Шошқаны азықтандыру ерекшеліктері

Презентация қосу

Тақырыбы:
Шошқаны азықтандыру ерекшеліктері
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1)Мегежіндерді азықтандыру
2)Қабанды азықтандыру ерекшеліктері
3)Шошқаның рационындағы азық куатын
және оның қоректілігін нормалау
Қорытынды
Азықтар
Аралас сүрлемі (45% жүгері собығы +45% кызылша + 10%
жоңышқа)
Толыққұнды комбикорм
Кортофел ұнтағы
Майы алынған сүт
Азық қызылшасы (қыста, жазда)
Арпа жармасы
Жүгері жармасы
Мақта шроты (қыста)
Азықтық қызыл сэбіз (ұрықтану кезінде)
Шөп үны (ұрықтану кезінде)
Минералдық қосынды лар (ет сүйек ұны)
Шошқаның, барлық топтарына арналған құнарлығы
жағынан толық та қуаттылығы жоғары болуы қажет.
Азық қуаттылығын анықтау кезінде, жоспарланған
өнім өндіруді малдың тірілей салмағын,
физиологиялық жағдайын ескерген жөн.
Бұл жағдайлардың барлығын азықтандыру мөлшеріне
ескеру қажет. Шошқа әсіресе протеин деңгейіне өте
мұқтаж келеді. Бір азық өлшемін деп қорытылатын
протеин мөлшері 100 - 110 г деңгейінде болуы қажет.
Шошқалардың протеинге деген қажеттілігі азықтағы
алмаспайтын амин қышқылдарының мөлшеріне
байланысты болады. Дәндік азықтар кұнарлығы мен
қоректік жағынан ең құнды азық болып саналады.
Олар протеиндік қоректілігі басым бұршақ,
тұқымдастар, энергетикалық коректілігі басым астық,
тұқымдастар дәніне бөлінеді.
Мал азығына пайдаланылатын негізгі астық
тұқымдастарға арпа, жугері, бидай, сулы, қара бидай,
тары, сорго жатады. 12 пайыздық алғалдылықта
олардың құрамында 9 - 13 пайыз протеин, 1,5-2 пайыз
май, 2-3 пайыз клечатка, 65 пайыз крахмал, 2-3 пайыз
күл болады.
Органикалық заттары 70 - 90 пайызға қорытылады. Қабандарға
кажетті рацион қыс айында кабандар рационында 2,5 - 3,5 кг жем
болуы керек. Олар негізінен астық тұқымдастардан күнбағыс
сығындысы не шроттан, сонымен аздап ылғалды азықтан және 0,3 -
0,5 кг шен ұнтағынан тұрады. Жазда қабандар жеммен қоса көк
балаусаны әсіресе жоңышқа, эспарцет, бұршақты емін - еркін жей
алуы керек не жайылымға шығарылады.
Мал өнімдерінің қалдықтарына жасалатын азықтар, яғни жануар
тектес азықтар протеиннің қайнар көзі болып саналады. Ал В 12
витамині олардың рационында міндетті түрде болуы тиіс. Буаз және
шағылысқа дайындалған мегежіндер тек көмірсутекті жеммен
азықтандырылуы тиіс.
Жер ерекшеліктеріне және шаруашылықтан жем жағдайына
байланысты, шағылысқа түсетін және буаз мегежіндер рационының
әртүрлі болуы мүмкін. Бірақ ол рационның міндетті түрде
нормаларда көрсетілген коректік заттар мөлшерін қамтуы керек.
Екі жастан асқан буаз мегежіндерге тірілей салмағының әр 100 кг -
на 1,5 азық өлшемі шамасында бүкіл буаздық кезеңінде, ал өсіп
келе жатқан жас мегежіндерге бірінші кезеңде 2,5 және
буаздығының екінші кезеңінде 3 азық өлшемі шамасында азық беру
