НЕСЕП МӨЛШЕРІ

Презентация қосу

НЕСЕПТІҢ ФИЗИКАЛЫҚ
ҚАСИЕТІН АНЫҚТАУ.
НЕСЕПТЕГІ БЕЛОКТЫ ЖӘНЕ
АЛЬБУМОЗДЫ АНЫҚТАУ
ЖОСПАР:
1.НЕСЕП ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
2.НЕСЕПТІҢ ХИМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ ҚҰРАМЫ
3. ЗӘРДІҢ ПАТОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰРАМДАРЫ
НЕСЕП, ЗӘР – БҮЙРЕКТЕН СҮЗІЛІП ӨТКЕН
ҚАННАН ТҮЗІЛЕТІН ЗАТ АЛМАСУ
ПРОЦЕСІНІҢ ӨНІМІ.

Зəрдің түзілуі
Зəрдің түзілуіне нефрондар бөлігінің бəрі де қатысады.
Бұл кезед мынандай үш процесс болады :
1. Фильтрация
2. Реабсорбция
3. каналдық секреция
Зəрдің түзілуі бүйрек шумағында басталады. Қан бүйрек шумағы
арқылы өткен кезде оның сүзілуі нəтижесінде зəрдің алғашқы түрі
жедел түзіле бастайды. Əрі қарай фильтрат бүйрек каналшалары
жəне жинаушы түтікшелер арқылы өте бастайды. Осының
нəтижесінде фильтраттың құрамы айтарлықтай өзгереді.
ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ
Сүтқоректі жануарлар зəрінің 96% су, 4% құрғақ зат: 150-
ден астам күрделі қоспалардан: органикалық зат
алмасуының өнімдері (мочевина, несеп қышқылы,
креатинин, қымыздық қышқылы), минералды тұздар, əр
түрлі улы заттардан тұрады. Құрғақ заттың ішінде
органикалық қосылыстар 2,5% минералдық заттар 1,5%.
Бір тəулік ішінде бөлініп шығатын зəрдің жалпы
мөлшеріне қарамай, онымен бірге шығатын заттардың
мөлшері орта есеппен біршама тұрақты болады.
Сондықтан да организмдердегі зат алмасуға сипаттама
беру үшін бір тəулікте бөлініп шығатын зəрдің жəне
зəрмен бірге шығатын əр заттың мөлшерін білу қажет.
Қалыпты жағдайда Несептің түсі ақшыл сары, мөлдір болады.
Меншікті салм. 1,001 – 1,040 аралығында болады жəне ол Несептің
құрамындағы тығыз заттарға байланысты. Ересек адам организмінде
тəулігіне 1000 – 1800 мл Несеп түзіледі. Несептің физикалық-
химиялық құрамы сыртқы орта факторларына (ауа температурасы,
ылғалдылығы, физ. белсенділік, сұйықтық ішу жəне тамақтану
тəртібі) байланысты болады. Тағамда ақуыз көп болса, Несеп
қышқылды, өсімдік тектес тағам көп болса – əлсіз сілтілі болады;
Несептегі қышқылдық-сілтілік тепе-теңдіктің бұзылуы əр түрлі
несеп тас ауруларына шалдықтырады.

Несептің физикалық-химиялық құрамының өзгеруі жалпы
организмде, атап айтқанда, кейбір органдар қызметінің
бұзылғандығын көрсетеді. Мысалы, Несепте ақуыздың
болуы адамның бүйрек қабынуына ( Нефрит), қуық
қабынуына (қ. Цистит), қанттың көп болуы – диабет
ауруларына шалдыққандығын білдіреді;
Зəрдің патологиялық құрамдары
Зəрдің патологиялық құрамдас бөлігіне глюкоза,
ақуыздар, кетондық денелер, өттің пигменттері
жəне қалыпты нормадағы зəрде өте шағын
мөлшерде кездесетін басқа да бірқатар заттар
болады.
Глукозурия
Глукозурияда жаңа бөлінген зəрде 0,355 ммоль/л
шамасындай глюкоза болады. Ал глюкозурия
(глюкозаның көбейген кезі) кезінде зəрдегі глюкоза
мөлшері кенеттен көбейіп кетеді. Сөйтіп 33,3-66,6
ммоль/л шамасына дейін жетеді. Мұндай жағдай
адамда жəне жануарларда анестезиядан кейін,
немесе ішкі сезім билегенде жəне қант диабеті
ауруы кезінде байқалады.
Протеинурия (альбуминурия)
Бұл кезде қалыпты нормадағы зəрде ақуыздар өте мардымсыз мөлшерде
(альбумин, муцин) ғана кездеседі. Кейбір сырқаттар кезінде зəрде
сарысулық альбумин пайда болады. Протеинурия құбылысы бүйрек
қабынып ауырған (нефрит) кезінде, жүрек жұмысы бұзылған кезде
байқалады. Мұндай сырқаттар кезінде қан ішкі мүшелерде тоқтап тұрып
қалады. Организм əр түрлі улануға ұшыраған кезде, сол сияқты ауыр
жұқпалы ауруға шалдыққанда байқалатын, эритроциттердің көп мөлшерде
жедел ыдырап бұзылуы (гемолиз) кезінде зəрде гемоглобин мен
метгемоглобин пайда болады.

