Жазуы жоқ халықтар үшін жазу даярлау

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ

СӨЖ
ТАҚЫРЫБЫ:Білім беру жүйесіндегі кеңестік үкімет
реформаларының қарама-қайшылықтары:қазақ тілінің араб
таңбасынан кириллицаға ауысуы және А.Байтұрсынов бастаған топ
реформаларына қарсы келуі.

ОРЫНДАҒАН:
ТОБЫ:
ТЕКСЕРГЕН:
Ахмет Байтұрсынұлы.
Ахмет Байтұрсынұлы 1872 жылы 5 қыркүйекте Қостанай округі, Торғай
уезі, Тосын болысының 5-ауылына қарасты Сартүбек елді мекенінде
дәулетті отбасында дүниеге келген. Ахметтің ұлы бабасы-Үмбетей ру
басына айналған үлкен ата. Байсейіт атадан жалғыз, оның әкесі Қалқаман
Көшейұлы (5 ағайынды). Қалқаманның сүйегі —Арғын. А.Байтұрсыновтың
замандасы әрі қаламдасы М.Әуезов 1923 жылы Ахметке арнаған
мақаласында, оның тегі жөнінде. «... Сүйегі-Арғын, оның ішінде Үмбетей
болады. Бергі аталары Үмбетейден шыққан Шошақ, Түбек. Ақаң Шошақтың
немересі. Өз әкесінің аты —Байтұрсын» деген мәлімет береді. 1917 жылы
патшаның тақтан құлауын Ахмет Байтұрсынов зор қуанышпен қарсы алып,
Әлихан Бөкейхановтың басшылығымен қазаққа бостандық, теңдік әперу
үшін саяси күрес майданына араласты. 1917 жылы Ақпан революциясының
жеңісінен кейінгі елдегі революциялық процестердің қарқынды дамуы
барысында Әлихан Бөкейхановтың төңірегіне топтасқан либерал-
демократиялық көзқарастағы қазақ интеллигенциясының өкілдері ұлттық
партия құру жоспары бойынша өз жоспарларын жүзеге асыруға кірісті.
И.Сталиннің 1925 жылғы 29 мамырдағы «Ақ жол» газеті туралы хаты
Ахмет Байтұрсыновты және оның серіктерін «ұлтшылдар» және
«шоқаевшылдар» ретінде қуғындауға теориялық негіз қалады.
Қазақстандағы қуғын-сүргінді жергілікті басшы Ф.Голощекин жандандыра
түсті. Ақырында алғаш Архангельскіде, соңынан Томскіде 1929-1934
жылдары айдауды болған Ахмет Байтұрсынов, көп кешікпей, 1937 жылы
қуғын-сүргіннің жаңа толқынына ілігіп жазықсыз атылып кетті.
Кеңес одағының білім беру жүйесі.
Халық ағарту ісінің барлық жүйесін қайта құру
революциясының алғашқы күндерінен
бастады.Жастарға кәсіптік білім берудің негізгі
техникумды(индустриялық,ауылшаруашылық,эконом
икалық,педагогикалық және т.б.) оқыту мерзімі 4
жылдық,кеңес ұсынған еді.Кеңестік дәуірдің
мектебінің қалыптасуына еңбек сіңірген
ғалымдар:Н.М. Шульман,С.М. Ривес,П.П. Блонский,А.С.
Залужный,М.М. Пистрак және тағы басқалары.
Әліпбидегі өзгеріс.
Сауатсыздықпен күрес барысында сол мезгілге
шейін пайдалануда келген араб таңбалары
латын әліпбиіне алмастыру мәселесі пайда
болды.РКФСР-дің ұлттар ісі жөніндегі халық
комиссариаты 1923 жылы араб қарпіне реформа
жасау жөніндегі комиссия құрылды.Бұл
комиссия үш мәселе бойынша жұмыс жасады:
• Жазуы жоқ халықтар үшін жазу даярлау;
• Өз жазуы бар халықтарды латын әліпбиіне
көшіру;
• Түркі жазуын реформалау
1926 жылы наурыз айында I
Бүкілодақтық түрологтар съезі
өтіп,түркі тілдес халықтар
жазуын латын әліпбиіне көшіру
мәселесі талқыланды.Латын
әріпіне көшу ісіне сол кездегі
Қазақ АКСР халық ағартушысы
А.Байтұрсынов қарсы
шықта.Ә.Бөкейханов пен
А.Байтұрсынов араб жазуының
кейбір таңбаларын жеңілдетуді
ұсынды. Латын қарпіне түгел
ауысып болғанша араб
графикасы пайдаланыла
тұратын болды. Полиграфиялық
техника латын алфавитімен
жабдықтала бастады Бұл газет,
оқулықтар, әдебиеттер
шығаруды жеңілдетті.
Республика бір мезгілде екі
әліпбиді, яғни: қазақ тілі үшін —
латын, орыс тілі үшін -
кириллицаны қолданатын
болды.
Менің пікірімше, қазақтардың сауатты болып
өсуіне өз ықпалын тигізген Ахмет Байтұрсынұлы
аталарымды естен шығармауымыз керек.Әділдік
жолындағы күрес өте қиын болады.Қазіргі
Қазақстанның осындай бейбітшілікте,мықты
дамушы елдің қатарында болуы осындай
патриот аталарымыздын арқасында.
Пайдаланылған деректер:
Қазақстан тарихы-2004-Атамұра.
Қазақстан тарихы: Аса маңызды кезеңдері мен
ғылыми мәселелері.

Ұқсас жұмыстар

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ

Жазу туралы

Шумер тілі және қазақ тілі

ЕЖЕЛГІ ҚЫТАЙ

Қазақ мектептерінің жабылу себептері

Пиктография

Ұйғыр мемлекеті

ТҮРКІ МӘДЕНИЕТІ МЕН ӨРКЕНИЕТІ

ТҮРКІ МӘДЕНИЕТІ

Қазіргі қолданыстағы жаңа қазақ жазуының ңұсқаларына тоқталу

Пәндер