керек.
Буаздығының бірінші
жартысында өсіп келе жатқан
жас мегежіндер
рационында корытылатын
протеин 110 г, ал сақа
мегежіндер үшін бұл
шама 100 грам, буаздығының
екінші жартысында 110
грамнан кем
болмауы керек. Сонымен
қандай да малды азықтандырар
алдын ол малдың
жағдайын ескерген дұрыс
болып саналады. Малға
берілген азықты өте күшті
қадағалауда ұстаған жөн.
Олардың рациондарына мұқият
көңіл аудару қажет.
Малдарға беріліп отырған
азықтың малдың жағдайына
сәйкестендіру керек.
Шошқаны азықтандыру
Басқа шаруашылық малдарына қарағанда шошқа өсімтал, тез жетілгіш келеді. 114
тәулік (3 ай + 3 апта + 3 тәулік) буаздықтан кейін әр мегежін орташа 10—12 торай
тауып, олар 7—8 айлығында 110—120 килограмға жетіп, қосылған әр 1 кг салмаққа
небәрі 4—6 азық өлшемі жұмсалатындықтан, шошқадан жыл бойында мол да арзан ет
өндіріледі. Және ол азық талғамайды.
Шошқа бір қардыны болғандықтан ас қорытуы негізінен ішекте өтеді. Көп қарынды
күйісті малға Карағанда ас корыту жолдарында микробиологиялық түзілу онда өріс
алмағандықтан (олар тек соқыр және тоқ ішектерде орын алады) шошқаны
азықтандырудың биологиялық сапасына баса көңіл аударады. Осы себептен де
олардың рациондарындағы қиын қорытылатын клетчатка мөлшерінің белгілі бір
деңгейде (кұрғақ затында 10— 12 проценттен) аспауын жіті қадағалайды.
Берілетін асықты алдын-ала өңдеуден откізіп, ірі тамыр жемістілерді, дәнді азықтарды,
күнжараны ұнтақтап, картопты буландырып, пісіреді. Ірі азықты булап немесе
"ұнтақтап, ашытқылаған жөп. Көк азықтың өзін турап, араластырып берген дурыс.
Шаруашылықтағы азық қорына байлаиысты шошқаларды жемді, жемді—картопты,
жемді-тамыржемісті азықпен қоректендіреді. Жемді типтес рациондар құрамында
қыста 75—80, жазда 85—90 (қоректілігі бойынша) процент жем болады. Рационының 20
—30 проценті тамыртүйнек жемістілер, көк азық, құрама сурлем, шөп ұиы, қурғақ
қызылша жомы секілді азықтар болғандық-тан шошқаны қоректендіру арзанға түседі.
Шошқа денесіндегі май негізінео жеңіл қорытылатын көмірсулардан түзілгенімен,
олардың рациондарын энергияға қанықтырып, ауыспайтын май қышқылдарымен
қамтамасыз етіп, ас қорыту барысына қолайлы жағдай туғызу үшін рациондарында
«шикі» май мөлшері де жеткілікті болуға тиіс. Ауыспайтын май қышқылдары (ли-нол,
линолен, арахиден) линолен кыіпкыльшан түзілуі мүмкін. Оньщ мөлшері торайлар
рационыньщ кұрғақ затында 1,6 процент, сака шошқалардікінде— 1,3 процент болуға
тиіс. Сондай-ақ рационда (А, Д, Е, К) және суда (В тобынын) еритін витаминдер
жеткілікті болуға тиіс.
Мегежіндерді азықтандыру
Мегежіндерді жасына (сақайған болып 2 жас саналады ),тірілей
салмағына және физиологиялық жағдайына (буаздықтың
алғашқы 84 және соңғы 30 тәулігі, торайлар емізу кезеңі)қарай
