Адам қаңқасының бөлімдері

№2-3 Лабараториялық жұмыс Адам қаңқасының және сүйектің құрылымын зерттеу, сүйектердің қосылыстары

Орындаған: Таштамирова Зухра

Қабылдаған: Менлибекова Айнур

Сүйек құрылысы мен құрамы

2. Адам қаңқасының бөлімдері

3. Осьтік (біліктік ұлпа) бөлімдері

4. Қосымша сүйек-қаңқасы

5. Сүйек байланыстары

Сабақ жоспары:

Сүйек

Тірек-қимыл аппараты үлкен адам денесінің 72, 45% құрайды.

Сүйек-ағзада рычаг қызметін атқаратын, тірек-қимыл жүйесіне жататын, жұмсақ тіндердің тірегі. Адамда 220-дан астам жұп және тақ сүйектер бар.

Сүйектің қызметі:

-тіреу

-пішін сақтау

-қан түзілу

-зат алмасу

Сүйектердің құрылысын және құрылымын зерттейтін ғылым остеология деп аталады.

Сүйектің құрылысы мен құрамы

Сүйектің құрылысына: Гаверсов каналы, остеоцит, остеон тақтайшасы жатады. Сүйектер тығыз және дәнекер ұлпалардан түзіледі. Сүйектің сырты-тығыз ұлпадан, ішкі бөлімі кеуекті ұлпадан. Сыртында сүйекпен тұтасқан сүйекқап болады. Сүйекқап арқылы сүйектер жуандап өседі. Қаңқа 20-25 жасқа дейін өседі.

Сүйектің ішкі құрылысы

сүйектің кемік заты

сүйектің тығыз заты

сүйек жасушалары

қантамырлары мен жүйкелер

Сүйектің құрамы

Бейорганикалық заттар

Органикалық заттар

33%

Коллаген

Гликопротейдтер

Минералдық заттар

67%

Тұздар, цитраттар, гидроаксиапатит кристалдары, 30-дан астам микроэлементтер

Жапы алғанда, жас кезде органикалық зат көп болады да, бейорганикалық зат аз болады. Мұндағы органикалық заттың басты қызметі-мықтылық қасиет көрсетуі, ал қартайғанда бейорганикалық зат көбейіп морт сынғыш келуінің негізгі себебі осы

Пішіні

Сүйек

Ұзын -түтік тәрізді

Тоқпан жілік, кәрі жілік, шынтақ сүйек, ортан жілік, асықты жілік, шыбық сүйек

Қысқа

Саусақ сүйектері, табан сүйектері, алақан сүйектер

Жалпақ

Жауырын, бас сүйектері МИ МЕН БЕТ, қабырғалар, жамбас

Дене бөлімдері

Қаңқа бөлімдері

Сүйек түрлері

Сүйек байланыстарының түрлері

Адам қаңқасының ерекшеліктері

Кеуде

Омыртқа жотасы

33-34 омыртқа,

7-мойын,

12 арқа

5-бел

5-сегізкөз

4-5 құйымшақ

Қысқа сүйектер

Жартылай қозғалмалы

Эс тәрізді болып келеді, мойын, бел лардозы, сегізкөз, кеуде кифоздары

Көкірек клеткасы

12 арқа

12 жұп төс сүйек

Қысқа, ұзын, түікшелі

Жартылай қозғалмалы

Көкірек клеткасы алдында артында қарай қысыңқы

Дене бөлімдері

Қаңқа бөлімдері

Сүйек түрлері

Сүйек байланыстарының түрлері

Адам қаңқасының ерекшеліктері

Бас

Бас қаңқасы

Бет бөлімі

Жұп сүйектер, жоғарғы жақ, шықшыт, мұрын, таңдай

Тақ сүйектер: төменгі және астыңғы тақ сүйек

Жалпақ

Қозғалыссыз, төменгі жақтан басқасы

Сөйлеуге байланысты иектің болуы

Ми сауыты

Жұп сүйектер

Төбе, самай сүйектері

Тақ сүйектер

Маңдай, шүйде, сына тәрізді сүйек

Жалпақ

Қозғалыссыз тек тігіс арқылы

Бет бөлімінде қарағанда жақсы дамыған. Өзгеріске ұшырай алады,

Сүйектің құрамы атқаратын қызметіне, адамның жасына қарай әртүрлі келеді. Салмақ көп түсетін сүйектерде, мысалы, бел омыртқа, жамбас, аяқ сүйектерінде минерал заттары көп болады. Жас балалардың сүйегінде органикалық заттар, ересек адамда минерал заттары көбірек болады.

Адам қаңқасы

кеуде қаңқасы

қосымша қаңқа

омыртқа жотасы

көкірек клеткасының сүйектері

осьтік қаңқа

қол-аяқ сүйектері

бас қаңқасы

Омыртқа бағанасында 2 физиологиялық иін бар

Лордоз- Мойын лардозы 3 айлық нәрестеде

Бел лардозы 1 жаста

Кифоз- кеуде кифозы-6-7 айлық

сегізкөз кифозы 1 жаста

Маңдай-1

Шүйде-1

Самай-2

Төбе-2

Мұрын-2

Бет-2

Үстіңгі жақ-1

Астыңғы жақ-1

Қол сүйектері негізінен еркін қозғалмайтын немесе иық белдеуі (бұғана мен жауырын), еркін қозғалатын немесе қолдың өз сүйектерінен тоқпан жілік, білек және қол басынан тұрады.

Білек сүйектері шынтақ сүйек пен кәрі жіліктен түзілген.

Шынтақ сүйек білектің ішкі жағында, кәрі жілік сыртқы жағында орналасқан.

Қол басының сүйектері - білезік, алақан және саусақ бакайшақтарынан түзілген.

Аяқ сүйектері -қосыша сүйектер

Иық белдеуінің сүйектеріне бұғана мен жауырын жатады.

Бұғана - ұзына бойы иіліп келген сүйек. Оның денесі және екі басы болады.

Ішкі басы төстің тұтқасына, сыртқы басы жауырынның иық (акромион) өсіндісіне жалғаса, көлденең орналасады. Төменгі беті бұдырлы келеді. I қабырға мен жауырынның тұмсық өсіндісіне сіңір байламдары арқылы жалғасып тұрады. Бұғананың қызметі иық белдеуін көтеріп, қолдың еркін қозғалуына жағдай жасайды.

Жауырын - жалпақ, үш бұрышты сүйек. Көкірек клеткасының арт жағында, жоғарғы қабырғалар тұсында орналасқан. Жауырынның үш (жоғарғы, ішкі және сырткы) жиегі, үш (төменгі, ішкі, сыртқы) бұрышы және екі (ішкі және сыртқы) беті болады. Жауырынның қабырғаларға қараған беті аздап ойыс келеді. Жауырын жалы сырт жағына қарай кеңейіп келіп, иық өсіндісіне жетеді. Оны акромион деп те атайды. Сыртқы бұрышында жатқан буын ойысы тоқпан жілік басымен байланысып, иық буынын түзеді. Жауырынның жоғарғы жиегі құстұмсық өсіндісіне жалғасады. Жауырын мен бұғана өзара бір-бірімен байланысып, иық белдеуін түзеді.