Кетонурия лы қт ай м ө лш ерде ацетон,
ге ай та р
Кетонурия - зəрмен бір ок си май қы ш қы л ын ың бөлінуі.
жəне ß-гидр
ацетосірке қышқылы 0 г м ө лш ер ін е дейін ацетон
улікте 5
Қант диабеті кезінде тə і қы ш қ ы л 5 0 г, тіпті одан да көп
аталған ек
бөлінеді, ал жоғарыда
мөлшерде бөлінеді.
Өт пигменттері
Қанда билирубин көбейген кезде ол зəрде де көбейіп кетеді. Өт
жолы бітеліп қалған кезде жəне кейбір бауыр аурулары (сары
ауру) кезінде билирубин қанға сіңеді де бір бөлігі зəрмен бірге
бөлініп шығады.
Зəрдің патологиялық құрамдас бөлігіне осылармен қатар зəрдің
тұнбалары, бірігіп қатайған бөліктері жəне зəр
тастары ураттар жатады. Ондай заттар көбінесе зəр қышқылы
мен оның тұздарынан, оскалаттардан, фосфорқышқыл
кальцийден тұрады.
НЕСЕПТІҢ ФИЗИКАЛЫҚ
ҚАСИЕТТЕРІН ЗЕРТТЕУ

Малдың несебіне талдау жасау , оның ішінде
физикалық қасиетін анықтап тексеру,көбінесе
диагностикалық мақсатпен жүргізіледі. Бұл
несепте табылған өзгерістердің,тек бүйрек пен
несеп шығатын жолындағы патологиялық
құбылысты тану ғана емес, сондай-ақ қарын,
ұйқы безі, бауыр ауруларын жəне зат алмасуы
бұзылғанын анықтауға себеі тиеді.
НЕСЕПТІ АЛУ
ӘДІСТЕРІ
Несепті клиникалық анализ жасау
үшін, əдетте таңертен тмалға азық
бермес бұрын аш қарыннан үлкен таза
ыдысқа 200мл бір-ақ рет
алынады.Ғылыми зертеу үшін 6-12
сағат аралығында,ал көбінесе бір
тəулік бойғы несепті жинайды.
Əртүрлі малдан несеп алу əдісінің өзгеше əдістері
бар.
•Ірі қара малдан жəне жылқыдан несепті табиғи
несеп шығарған кезде алуға болады.
•Сиыр несебін рефлекторлы жолмен сарпайдың
төменгі жағындағы теріні сипалау арқылы алуға
болады.
•Бұқаның несеп бөлуін тездетуге болады, ол үшін
жыл суға малынған 30-40 тампонды күпек
тесігіне тақап ұстап тұру керек.
•Жылқының несеп шығару белсенділігін əлсіз
шуыл арқылы шығаруға болады.
Ғылыми-зерттеу жұмыстарын зерттеу
мақсатымен тəулік бойғы несеп
мөлшерін жинау үшін малдың
жынысын жəне түріне қарай жасалған
арнайы несеп қабылдағыштар қолдану
керек.
Несепті лабораторияға жолдамамен
акеледі.
НЕСЕПТІ САҚТАУ
Ең қолайлысы несепті алынған
уақыттан 1,5 сағаттан
кешіктірмей тексерген жөн. Керек
болған жағдайда оны
консервілеуге болады. Егер
несетпі 1-2 күн сақтайын болсақ
ең қолайлы температура +4◦С
тоңазытқышта сақтау керек.
Несептің физикалық қасиетін
зерттеген кезде оның
мөлшерін,түсін,
тұнықтығын,консистенциясын,
мөлдірлігін,иісін жəне
салыстырмалы тығыздығын
анықтайды.
НЕСЕП МӨЛШЕРІ
Бөлінген несеп мөлшерін мензуркамен немесе
өлшеуіші бар цилиндрмен өлшенеді. Дені сау мал
тəулік ішінде төмендегідей мөлшерде несеп бөліп
шығарады:
•Жылқылар-3-6 литр
•Ірі қара мал-6-12 литр