азықтандыру белгіленген.
Екі жасқа жетпеген , әлі өсуін тотпаған мегежіндерді буаздық
кезеңінде тірілей салмағына қарамай 181-200 киллограмдық
мегежіндер нормасымен азықтандырады.Буаздықтың алдындағы
3-14 тәулікте мегежіндерді ұрықтандыруға жақсы дайындау үшін
нормасын 0,6 азық өлшеміне ұлғайтып береді.Роцион құрғақ
затының әрбір киллограмда 1,5 азық өлшемі , 105г қорытылатын
перотин, 6,0 лизин 140г шикі клетчатка , 5,8 г ас тұзы , 8,7г
кальций 7,2г фосфор , 11,6 мг каратин , В1 7мг ,В2 23мг, В3
1,16мг,В4 29мг,В12 витаминдері болуға тиіс.
Торайларын емізетін кезде екі жасқа толмаған жас
мегежіндердің дұрыс өсіп –жетіліп , төлім сүтке жарытуы
үшін сақа мегежіндер нормасына 0,6 -0,8 азық өлшемі
қосылып , рацион құрғақ затының әр бір грамында шикі ,
145 г қорытылатын протеин , 8г лизин ,4,8 г метионин мен
цистин, 70г аспайтын клетчатка, 9,3 кальций ,7,6 г
фосфор , 11,6 мг темір (басқа көрсеткіштер жоғарыда
көрсетілген буаз мегежіндердікіндей ) болуы керек.Өндіріс
технологиясы бойынша торайлары 60 тәуліктен ерте
айырылатын болса, келтірген нормалық көрсеткіштер 0,2-
0,3 (35-40 тәуліктен айырғанда )және 0,4-0,5 (26 тәуліктен
айырғанда )азық өлшеміне кемітіледі. Әр торай басына
шығындалатын азық өлшемі 0,38-ден 0,35 пен 0,33-ке дейін
азайтылады.
Жақсы күйлеп дұрыс ұрықтануы үшін ұрықтандыруға 10-14
күн қалғанда азықтандыру деңгейін 25-30 процентке
ұлғайтып, сақа метежіндердің әр 100 кг тірілей салмағына
1,5-1,8 кг, екі жасқа дейінгілеріне 1,8-2,4 кг құрғақ зат
келетіндей етіп азықтандырады.Жануар тектес азықтар
жеткілікті болса рацион қоректілігінің 3-5 процентіндей)
көк сүт, сары су, ет, сүйек немесе балық ұнын, т.б.) енгізеді.
Ұрықтанғаннан кейін мегежіндерді жан-жақты толықтырылған
рационмен азықтандырады. Азықтандыру деңгейі әсіресе буаздықтың
аяққы үштен біріне сәйкес келетін соңғы айында жоғары болуға тиіс.
Буаз кезінде сақа мегежіндер 30-40, жас мегежіндер 50-55 кг салмақ қосу
керек. Буаздықтың екінші жартысында олардың организміндегі
энергиятикалық алмасу 25-45 процентке жоғарылып, туылатын торайлар
денесіндегіден 1,5-2 есе көп белок пен минералды заттар қорын
жинайды. Іштегі ұрықтың дұрыс өсіп жетілуі үшін рациондағы протеиннің
биологиялық сапалылығы жоғары болуы қажет.
Торайларын емізетін кезеңде сүт өндіруге жұмсалатын қоректік заттар
шығыны көбейетіндіктен, азықтандыру нормасы күрт жоғарылайды.
Рационда сүттілікті молайтатын шырынды азықтар көбейтіледі. Үшінші
аптада тәуліктік сүттілік 5-7 килограмға жетіп, онымен 300-350г белок
шығаратын мегежіндерді (екі айда 200-300 кг жоғары майлылықтағы 9,6
процент- сүт өндіреді) сапалы қорытылатын протеинмен (1 азық
өлшемінде 111-112г) минералды және витаминді азықпен қамтамасыз ету
керек.
