ-ЭНЕРГОХИМИЯЛЫҚ КОМБИНАТТАРЫН ҰСЫНАДЫ. БОЛАТТЫ ТОҚТАУСЫЗ ҚҰЮУЫ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ МЕТАЛЛУРГИЯНЫҢ БІРДЕН-БІР ІРІ ЖЕТІСТІКТЕРІ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. ОНЫ ПАЙДАЛАНУ ӨНДІРІСТІК ПРОЦЕССТІ АЙЫРЫҚША ЖЕҢІЛДЕТЕДІ ЖӘНЕ ҚҰЮ ПРОЦЕССІНДЕ ТОЛЫҚ МЕХАНИЗАЦИЯЛАУ ЖӘНЕ АВТОМАТТАНДЫРУ ҮШІН ЖАҒДАЙ ЖАСАЙДЫ. . ІРІ БОЛАТТЫ БАЛҚЫТУ ЗАУЫТТАРЫ БІРТҰТАС ӨҢІРЛЕРДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘЛ-АУҚАТЫН АНЫҚТАЙТЫН КӘСІПОРЫНДАР БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. ЯҒНИ, БАР ЖОҒЫ ҮШ КОНВЕРТОРЛЫҚ БОЛАТТЫ БАЛҚЫТУ ПЕШІНДЕ ЖЫЛЫНА 5 МЛН. Т ЖУЫҚ БОЛАТТЫ БАЛҚЫТАТЫН «МИТТАЛ СТИЛ ТЕМІРТАУ» АҚ (БҰРЫНҒЫ ҚАРАҒАНДЫ МЕТАЛЛУРГИЯЛЫҚ КОМБИНАТЫ) ТҰРАҚТЫ ЖҰМЫСЫ ЖОҒАРЫ БІЛІКТІ ОН МЫҢ МАМАНДАРҒА ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТЕТІН БІРҚАТАР ІРІ КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ҚАУЫРТТЫ ЖӘНЕ КЕЛІСІЛГЕН ЖҰМЫСТАРЫН ТАЛАП ЕТЕДІ. ЭЛЕКТРО ЭНЕРГИЯЛЫҚ ӨНДІРУШІЛЕРІ МЕН ЖЕТКІЗУШІЛЕРДІ, СОНДАЙ-АҚ ТЕМІР ЖОЛ ЖӘНЕ АВТОКӨЛІК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЖҮКТЕМЕСІН ЕСЕПКЕ АЛА ОТЫРЫП, ҚАРАҒАНДЫ КӨМІР ШАХТАСЫНЫҢ, РУДА КЕНІН ЖӘНЕ ҚОСТАНАЙ, ҚАРАҒАНДЫ, АҚМОЛА ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАННЫҢ БАСҚА ОБЛЫСТАРЫНЫҢ ФЛЮСТЫҚ ҚОСЫНДЫЛАРЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІН ҮЙЛЕСТІРУДІ ТАЛАП ЕТЕДІ. БІРАҚ, «МИТТАЛ СТИЛ ТЕМІРТАУ» АҚ-Ң БАРЛЫҚ ӨНІМДЕРІ ТҮРЖИЫНЫ БОЙЫНША БІР ТИПТІ - ТАБАҚТЫ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. ЕЛІМІЗДІҢ ТҰРАҚТЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖӘНЕ САЛАНЫҢ АЗ ТӘУЕЛСІЗДІГІМЕН СҰРАНЫМ КОНЪЮНКТУРАСЫНАН ОСЫ ӨНІМНІҢ ТҮРІНЕ ҚАЗАҚСТАНДА ЖӘНЕ БОЛАТ ӨНІМДЕРІНІҢ СҰРЫПТАМАСЫ БОЙЫНША АСА ИКЕМДІ БАСҚА ӨНДІРІСТЕРДІ ҚҰРУ ҚАЖЕТ

