Ауру белгілері

Презентация қосу

Қазақ Ұлттық Аграрлық университеті

Ірі қара безноитиозын
балау

Орындаған:
Тексерген:

Алматы 2018
Безноитиоз - жіті, жітілеу және созылмалы
түрде өтетін, Besnoіtіa besnoіtі деген
споровиктер тобына жататын
қарапайымдылар қоздыратын қара мал ауруы.
Безноитиозға шалдыққан малдың
терісі қабынады, түгі
түседі, терісінің әр жері кедір-бұдырланады,
қатпарланады.
Осы уақытқа дейін бұл ауру толық
зерттелмей келді, сондықтан оны бұрын тері
глобидиозы, тері саркоцистозы деп, тіпті мал
мамандары оны асқынған қотыр, көң қотыр,
қышыма көнтек деп те атаған.
Қоздырғышы - Besnoіtіa besnoіtі, пішіні
сопақ, алмұрт немесе орақ тәрізді.
Ұзындығы 5-9 мкм және 2-5 мкм.
Оның қандағы көбею сатылары
трофозоит деп аталады. Қан
жұғындыларын Романовский-Гимза
әдісімен бояғанда трофозоиттардың
цитоплазмасы көкшіл түске, ядросы
қызғылт-қоңыр түске боялады.
Дамуы. Ауру жұққаннан кейін үш аптадан соң қоздырғыш
терінің дәнекер ұлпасына, ет шандырына, көздің ақзаты мен дәнекер
қабығына, танауға, көмейге, кеңірдекке және басқа да ұлпалар мен
мүшелерге еніп, үлкендігі 0,5-4 мм, пішіні дөңгелек не сопақ цисталар
түзейді. Мұндай цисталардың іші трофозоиттарға толы.
Әр түрлі жолдармен қанға енген безноитиялар моноциттер мен
нейтрофилдердің ішіне еніп, жыныссыз бөлініп көбейеді. Мұндайда паразит
мекендеген торшалар ыдырайды да, трофозоиттар қан тамырына түседі.
Қан
ағымымен әртүрлі мүшелерге барған трофозоиттар дәнекер торшалар
-гистиоциттердің ішіне енеді. Гистиоцит ішінде көбейіп, торша ішін
толтырады. Мұндай кеңейген гистиоциттердің маңына фибробластар
жиналып, олардың фибрилдері (жіпшелері) кейіннен циста түзейді.
Кейбір
ғалымдардың зерттеу нәтижесіне қарағанда, паразиттің тұрақты иесі
мысық және мысық тектестер. Паразит дала мысығының ішегінде
жыныстық
жолмен өсіп жетіледі, зигоциста (ооциста) түзіліп, қайтадан нәжіс
арқылы
сыртқа шығады. Ал, ірі қара ооцисталармен былғанған жем-шөп
арқылы
зақымданады.
Сурет – 1. Коньюктивит және көз қабығындағы цисталар
Сурет – 2. Ен тұсы және терінің қалыңдап,
қатпарлануы
Сурет – 3. Аяқ терісінің жарылып, түктерінің түсуі
Эпизоотологиялық деректер. Безноитиоз Қазақстанның
Оңтүстік
облыстарында ғана, атап айтқанда Шымкент, Жамбыл,
Қызылорда және
Алматы облысының оңтүстік аудандарында кездеседі.
Профессор Б. П.
Всеволодов 1959 ж. Алматы ет комбинатында сойылған ірі қара
етін зерттеп,
одан ең алғаш паразит цисталарын тапты.
Қазақстанда безноитиоз Сырдария, Шу, Талас, Асы
өзендерінің
алқаптарында және Іле , Амудария өзендері құйылыстарында
кездеседі.
Ауру белгілері. Безноитиоздың жасырын кезеңі 6-10 күн, ал кейде 1-1,5
айға созылады. Аурудың жіті түрінде алдымен малдың дене қызбасы 40-41,5
0 С дейін көтеріледі. Бірақ 2-5 күннен соң қызба басылып, аздан соң
қайта көтерілуі мүмкін. Ауру малдың тыныс алуы мен жүрек соғуы жиілейді.
Бұл ауруға тән белгілерінің бірі - көз қарығуы. Көзі коньюнктивитке
шалдығып, мал көзге сәуле түсуінен қорқады. Сондай-ақ ринит асқынып,
танауларынан жалқаяқ сорғалайды.
Ауру мал күйзеліп, тәбеті қашады. Кейбір сыртқы сөл бездері қабынады
және ұлғаяды. Көздің қас қабағында үлкендігі тары дәніндей, ақ түсті
150(цисталар) түйірлер пайда болады. Танау іші қызарыңқы, онда ақ
түйірлер орналасқан. Кейбір жануарлардың жұтқыншағында, қынабында да
осындай ақ түйірлер кездеседі. Кейбір буаз сиырлардың іштастауы мүмкін.
Кейде ауру малдың аяқтары және әукесі ісінеді. Сиырдың қынабы, ал бұқаның
ені
қабынады. Сондықтан безноитиоз бұқаларды белсіздікке душар етеді. Күтімі
нашар болса, безноитиозға шалдыққан мал шығынға ұшырауы мүмкін.
Безноитиоздың созылмалы түрінде мал сап-сау сияқты боп көрінеді,
бірақ біртіндеп арықтай береді. Малдың ісінген терісі қатпарланады,