Қыстық рациондарда 180-200 кг салмақтағы 10 торай емізетін
мегежіндерге 3,0-3,5 кг дән ұнтақтары ) бұршақ, күнбағыс шроты, кебек
т.б.) 1 к көк сүт, 0,2 кг балық ұны, 0,7 кг шөп ұны, 5 кг буландырылған
картоп, 60 г прецититат, 30 г ас тұзы. 60 г премис қосындысын берсе,
жазда шөп ұны мен тамыртүйнек жемістілерді 6-7 кг көк азықпен
ауыстырады. Туатын уақыты жақындағанда олардың азықтандыру
деңгейін 50 процентке азайтып, туатын күні жылы суға араластырған
0,5-0,6 кг жеңіл қорытылатын жемдер (сұлы, арпа, кебек т.б.) ұнтағын
ішкізіп, толық нормамен азықтандыруға біртіндеп 56 күнде көшеді.
Торайларын емізуді тоқтатқанда 2-3 күн бойы сүттілігін азайту үшін азық
беруді шектейді
Қабанды нормалап азықтандыру ерекшеліктері
Шошқаның тұқымдық қабандарынан тәуір де сапалы тұқым алу үшін
оларды жақсы жағдайда күтіп - бағу қажет. Сол үшін үнемі салалы
жемшөппен қамтамасыз ету керек. Олардың мұндай затгарға деген қажет
тірілей салмағына байланысты. Сондықтан да барлық жағынан
теңестірілген азықпен азықтандырған дұрыс. Қабандардың тұрақты түрде
бірқалыпты күйде, яғни зауыттық, күйде болуы қажет. Олар сол кезде
ғана қуатты да жақсы сапалы ұрық бере алады.
Қабандарға қажеттін рацион жемшөп мөлшері, қыс айларында қабандар
рационында 2,5-3,5 кг жем болу керек.
Олар негізінен астық тұкымдастардан, күнбағыс сығындысы не шроттан,
сонымен қатар аздап ылғалды азықтан (2-3 кг) жэне 0,3-0,5 кг шен
ұнтағынан тұрады.
Жазда қабандар жеммен қоса көк балаусаны әсіресе жоңышқа, эспарцет,
бұршақты емін еркін жәй алуы керек не жайлымға шығарылады.
Мал өнімдерінің қалдықтарынан жасалатын азықтар (майы алынған сүт,
балық, ұны, ашыткы), яғни жануар тектес азықтар протеинінің қайнар көзі
болып саналады, ал В12 витамині олардың рационында міндетті түрде
болуы тиіс. Ал А витамині оларды станокте ұстаған кезде беріледі. Ол үшін
қабандарға 0,5-1,0 кг сәбіз, 0,3-0,5 кг шөп ұлтағы не 0,7-1,5 кг сүрлем
берген дұрыс. Жаз айында А витаминіне деген қажеттілік көк балаусамен
толықтырылып отырады.
Шағылыстыруға дайындағанда, әсіресе жиі пайдаланғанда қабандар
нәрлі
заттарды,әсіресе қорытылатын протеинді, минералды заттар мен
витаминдерді көп қажет етеді.
Шошқаның рационындағы азық куатын және оның қоректілігін
нормалау
Дәндік азықтар құнарлығы мен қоректік жағынан ең құнды азық болып
саналады. Олар протеиндік қоректілігі басым бұршақ; тұкымдастар,
энергетикалық, қоректілігі басым астық, тұқымдастар дәніне бөлінеді.
Мал азығына пайдаланылатын негізгі астық, тұқымдастарға арпа, жүгері,
бидай, сұлы, қара бидай, тары, сорго жатады, 12 пайыздық
ылғалдылықта олардың құрамында 9-13 пайыз протеин 1,5-2,0 пайыз май
(сұлынікінде 5%, жүгерінікінде 6-8%) 2-3 пайыз клетчатка (сұлынікінде
