ШОШҚАНЫ БОРДАҚЫЛАУ ТҮРЛЕРІ

Презентация қосу

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ.

ШОШҚАНЫ БОРДАҚЫЛАУ ТҮРЛЕРІ.

Алматы -2015
ЖҰМБАҚТАР

1.Түбірлі төртеу
Түймемен бесеу,
Ерубай екеу,
Мамық жалғыз.

2.Қайырып басын тастаған
Қайқайып қойды бастаған.

3.Отбасында бүкір шал,
Құдайына шүкір шал.
4. Төрт тағанды бойы бар
Момындық дұрыс ойы бар,
Кербезденіп жүрмеиді,
Айналдырған тоны бар.

5. Ел жатса да енекем жатпайды.

6. Даусы қоңыр, үні мұң
Тесіп қойған мұрынын.
ШОШҚАНЫ БОРДАҚЫЛАУ ТҮРЛЕРІ.

Шошқа шаруашылығы ет өндіруді
жылдамдататын мал шаруашылығының бір
саласы болып табылады.Шаруашылықтағы
қабандар мен мегежіндердің өсуін олардың
зауыттық күйінде тірідей салмағы мен
тұрқының ұзындығын өлшеу арқылы
бағалайды.Шошқа еті мен майының сапасын
анықтау кезінде сойыс салмағы,оның шығымы
ескерледі.
Бордақылау — малды сапалы ет пен
майды көп алу үшін сояр алдында жемге байлап
қолдан семірту. Бордақылау мерзімінің
ұзақтығы түліктің түріне, малдың жасына,
бастапқы салмағы мен қоңдылығына
байланысты. Бордақылау 3 — 4 айға созылады.
Бордақылау маусымында жас малдың салмағы
1,5 есе, еті мен майы 2 есе, етінің калориясы 3
есе артады.
Шошқа жасына қарай ет немесе май алу үшін
бордақыланады. Шошқа етін өндіру үшін
салмақ 25 — 30 кг, 3 айлық торайларды 6,5 —
7,5 айлығында 100 — 120 кг-ға жеткенге
дейін бордақылайды.
Шошқаның негізгі
тұқымдары:майлы,етті,етті майлы бағыттағы
ірі ақ,украиндық,далалық ақ,
миргород,брейтов, ливен,муром,кемеров,ірі
қара,ландрас,кахиб,эстондық бекон жатады.
Ет -май типті және ерте жетілетін
шошқалардың сойыс салмағы мен оның
шығымы ет бағытындағыларға
қарағанда,жоғары болып келеді.
Мал бордақылаудың тиімділігін арттыру
үшін түліктің барлық түрлеріне ортақ өсіп-
даму заңдылықтары басшылыққа алыну
керек. Жас малды бордақылағанда алғашқы
кезде оның салмағы ет пен сүйегінің
толысуына байланысты жүреді де, үстеме
салмаққа азық аз жұмсалады, ал одан кейінгі
салмақтың артуы (өсуі) денедегі майдың
түзілуіне байланысты болғандықтан, азық
шығыны көп жұмсалады. Дені сау мал ғана
тез қоң алып семіреді. Сондықтан
Бордақылауға қойылған мал бақылауда
болуы қажет. Бордақылайтын табын
құрамындағы малдың тұқымы,
жасы, жынысы, салмағы, қоңы бірдей
болғаны дұрыс.
Шошқалардың протеинге деген
қажеттілігі азықтағы алмаспайтын амин
қышқылдарының мөлшеріне байланысты
болады. Дәндік азықтар кұнарлығы мен
қоректік жағынан ең құнды азық болып
саналады. Олар протеиндік қоректілігі басым
бұршақ, тұқымдастар, энергетикалық
коректілігі басым астық, тұқымдастар дәніне
бөлінеді.Мал азығына пайдаланылатын
негізгі астық тұқымдастарға арпа, жугері,
бидай, сулы, қара бидай, тары, сорго жатады.
12 пайыздық алғалдылықта олардың
құрамында 9 - 13 пайыз протеин, 1,5-2 пайыз
