Мал клиникалық зерттеуінің жүйесі: тіркеу, анамнез және малды байлап ұстау әдістері

Клиникалық зерттеудің желісі. Малды тіркеу және анамнез. Ауру малға жақындау және оны байлап ұстау

Жоспар: І. Клиникалық балау ІІ. Клиникалық зерттеудің желісі ІІІ. Малды тіркеу және анамнез IV. Ауру малға жақындау және оны байлап ұстау

І. Клиникалық балау Клиникалық балау-мал дәрігері бағытындағы ғылымның ең негізгісің, яғни мал ауруларын анықтау үшін қазіргі заманауи озық әдіс тәсілдерін қолдана отырып, малдың күй жағдайын, ауру барысын, өрбуін және оның алдын алу, болдырмау мәселелерін зерттейді.

ІІ. Клиникалық зерттеудің желісі

Ауру малды зерттеу белгілі бір үлгімен жүреді.

Ауру малды тексерудің үлгісі

І. Ауру малды алдын-ала тексеру және танысу

Малды тіркеу

Анамнез (мал туралы мағлұматтар жинау)

ІІ. Ауру малды тікелей қатысуымен тексеру

1. Жалпы зерттеу

а) малдың түр-тұлғасын анықтау

б) кілегейлі қабықтарды зерттеу

в) малдың жүнін немесе түгін, терісін және тері асты қабаттарын зерттеу

г) лимфа түйіндерді зерттеу

д) дене қызуын өлшеу

2. Арнайы зерттеу

а) жүрек-қантамыр жүйесін зерттеу

б) тыныстану жүйесін зерттеу

в) азық қорыту жүйесін зерттеу

г) несеп шығару және жыныс жүйесін зерттеу

д) жүйке тамыр жүйесін зерттеу

е) қан жүйесін зерттеу

3. Қосымша зерттеулер

а) физикалық-химиялық

б) микроскоппен

в) бактериялық

г) қанның сарысуынан

д) аллергиялық

ІІІ. Малды тіркеу және анамнез

Емханаға келген ауру малды тіркеу. Ауру малды тіркеу, маллдың иесінен немесе сол малды күтушіден сұрап, болмаса арнайы құжатына сүйене отырып жүргізіледі. Ауру мал емханадағы тіркеу журналына тіркеледі. Емханадағы тіркеу журналына ауру малдың мағлұматтары толтырылады:

-емханаға түскен күні

-кімнің немесе қай шаруашылықтың малы

-мал иесінің мекен-жайы

-малдың түрі

-тұқымы

-жынысы

-жасы

-түсі мен ерекше белгілері

-тірідей салмағы

-лақап аты, ені мен таңбасы

Анамнез

Анамнез-ауру мал туралы мағлұматтар.

Мал туралы мағлұматтар екіге бөлінеді:

-малдың ауруға шалдыққанға дейінгі мағлұматтар-Anamnesis vitae

-малдың ауыра бастағаннан кейінгі мағлұматтар-Anamnesis morbi

Малдың ауруға шалдыққанға дейінгі мағлұматтарды білу үшін:

Ата-тегі, туған жылы, атасы-енесі туралы мағлұматтар, туып өскен мекені, егер басқа шаруашылықан алынса, қай, қашан, ол шаруашылық туралы мәлеметтер;

Азықтандыру мен суару жайын-мал азығы құрамын, азық түрін, сапасын;

Малдың күтіп бағуы;

Малдың қажеттілігі- сүт, ет, бордақылау

Мына төмендегідей суалдар мал егесіне қою арқылы анықталады:

Мал қашан және қандай жағдайда ауырды?

Аурудың қандай белгілері байқалды?

Ауру малға кім және қандай жедел көмек көрсетілді?

Анамнезде көрсетілген сауалдардың бәрін, сол қалпында қойылуы мен оған жауап жинау барлық уақытта қажеттілік етпейді, сондықтан оның кейбірі кеңейтіліп, ал кейбірі қойылмайды.

IV. Ауру малға жақындау және оны байлап ұстау

Жануарлармен жұмыс істегенде айқайлауға болмайды. Баяу қозғалып, ақырын дауыстап бару керек.

Жылқыға алдынан және біраз бүйір жағынан жақындаған жөн. Жылқы малын ағаш бұрауды үстіңгі ерніне немесе құлақ қалқанына салу арқылы бекітеді. Сонымен қатар, алдыңғы аяғын тізесінен бүктіріп ұстаған немесе артқы екі аяғына тұсау салып қойған дұрыс.

Ірі қара малға адам ұстап тұрған бүйір жағынан бару керек. Бекітуді мүйіздің ұшын бас бармақпен басып ұстау арқылы және мұрын аралық шеміршекті саусақтармен немесе арнайы қышқыштармен (Гарис қышқышы, Кумсиев қысқышы), тұмсық сақинасы арқылы жасайды.

Түйеге абайлап алдыңғы аяғының маңына шеттен жақындаған жөн. Түйені арқан ілгектен артқы аяқтарын тұсау арқылы, ерніне немесе құлақ қалқанына бұрау салу арқылы, жағын жүгеннің ұшымен байлау арқылы бекітеді.

Қой мен ешкіні артқы аяғынан ұстап алып, содан соң екі қолымен мойыннан немесе мүйізінен ұстайды.

Итті тексерген кезде қандай жуас ит болмасын оған томаға кигізу өте қажет, егер ол жоқ болса, онда иттің жағын жіппен буып, түйіннің бір ұшын желкеннің шотынан байлау керек.