Қайта өрлеу дәуірі философиясы

Презентация қосу

Қайта өрлеу дәуірі
философиясы
Жоспар:

1. Қайта Өркендеу Дәуірінің негізгі сипаттары.
2. Гуманизм, неоплатонизм, натурфилософия — қайта
өрлеу дәуірі философиясының бағыты ретінде.
3. Кузанскийдың натурфилософиясы
4. Гелиоцентризм және әлемнің шексіздігі туралы ілім
Ренессанс немесе Қайта өркендеу дәуірі (итал.Rinascimento,
ол итал. ri – «қайта» және итал.nasci – «туылу» сөздерінен құралған
тұрақты термин) — ХІV-ХVІІ ғасырларға аралығындағы
еуропалық жаңа мәдениет қозғалысы.
Қайта Өркендеу
Дәуірінің дамуы үш
кезеңнен тұрады:

2) онтологиялық
1) гуманистік
мәселелер 3)натурфилософи
немесе
шешілген ялық кезең —
антропоцентристі
неоплатонизм ХVІ-ғ. екінші
к — ХІV-ғ.
кезеңі — ХV-ғ жартысынан
ортасынан XV-
ортасынан ХVІ-ғ. бастап ХVIІ-ғ.
ғасырдың
бірінші үштігіне басына дейін.
ортасына дейін;
дейін;
Гуманизм (лат. humanus — иманды) – адамның қадір қасиеті мен
хұқын құрметтеді, оның жеке тұлға ретіндегі бағасын, адамның
иелігіне, оның жан-жақты дамуына, адам үшін қолайлы қоғамдық
өмір жағдайын жасаған қамқорлықты білдіретін көзқарастардың
жиынтығы.

Пантеизм (гр. раn- бәрі және tcheos -құдай) – құдай табиғаттан тыс
болмайды, құдайдан тыс табиғат жоқ, құдай бәрін жаратушы
бастама деп есептейтін философиялық ілім. Пантеизм құдайды
табиғатпен тұтастай алып құрайды, табиғаттан тыс бастаманы
теріске шығарады. Терминді Толанд енгізген (1705). Пантеизм Н.
Кузанский мен Дж. Бруноның еңбектерінде көп кездеседі.

Натурафилософия (табиғат туралы философия). Алғашында
магиямен әуестенумен пайда болып дамыған ілім. Магия мен
ғылымды жаратушы күш туралы ұстаным байланыстырады.
Натурфилософтар қатарына Теофраст Гогенгеим (Парацелес),
Бернардино Телезио саналады.
Қайта өрлеу дәуірі философиясының негізгі белгілері:

-антропоцентризм және гуманизм – адамның өзіндік құндылығын
дәлелдеу арқылы адам мәселесін алғашқы қатарға қою;

-шіркеу идеологиясына қарсы пкірдің қалыптасуы (дінді терістеу
емес, өздерін Құдаймен адамдар арасындағы байланыс ретінде
санаған шіркей мәселеріне қарсы шығу).

-кез келген нәрсенің формасынан гөрі оның құрылымына баса назар
аудару;

-Әлемнің шексіздігі туралы, анатомиялық жаңалықтардың
ашылуымен бірге қоршаған ортаны ғылыми-материалистік тұрғыда
(жердің шар тәріздес еркіндігі, оның күнді айнала қозғалатындығы
жөніндегі жиналықтар) түсіну;

-тұлғаның алғашқы қатарға қойылуы;

-әлеуметтік теңдік идеясының кең таралып, белең алуы.
Қайта өрлеу дәуірінде
идеалистік бағытта дамыған –
неоплатондық бағыт болды.
Аталған бағыттың мақсаты –
Платон ілімдері туралы қарама-
қайшы пікірлерді жойып, бір
жүйеге келтіру, әрі қарай
дамыту. Неоплатоншылдар
Платон идеясына сүйене келе,
схоластикаға өздерінің жаңа
философиялық жүйелерін қарсы
қоя отырып Құдай рөлін
төмендетті. Сөйтіп, әлемнің
жаңа бейнесін жасауға көшті.
Қайта өрлеудегі
неоплатоншылдар бағытының
белді өкілдері: Н. Кузанский
және Джованни Пико дела
Мирандола.
Қайта өрлеу философиясына
өзіндік үлесін қосқан ойшыл
Николай Кузанский.
Гуманизмнің басқа өкілдеріне
қарағанда Кузанский математика
және жаратылыстану
ғылымдарының саласына көп
көңіл бөлген және өзіндік
христиандық натуралистік
пантеимзнің негізін салушы.
Дүние құдайда өмір сүреді,
құдай дүниеде өмір сүреді,
құдай шексіз актуальды
болғандықтан, дүние – шексіз,
яғни онда әр түрлі шекаралардан
өтуге болады.
Қайта өрлеу дәуірінің
философиясы социал-утопистік
көзқарастарымен әйгілі. Томас
Мор – утопиялық
коммунизмнің негізін салушы.
«Утопия» сөзінің мағынасы –
«Жоқ жер». Кітапта Утопия
аралығындағы адамдардың идеал
өмірі туралы баяндалған. Оның
негізгі белгілері –
антииндивидаулдылық,
ұжымдық, жеке меншікті жою,
тұтыну теңдігі. Мор алғашқы
христиандық ілімге және
практикаға, Платонның идеалды
мемлекет туралы теориясына
сүйенеді.
Қайта Өркендеу ғылымы негізінен үлкен екі
ошақта шоғырланды:

2) суретші, сәулетші,
1)университеттер мен
мүсіншілер шеберханасы
мектептер —
— өмірдің өзі өнерді
схоластикалық
ғылыммен, әсіресе,
пайымдау басымырақ,
математикамен
тәжірибе-эксперимент
ұштастыруға итермелеп
аз;
отырды.
Солардың бірі – өнер алыбы
Леонардо да Винчи (1456-1519 жж.)
Өз заманында ол айналыспаған
ғылым мен білімнің, мәдениет пен
өнердің бірде-бір саласы болмаған.
Ол- әрі мүсінші, әрі суретші, әрі
математик, әрі инженер, әрі геолог,
әрі философ, әрі ақын, әрі физик
т.б. болды. Сегіз қырлы, бір сырлы
Леонардо да Винчи ұшу
аппаратының қанатының, токарь
станогінің жобаларын жасады.

Леонардо да Винчи сонымен қатар ғылымның әр саласына
байланысты жазылған әр тақырыптағы ғылыми трактаттардың
авторы. Леонардоның керемет ұлы туындысы және барлық
замандардағы ең ғаламат суреттерінің бірі – «Құпия жиын».
Дүниені дүр сілкіндірген, бұл күндері
Париждегі Лувр музейінің інжу-маржаны
болып отырған «Мона Лиза»
Әлемнің гелиоцентрлік және геоцентрлік жүйесі.

Әлемнің геоцентрлік (гр.
«geos»–жер) жүйесіне
сәйкес жер қозғалмайды
және ол әлемнің кіндігі
болып табылады. Күн, ай,
жұлдыздар мен планеталар
жердің төңірегінде
айналады деп есептелінеді.
Діни көзқарастар мен
Платон және Аристотель
еңбектеріне негізделген бұл
жүйені көне грек ғалымы
Птоломей тұжырымдаған.
Әлемнің гелиоцентрлік жүйесіне сәйкес өз кіндігінен айналатын жер күн
төңірегндегі планетелалардың бірі. Бұл жүйеге қатысты пікірлерін
Н.Кузанский және басқа да ғалымдар айтқанмен, бұл теорияның нақты
негізін қалап, жан–жақты талқылыған және математикалық
тұжырымдаған Коперник болды. Коперник жүйесі кейіннен нақты
анықтала бастады. Бұл жүйені тиянақты дәлелдеуде Галлилей, Кеплер,
Ньютон аса үлкен роль атқарды.
Галилео Галлилей (1564-1642).
Коперник пен Бруно идеяларын
тәжірибе жүзінде дәлелдеген.
Телескоп ойлап тауып, аспан
денелірінің траектория бойнаша
ғана емес, өз осі бойынша
қозғалатынын дәлелдейді. Күн
бетіндегі дақтарды тауып, басқа
планетелардың серіктерін
зерттейді. Негізгі еңбегі – «Әлемнің
негізгі екі жүйесі – Птоломейлік
және Коперниктік диалог» (1632).
Оның тұжырымы бойынша, әлем –
шексіз, материя – мәңгі, табиғит –
бірегей. Табиғат бастамасы ретінде
механикалық заңдылықтаға
тәуелді, атомдар өзгермейді.
Табиғатты танудың көзі – бақылау
мен тәжірибеде. Алайда ол да діни
көзқарастардан алшақ кете
алмады, тәңірдің алғашқы себеп
екендігін мойындайды.
Назарларыңызға рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

ПӘН ФИЛОСОФИЯ

НИКОЛАЙ КУЗАНСКИЙ ФИЛОСОФИЯСЫ

Қайта өрлеу философиясы

Философияның қалыптасуының негізгі кезеңдері

Томас Мор идеялары

Қайта өрлеу философиясының ерекшелігі

Реформация философиясы

Ежелгі Қытай философиясының ерекшеліктері

Қайта өрлеу дәуір философиясы

Утопиялық қоғам авторы

Пәндер