9),65 пайыз крахмал, 2-3 пайыз күл (оның 15 пайызы фосфордан, 3
пайызы кальцийден тұрады) болады. Органикалық, заттары 70-90
пайызға қорытылады.
Арпа дәнінде — 11,0 пайыз шикі протейн, 1,6 пайыз май, 3,8 пайыз
клетчатка бар.
Суда және тұз ертіндісінде 45-50 пайыз еритін протеиннің
аминқышқылдық құрамы жақсы, 1 кг 5,5 лизин, 1,7 г триптофан, 2 г
метианин, 1,9 г нистин болады. Е мен Б витаминдеріне ба. Осындай жеңіл
қорытылатын диеталық азық болғандықтан арпа дәнімен малға берілетін
жемнің 30-40 пайызын құрастыруға болады. Оны бордақылаудағы шошқа
және мегежін, төл азықтандыруға кеңінен қолданады.[3]
Арпаның екіден үш бөлігін азотсыз экстрактивті заттар құлрайды.
Арпаның қоректік заттарынның; қорытылу сапасы шошқада өте жоғары,
энергетикалық құндылығы жағынан сулыдан 20 пайыз жоғары тұрады.
Оның азықтық қасиетін бағалағанда ең алдымен малға берер алдындағы
өңдеу процесі жоғары орын алады. Шошканың майы мен етіне өз әсерін
қатты тигзеді, яғни ет алу үшін арпамен бордақылау дүниежүзлік
эталонға жатады.
Арпа - шошканың барлық; түрлерінің радионының негізі болып
табылады. Белокты витаминді - минералды қоспалармен бірге
пайдаланғанда ете жоғары інім алуға болады. Арпаның протеині
ете құнды, барлық; аминқышқылдар бар деп есептелінеді. Етті
бағытгағы бордақылау негізіндеде арпаның мөлшері 70 пайызға
дейін жетеді.
Арпаны берер алдында майдалап електен өткізеді. Шошқалардың
протеинге деген қажеттілігі азықтағы алмаспайтын амин
қыпшқылдарының мөлшеріне байланысты болады.
Кәдімгі шаруашылыктағы мал азығы құрамында көбіне лизин,
метионин, кейбір жағдайда амин қышқылдары жетіспейді. Жас
шошқалар үшін қажетті амин қышқылдары деген мынадай: лизин -
4,2- 5 %,[5] метионин - 2,8-3,2 (кей жағдайда метиониннің 40 %-на
дейін цистинмен алмастыруға болады).
Дәндік азықтар кұнарлығы мен қоректік жағынан ең құнды азық
болып саналады. Олар протеиндік қоректілігі басым бұршақ;
тұқымдастар, энергетикалық, қоректілігі басым астық, тұқымдастар
дәніне бөлінеді. Шошқалардың протеинге деген қажеттілігі
азықтағы алмаспайтын амин қышқылдарының мөлшеріне
байланысты болады. Дәндік азықтар құнарлығы мен қоректік
жағынан ең құнды азық болып саналады.
Қорытынды
Шошқалар негізінен, өсімдік тектес көкшөп пен және басқа ,
аумақты жемшөппен қоректенеді. Шошқалардың, олардың
торайларынь немесе күнделікті үй шаруашылығында қолданылып
жүрген жалпақ тілме алғанда сиыр малдарының азықтандыруын,
олардың азықтанды нормаларын және оларға рацион құруын
қадағалау.Шошқаларды немесе торайларды азықтандырғанда
шошқаның жағдайларына байланысты азық беріледі. Бұл дегеніміз
бордақыланып жатқан шошкаларды азықтандыр; оларға бір
қалыпта азық беру, норма бойынша қадағалап, рациондарын дұрыс
құру деген секілді. Әр малдардың азықтануы эртүрлі болады.