Қазіргі кездегі жағдай

БІРШАМА КӨЛЕМДЕ ЖӘНЕ ШЕКТЕЛГЕН ТҮРЖИЫНЫНДА СҰРЫПТАП ПРОКАТТАУДЫ ПАВЛОДАР ҚАЛАСЫНДАҒЫ ТРАКТОР ЗАУЫТЫНЫҢ БАЗАСЫНДА ҚҰРЫЛҒАН «КАСТИНГ» ФИРМАСЫ ЖҮРГІЗЕДІ. КӘСІПОРЫНДА ӨНІМНІҢ МЫНАДАЙ ТҮРЛЕРІН ӨНДІРУ МЕҢГЕРІЛГЕН: 125Х125 ЖӘНЕ 150Х150, ҰЗЫНДЫҒЫ 11, 7 М БОЛАТТАН ҚҰЙЫЛҒАН ҚИМА ДАЙЫНДАУ; ДИАМЕТРІ 40, 60 ЖӘНЕ 11 ММ ҰСАҚТАЙТЫН ШАР; ДИАМЕТРІ 100 ММ, ҰЗЫНДЫҒЫ 4200, 5300 М ҰСАҚТАЙТЫН СТЕРЖЕНДЕР; А-3 КЛАСЫНДАҒЫ, ДИАМЕТРІ 12, 16 ЖӘНЕ 20 ММ АРМАТУРАЛЫҚ БОЛАТ. ІШКІ НАРЫҚТАҒЫ ТАПШЫЛЫҚҚА БАЙЛАНЫСТЫ, ҚАЗАҚСТАНДА СҰРЫПТАП ПРОКАТТАУ ИМПОРТЫНЫҢ ЖАЛПЫ КӨЛЕМІ СОҢҒЫ БЕС ЖЫЛ ІШІНДЕ 7-ДЕН АСА ӨСТІ ЖӘНЕ 2004 ЖЫЛЫ КЕДЕНДІК СТАТИСТИКА БОЙЫНША 766 МЫҢ Т. ЖЕТТІ. БОЛАТ ҚҰБЫРЛАРЫН ӨНДІРУ КӨЛЕМІ РЕСПУБЛИКАДА СОНДАЙ-АҚ АЙЫРЫҚША ЕМЕС. 1988 ЖЫЛЫ ТЕМІРТАУ Қ. «КАРМЕТ» АҚ-МЕН РД 20-86 ЭЛЕКТРО БАЛҚЫТУ ҚОНДЫРҒЫСЫНЫҢ ЖҰМЫСЫ ІСКЕ ҚОСЫЛҒАН БОЛАТЫН, МҰНДА СУМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖҮЙЕСІ ҮШІН 15-86 ММ ДИАМЕТРІНДЕГІ ҚҰБЫРЛАР ДАЙЫНДАЛАДЫ ЖӘНЕ ЖЕЛІНІҢ ӨНІМДІЛІГІ ЖЫЛЫНА 20 МЫҢ ТОННАҒА ДЕЙІН. 1991 ЖЫЛЫ РГТО ЗАУТЫНДА («ҚАРАҒАНДЫКӨМІР» АҚ) ӨНІМДІЛІГІ ЖЫЛЫНА 15 МЫҢ ТОННАҒА ДЕЙІНГІ ҚҰБЫРЛЫҚ БАЛҚЫТУ ҚОНДЫРҒЫСЫ ДАЙЫНДАЛҒАН, ШЫҒАРЫЛҒАН ҚҰБЫРЛАРДЫҢ ДИАМЕТРІ - 114, 127, 159 ММ. 1999 ЖЫЛЫ АЛМАТЫ Қ. «МЕРИДИАН» ФИРМАСЫ ӨНІМДІЛІГІ ЖЫЛЫНА 5 МЫҢ ТОННАҒА ДЕЙІНГІ ҚҰБЫРЛЫҚ БАЛҚЫТУ ҚОНДЫРҒЫСЫ ШЫҒАРЫЛДЫ, ШЫҒАРЫЛҒАН ҚҰБЫРЛАРДЫҢ ДИАМЕТРІ 114 ММ. ОСЫ ӨНДІРІСТІҢ ҚУАТТЫЛЫҒЫ ҚҰБЫРЛАРДЫ ШЕТЕЛГЕ ЭКСПОРТТАУ ТУРАЛЫ АЙТПАҒАНДА, ҚАЗАҚСТАННЫҢ ІШКІ НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЖЕТТІЛІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖАҒДАЙЫ ЖОҚ. ҚАЗАҚСТАНДА БОЛАТ ҚҰБЫРЛАРЫН ИМПОРТТАУ КӨЛЕМІ СОҢҒЫ 4 ЖЫЛДА 200 МЫҢ Т. КӨТЕРІЛДІ ЖӘНЕ 459 МЫҢ Т. ЖЕТТІ, СОНЫМЕН БІРГЕ 2002-2004 ЖЫЛЫ МҰНАЙ ГАЗ ТҮРЖИЫНЫ ҚҰБЫРЛАРЫН ИМПОРТТАУ 260 МЫ Т. ДЕҢГЕЙІНЕ ТҰРАҚТАНДЫ. ОСЫЛАЙ КӨМІРСУТЕКТІ ЖЕТКІЗУГЕ ҚАТЫССЫЗ, САЛАЛАРДА БОЛАТ ҚҰБЫРЛАРЫНА СҰРАНЫМЫНЫҢ ӨСУІН ҚҰРАСТЫРУ АЙҚЫН КӨРІНЕДІ