май, 2-3 пайыз клечатка, 65 пайыз крахмал
болады.
Органикалық заттары 70 - 90 пайызға
қорытылады. Қабандарға кажетті рацион қыс
айында кабандар рационында 2,5 - 3,5 кг жем
болуы керек. Олар негізінен астық
тұқымдастардан күнбағыс сығындысы не
шроттан, сонымен аздап ылғалды азықтан
және 0,3 - 0,5 кг шен ұнтағынан тұрады.
Жазда қабандар жеммен қоса көк балаусаны
әсіресе жоңышқа, эспарцет, бұршақты емін -
еркін жей алуы керек не жайылымға
шығарылады.
Бекондық бордакылау - еттік бордақылаудың ерекше
түрі.Мұнда бордакыланатын мал мен оған берілетін азыққа
басты назар аударылады. Бекон - деп айрықша әдіспен
тұздалып, қақталған жас шошқа етін айтады. Оны
дайындауға қақ бөлінген шошқаның толық ұшасы кетеді
(омыртқамен жамбасты алып тастайды).
Жақсы беконды мамандандырылған шошқа тұқымынан
(ландрас, эстон, бекон шошқалары) алады, оларға арпа,қара
бидай, бұршақ және шөп ұнын береді. Қабандардың,
мегежіндердің және де торайлардың өнімдік көрсеткіштеріне,
өсіп-өну мен сырт пішініне баға беру әдістерін меңгеру.
Олардың тэжірибелік мәнін түсіну. Шошқа шаруашылығы ет
өндіруді шапшаң ұлғайтуға болатын мал шаруашылығының
саласы болып табылады. Шаруашылыктағы қабандар мен
мегежіндердің өсуін олардың зауттық күйінде тірілей
салмағы мен тұқымының ұзындығын өлшеу арқылы
бақылайды. Азықтандыру алдында олардың салмағын 1кг,
ал тұқымының ұзындығын 1см дәлдікпен өшейді (желке
түстан сегізкөздің құйрыққа жалғасқа жеріне дейін көздері
кең орналасқан болады. Мойыны кеудеге тұтасып келеді.
Арқасы мен белі кең әрі тік немесе арқа
тәріздес,иіліңкіреген болып келеді . Жамбас жағы
кең, ұзынша. Аяқтары кең орналасқан. Тұяқтары
жылтыр әрі тегіс. Терісі тегіс және тығыз,үсті
кальций және жылтыр қылшықты келеді.
Мегежіндерді торайлағаннан кейін мынадай
көрсеткіштермен бағалайды: - көп торайлау қабілеті
(бір жолғы туған торайлардың саны), сүттігі туған
торайлардың 20 күндік салмағы, ұяласторайлардың
біркелкілігі тірі салмақтарының айырымы 200 г
аспау керек,бордақылауды әдетте бракқа
шығарылған қабандар мен меғежіндерге жүргізеді.
Бордакылау 90-100 күнге созылады. Осы күндерде
тәуліктік қосуы алғашында 900-1000г, ал соңында -
800-700г темен болмауы керек. Бір кг қосуына 6,5 -
7,0 азық өлшемінің маңайында болуы тиіс.
Бордақылаудың бұл түрінде құрамында углевод
коп азықтар картоп, қант, азықтық қызылша береді.
Ірі ақ шошқа – тез жетілетін тұқым.Жергілікті кеш
жетілетін шошқаны қытай және көп торайлы неаполитан,
португалия шошқаларымен күрделі будандастыру арқылы
19 ғасырда Англияда алған.Қабаны 300 – 350 кг, мегежіні
200 – 250кг тартады. Жабайы шошқа, қабан -
сүтқоректілер класының жұптұяқтылар отрядына жататын
жануар.
Миргородтық тұқымды шошқа – өнімді бағытта
өсіріледі,қара және ала болып келеді.Он немесе одан да көп