•Қой жəне ешкі-0,5-1 литр
•Шошқалар-2-4 литр
•Ірі иттер-0,5-1 литр
•кіші иттер-0,004-02 литр
•Мысықтар-0,1-0,2 литр
НЕСЕП ТҮЗІЛУІНІҢ
БҰЗЫЛУЫ
Бөлінген несеп мөлшерінің көбеюі немесе азаюы
болмаса,оның бүйректпен шығарылуының мүлдем тоқтауы
мүмкін.
Тəулік бойы несеп мөлшерінің көбеюі-поируия деп
аталады.
Ол бүйректегі қан айналымның күшейгеніне байланысты.
Тəулік бойғы несеп мөлшерінің азаюы-олигурия деп
аталады.Дені сау малда ішер су жетіспегендіктеп болады. Ал
ауру малда өте көп терулеуден,қозбадан,ұзаққа созылған
құсудан болу мүмкін.
Несеп түзуінің тоқтауы-анурия деп аталады. Ол бүйрек
қан айналымының бұзылуынан болады.
НЕСЕПТІҢ ТҮСІ
Несеп түсін табиға жарықта, ақ зат тұсында цилиндрге
құйып анықтаған өте қолайлы. Қадыпты жағдайда
неснептің түсі негізінен несеп құрамындағы урохом
мөлшеріне байланысты.Дені сау мал несептерінің түсі
ақшыл-сарыдан ақшыл-қоіырға дейін болады. Ал
патология кезінде несептің түсі төмендегідей өзгереді:
1. Диабетте-түссіз
2. Қозбада-өте сарғыш
3. Өт пигменттері несепте көбейген кезде-сарғыш
жасылдан-қара қоңырға дейін
4. Гематурияда-қара-қоңырдан қанды-қызылға дейін
Кейбір дəрілер жəне азықтар несеп түсінің өзгеруіне
көп əсерін тигізеді.
НЕСЕПТІҢ
Несептің бұлТҰНЫҚТЫҒЫ
қасиетін тұнық ыдыста,
табиғи жарыта анықтаған жөн. Дені сау
малдан алынған несеп тұнық болады.
Тұрып қалған несеп бұлт пайда болады, ол
несеп құрамындағы мукойдтан,несеп
шығатын жолдағы кілегейден жəне фосфат
қышқылдарынан тұрады.
Көбінесе несептегі заттар құрамын
микроскопиялық зерттеулер арқылы
анықтайды.
НЕСЕПТІҢ
КОНСИСТЕНЦИЯСЫ
Несеп консистенциясын бір ыдыстан екінші ыдысқа
сапырып құю арқылы анықтайды. Дені сау малдың несеп
консистенциясы сулы сұйық болады.(тақ тұяқтылардан
басқасы)
Дені сау жылқңқашар жəне есектің несеп
консистенциясы құзрамныдағы муцинге
байланыстыкілегейлі болып келеді. Оны құйған кезде
ұзын жіп тəрізді созылып тұрады. Тақ тұяқтыларда несеп
су тəріздес болып полиурияда кездеседі. Несеп жолдары,
жыныс мүшелері қабығында жəне диурез азайған кезде
несеп созылмалы болады.
НЕСЕПТІҢ ИІСІ
Жаңа алынған несептің алдымен иісін анықтайды. Дені
сау малдың несебінің иісі əртүрлі малда өзіне тəн болады.
Несеп неғұрлым құнарлы болса,соның иісі соғұрлым күшті
болады.
Несептің салыстырмалы тығыздығын урометр көмегімен
анықтайды.

Ұқсас жұмыстар

Зат алмасуының қалдықтарын денеден шығарудың маңызы

Денедегі белоктың несепке араласып сыртқа шыгуы

Қуық - қуыс мүше

Несеп жүйесінің аурулары

Заттарды шығару табалдырығы

Бүйрек физиологиясы

Химиялық құрамы

Несептегі индиканды анықтау

Несеп жүйесін зерттеудің диагностикалық маңызы

Несеп жыныс сипаттама

Пәндер