қалыңдайды, тіпті пілдің терісіне ұқсайды. Кейбір жерлерінің терісі
жарылып, одан қан шығып тұрады, түгі түседі.
Диагнозы. Безноитиоздың эпизоотологиялық деректерін, аурудың
клиникалық белгілерін анықтайды. Ауру малдан алынған цисталарды
(түйіршіктерді) екі шынының ортасын салып қысады да, ішіндегі
трофозоиттарды шығарып, Романовский-Гимза әдісімен бояйды.
Сондай-ақ, биопсия жасап, теріден алынған кесіндіні гистологиялық
әдіспен тексеріп, цисталардың бар-жоғын анықтауға болады.
Безноитиозды анықтау үшін серологиялық әдістерін де қолдануға
болады(КБР).
Терідегі вена тамырында орналасқан паразит эмболы.
Аурудың созылмалы кезіндегі сиыр терісі. Көптеген мерозоиттар мен жақындастырылған біртекті массивтің
көптігі және пішінделген екі қабатты циста.
Өлекседегі өзгерістер. Өлген малдың өлексесі тым арық,
терісі өте қалың, терінің беті кедір-бұдыр, кей жерінің
түгі түскен. Тері астының шелінде және бұлшық
шандырында көптеген цисталар байқалады. Сондай-ақ,
цисталар көзде, танауда, көмекейде, кеңірдекте, сиыр
қынабында, бұқаның ені мен күпегінде де көп кездеседі.
Бауыры үлкейген, сары балшық
түстес, әр жері нүкте тәрізденіп қанталаған.
Сурет – 4. Бауырдың паренхималық дистрофиясы
Сурет – 5. Қарын қабығының домбығып қанталауы
Сурет – 6. Ішектердің катарлы-геморрагиялық қабынуы
Сурет – 7. Өкпенің гиперемиясы
Емі. Безноитиоздың нақты емі әлі табылған жоқ.
Алдын-алу және күресу шаралары. Ауру малды дер кезінде
табыннан бөліп оқшаулап, жарамсыз топқа шығарып, етке
пайдалану керек. Қан сорғыш жәндіктермен инсектицид және
репеллент дәрілерін қолданып күресу керек. Мал қораларын
уақытында қидан тазалап, жиналған көңді биотермиялық
әдіспен өңдейді. Мал қорасына мысық жібермеген жөн.Жазда
шөлейт аймақтарда, өзен алқаптарында, қамысты көл
жағалауында жайылған малды күзде міндетті түрде
клиникалық байқаудан өткізу қажет. Бұл жұмыс басқа мал
дәрігерлік шаралармен қоса, бір мезгілде
жүргізіледі.
ҚОРЫТЫНДЫ
1. Аурудың негізгі клиникалық белгілері: терінің
қалыңдауы (піл тері), тыныс алудың қиындауы, танау, ауыз,
көзден тоқтаусыз жастың ағуы, дене температурасының
көтерілуі, тәбеттің төмендеуі, тыпыршып ыстыққа шыдамай,
жарықтан қорқуы байқалды.
2. Патоморфологиялық зерттеу нәтижесінде лажысыздан
сойылған малда өте зілді және ауруға тән өзгерістер негізінен
тері мен тыныс алу жолдарының жоғарғы бөлегі кілегейлі
қабықтарында, бас, мойын, артқы аяқтар мен ұма терілерінде
байқалады.
3. Гистологиялық өзгерістер: цисталар тері
қабаттарының бәрінде де болады, торлы қабатта коллаген
талшықтарының будалары аралығында, қан және лимфа
тамырларының қабырғаларында, жүйке діңгектерінде де
байқалды.
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Сабаншиев, М.С. Паразитология жәнежануарлардың
инвазиялық аурулары.Алматы,2011.-480бет
2. Федоров К. П. и др. Основы общей и прикладной
ветеринарной паразитологии. Новосибирск, 2004. –1044с.
3. Шевцов А.А. Ветеринарая паразитология.
М:Издательство «Колос», 1977. – 463 с.
4. Ысқақов М.М., Ахметжанов О.О., Сабаншиев М.С.
Құс паразитоздары – Семей, 2014.-346 бет
5. Ыбраев Б.К., Сүлейменов С.И. Гельминтоздарды
балаудың негізгі әдістері. Астана – 2008. 53 б.

Ұқсас жұмыстар

Шошқаның атрофиялық ринитін дауалау, індет ошағынан арылу шаралары

Қызанақтың бурыл дағы

Жануарлар мпен адамның вирустық инфекциялары: СПИД, құтырық,тұмау,шешек, вирустық гепатит және Эбола қызбасы

Ірі қара мал бабезиозы мен франсаиеллезі

Рефсум синдромы

Бирнавирутар туғызатын ауруларды диагностикалау

Ірі қара пироплазмозы - Piroplasma bigeminum деп аталатын қарапайымды қоздыратын жіті ауру

НОЗОЛОГИЯ ТУРАЛЫ

ШОШҚА ТІЛМЕСІНІҢ ҚОЗДЫРУШЫСЫ

Инвазия көздері, инвазиялық аурулардың клиникалық, субьклиникалық және жасырын түрлері

Пәндер