торай алуға болады.Денесі алға және жоғары
бағытталған,кеудесі кең,аяқтары мықты,ірі ақ
тұқымды,терісі тығыз әжімдер жоқ, қара шұбар.
Украйнаның далалық ақ шошқа тұқымын Англияның ірі ақ
,ірі қара шошқа,Ландрос,гемпширлік шошқа,дюран
шошқасы жергілікті қолтұқымдармен будандастырып,
шошқаның етті, етті майлы бағыттағы тұқымдары алынды.
Эстондық бекондық тұқым – ірі ақ,
немістік және финдік жергілікті шошқамен
будандастыру арқылы алынған. Эстондық
шошқаның денесі ұзын, жұқа сүйекті, терісі
ашық қызыл, құлақтары үлкен
салбыраңқы,арқасы тік және ұзын болып
келеді.Еркегінің салмағы 320 кг, аналығы
250кг, сүттілігі 80 кг.
Ландрас шошқасы — бекон (қақталған жас шошқаның еті) алу үшін
өсірілетін шошқа тұқымы. 20 ғасырдың 1-жартысында Данияның
жергілікті майлы бағыттағы шошқа тұқымының мегежінін ағылшын ақ
шошқасының еркегімен шағылыстыру арқылы шығарылды. Ландрас
шошқасы еркегінің (қабандарының) орташа салмағы 250 — 350
кг, мегежіндері 200 — 240 кг. Жақсы бекон алу үшін 20 кг-дық торайды
салмағы 90 кг-ға жеткенше 180 күнге дейін бордақылайды, ол тәулігіне
орташа есеппен 683 г салмақ қосады. Асыл тұқымды Ландрас
шошқасының дене бітімі мықты, етті, қабандарының салмағы 340 —
360 кг, мегежіндері 220 — 260 кг. Мегежіндері 10 — 12 торай туады.
Торайлардың салмағы 25 кг-ға жеткенде бордақылауға қояды.
Еттік бордақылауға - тек торайларды қояды
оларға құрамында протейн молшері мол азық
береді.Торайлардың тірі салмағы 6-8 айдан кейн
100-110 кг жеткенге дейін бордақылайды.Себебі 10
айдан кейін организмнің өсуі баяулап,азықтың
қоректік заттары майға айналады.Егер
бордақылауға қойылған малдың тірі салмағы 36-
38кг,ал орташа тәуліктік салмақ қосуы 600грамға
жуық болса,онда төрт айда жалпы қосымша
салмағы 72 кг тең болады, яғни шошқа 8
айлығында 108-110 кг жетеді.
Майлы бордақылауды - бракқа шығарылған
қабандар мен мегежіндерге жүргізеді.Бордақылау
90-100 күнге созылады.Осы күндерде тәуліктік
қосуы алғашында 900-1000г, соңында 800-700 г
төмен болмауы керек.Бір кг қосуына 6,5-7,0
азықтық бірлік жұмсалады.Бордақылаудың бұл
түрінде құрамында көмірсу көп азықтар
(картоп,қант,азықтық қызылша )береді.
ж ’ қ ’’’

’ ү ‛‛ ’

’’ і
1.2.

Ұқсас жұмыстар

Шошқаны азықтандыру ерекшеліктері

Мүйізді ірі қараны бордақылау

Құстарды азықтандыру

Қойлар гигиенасы

Шошқалар гигенасы және күтімі

Шошқаның вирустық трансмиссивтік гастроэнтериті, жұқпалы атрофиялық риниті, энзоотикалық пневмониясы, дизентериясы вет. сан іс-шаралар жоспарын жасау

ШОШҚАНЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ШАРУАШЫЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Шошқаның африкалық обасы

Ауески ауруының сипаттамасы, диагностикасы, алдын алуы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ

Пәндер