Бордақылаудағы шошқа азығының жартысы жүгеріден түрса, олар
те жетіп семіреді. Шошка жемін 50 пайыз жүгері, 25 пайыз
күнжара, 2 пайыз бидай кебегінен, 15 пайыз күнжара мен
құрастыруға боладь Торайларға жугері дәнін қабығынан тазартып
береді. Құрама жем дайындауға кеңінен пайдаланылады.
Жүгері құрамында протеин өте аз мөлшерде, негізінен зеин
бедогынан тұрады. Малдың асқазанының дұрыс жұмыс жасауы
малға берілгеі азықтың құрамына байланысты болады. Сол үшін
оларға берілетін азықт мұқият қадағалаған дұрыс деп есептеймін.
Бордақылау 90-100 күнге созылады. Осы күндерде тәуліктік қосуь
алғашында 900-1000г, ал соңында - 800-700г төмен болмауы керек. Бір
кіуына 6,5 - 7,0 азық өлшемінің маңайында болуы тиіс. Бордақылаудың
бұл түрінде құрамында углевод көп азықтар картоп, қант, азықтық
қызыліш береді.Шошқа еті мен майының сапасын анықтау кезінде сойыс
салмағы мен оның шығымы ескеріледі. Сойыс салмағына ұшасының
салмағы мен іш майы кіреді ( басын, ішкі құрылысын, аяқтарын алып
тастағанда. Ал бекондык бордақылау кезінде сойыс салмағымен қатар
оның терісі де қоса еештеледі. Әдетте ет-май типті және ерте жетілетін.
Бордақылау кезінде торайлардың 1кг қосуына 4,5 -5,0кг азық өлшемі
жұмсалуы тиіс. Еттік бордақылаудың ерекше түрі. Мұнда
бордақыланатын мал мен оған бершетін азыққа басты назар аударылады.
Шошқаны бордақылау -шошқа етін өндірудің қортынды нәтижесі.
Шошқаны бордақылаудың негізгі мақсаты - жұмыс күші мен құнарлық
құралдары мейлінше аз пайдалана отырып қысқа мерзімді сапалы ет пен
май ендіру. Бордақылаудың оң нәтиже беруі бірнеше негізгі факторларға
байланысты. 1. Жасына; 2.Шошқаның тег тегіне; 3. жемазықтың мөлшері
мен сапасына; 4. Бордақылауды ұйымдастыру мен мазмұнына 5. жас
төлдің бордақылауға әзірлігіне байланысты. Ауқымында асылтұқымдық
заводтар оларды мегежіншелермен қамтамасыз ете алмайды, оның
үстіне көптеген құрал қажет етеді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. А.Ә.Төреханов, Н.Ә.Жазылбеков,
"Қазақстанда мал мен кұс азықтандыру және азық дайындау
технологиясы". Киеев - Алматы 2006 - 1056
2. Н. Омаркожаұлы
"Мал азығын бағалау және малды азықтандыру". Алматы 2005.-
756
3. Омарқожаұлы Н.,Өкімбеков Б.Р,
"Мал шаруашылығы". Астана 2007 - 886
4. Б.Р.Әкімбеков, Б.М.Муслімов, А.Р.Әкімбеков, Ш.Д.Дәленов.
"Жылқы шаруашылығы". Қостанай 2007.
5. Несіпбаев Т.
Назарларыңызға
мет!!!

Ұқсас жұмыстар

Құстарды азықтандыру

ШОШҚАНЫ АЗЫҚТАНДЫРУ

ШОШҚАНЫ БОРДАҚЫЛАУ ТҮРЛЕРІ

Шошқаның африкалық обасы

Қой малын азықтандыру

ТАСЫМАЛДАУ ТӘСІЛДЕРІ: АВТОКӨЛІКПЕН, ТЕМІРЖОЛ, СУ ҚАТЫНАСЫ АРҚЫЛЫ, АЙДАП ЖЕТКІЗУ

Сиыр сүті

Жаңа туған төлді күтіп бағу

Шошқаның атрофиялық ринитін дауалау, індет ошағынан арылу шаралары

Мал шаруашылығының маңызы

Пәндер