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЖЕР ҚОЙНАУЫНДА БОЛАТ ӨНІМДЕРІН КЕҢ АССОРТИМЕНТТЕ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ САПАДА ӨНДІРУ ҮШІН БАРЛЫҚ ҚАЖЕТТІ ШИКІЗАТ МАТЕРИАЛДАРЫ БАР. РЕСПУБЛИКАДАҒЫ ҚАЙТА ЖАҢҒЫРҒАН ТАУ-МЕТАЛЛУРГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ КЕШЕНІ ЖӘНЕ САҚТАЛҒАН ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ ӘЛЕУЕТІ ҚАЗІРГІ УАҚЫТТА БОЛАТТЫ БАЛҚЫТЫП ӨЗГЕРТУДІҢ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ТЕХНОЛОГИЯСЫН МЕҢГЕРУГЕ ҚАБІЛЕТТІ. КЕЛЕШЕКТЕ БОЛАТ БАЛҚЫТУ КЕШЕНІНІҢ ШИКІЗАТ БАЗАСЫ ЕРІНДІК ТЕМІРДІ - ДОҒАЛЫҚ ПЕШТЕРДЕ БОЛАТТЫ БАЛҚЫТУ КЕЗІНДЕ ШОЙЫН МЕН МЕТАЛДЫҢ ОРНЫН БАСАТЫН ЖОҒАРЫ САПАЛЫ ШИКІЗАТТЫ АЛУЫМЕН, ҚАЗАҚСТАНДА РУДА МЕН КОНЦЕНТРАТТАРДАН ТЕМІРДІ ТІКЕЛЕЙ ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН МЕҢГЕРУІМЕН АЙЫРЫҚША КЕҢЕЙУІ МҮМКІН. ҚАРА МЕТАЛЛУРГИЯДА ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ МАТЕРИАЛДАРДЫ АЛУДЫҢ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚҰРУ КӨМІРСУТЕКТІ ТӨМЕН ЛЕГІРЛЕНГЕН, ЛЕГІРЛЕНГЕН, ТАТТАНБАЙТЫН ЖӘНЕ БОЛАТТЫҢ БАСҚА МАРКАЛАРЫНАН ЖОҒАРЫ ТӨЗІМДІ ЖӘНЕ ИКЕМДІ СҰРЫПТАП ҚАҚТАУДЫ АЛУДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ӘЗІРЛЕУГЕ ЖАҒДАЙ ЖАСАЙДЫ. МҰНДАЙ ӨНІМДЕРДІ ШЫҒАРУ СҰРЫПТАП ҚАҚТАУ ИМПОРТЫНЫҢ КӨЛЕМІН ҚЫСҚАРТУҒА ЖАҒДАЙ ЖАСАЙДЫ ЖӘНЕ БОЛАШАҚТА ОНЫ ЭКСПОРТТАУ, ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУДЫ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ҮШІН НЕГІЗ БОЛУЫ МҮМКІН. «ҚАЗАҚСТАННЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚОРЫ» АҚ БОЛАТТЫ ҚАҚТАУДЫ - ТІК ЖІКТІ ҚҰБЫРЛАРДЫ, ОРТА СОРТТЫ ҚАҚТАУ, МЕТАЛДЫ КОНСТРУКЦИЯЛАУ, МЕТИЗДЕР, ЖАБЫНДЫ БҰЙЫМДАР, МАШИНА ЖАСАУ МЕН ҚҰРЫЛЫС ҮШІН ЖАРТЫЛАЙ ӨНІМДЕР, СОНДАЙ-АҚ ЖОҒАРЫ ДЕЙГЕЙ ДАЙЫНДЫҒЫНДАҒЫ ӨНІМНІҢ БАСҚА ТҮРЛЕРІН ШЫҒАРУ ЖӘНЕ ҚАЙТА ӨНДІРУ КЛАСТЕРЛЕРІН ДАМЫТУ БОЙЫНША ЖОБАЛАРДЫ ҚОЛДАЙДЫ

Бағдарлама материалында қазіргі кездегі Қазақстан Республикасындағы металлургиялық кешенінің өндірістік жағдайы былай сипатталады

елімізде қазіргі кездегі өндірісті дамыту үшін ғылымды қажетсінетін, жоғары технологиялық, арнайы материалдар мен қорытпаларының өнеркәсіптік өндірісі мүлдем жоқ;

машина жасау, мұнай газ, таулы-металлургиялық, жеңіл, тамақ және өнеркәсіптің басқа салалары, құрылыс индустриясы, ауыр машина жасау және кеме жасау үшін темір қақтау және металл өнімдеріне талап етілетін сұрыптау жүргізілмейді.

ең озық технология негізіндегі - ұнтақты металлургия, электрометаллургия, гальванотехника, жаңа литейлі мен химиялық технологиялар және т. б. материалдар мен металл бұйымдарының өнеркәсіптік өндірісі жоқ.

балансы аяғына дейін есептелмеген, металлдардың екінші ресурстары жеткіліксіз тиімді пайдаланылады, ал шетелге шығару бақылаусыз жүргізіледі.