Дененің еркін қимылы

№6-7 Бұлшықеттер жұмысы мен жүйесі

Жоспары:

Миология (myologia, грек, mys - ет, logos - ілім) - адам мен жануарлар бұлшықеттер жүйесі туралы ілім. Бұлшық еттер тірек қимыл жүйесінің белсенді бөлімі.

Бұлшықеттер-адам мен жануарлар кеңістіктегі қозғалысы мен дене мүшелерінің салыстырмалы қимылын іс жүзінде асырады.

Бұлшық ет (лат. мускулус) -бұлшық ет басы, бұлшықет құрсағы және бұлшықет құйрығынан тұрады.

Бұлшық еттің сіңірлі басы қозғалмайтын сүйектегі нүктеден басталады, ал бұлшықеттің сіңірлі құйырығы-қозғалатын нүктедегі сүйекке аяқталады.

Бұлшық ет талшықтары- «паренхима» деп аталады, оларды біріктіріп тұратын аралықты паренхима деп атайды.

Бұлшық еттердің қызметі

-қозғалыс

-қорғаныш

-пішін жасаушы

-энергетикалық (дене қызуын реттеуге) механикалық қызметке айналдырып трансформатор рөлінде атқарады.

-кейбір ішкі мүшелердің қызметі бұлшықеті жұмысына байланысты

Бұлшық еттер

Даму тегіне байланысты

ВИСЦЕРАЛЬДЫҚ

(ІШТІК)

СОМАЛЫҚ

(ДЕНЕЛІК)

БҰЛШЫҚ ЕТТЕРДІҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫНЫҢ ОРТАША КӨРСЕТКІШТЕРІ

СУ-75%

МИНЕРАЛДЫК ЗАТТАР-1, 0%

ОРГАНИКАЛЫК ЗАТТАР-24%

ОРГАНИКАЛЫК ЗАТТАРДЫҢ ҚҰРАМЫ (%)

ПРОТЕЙНДЕР -20, 2

МАЙЛАР-2, 0

МАЙ ТӘРІЗДІ ЗАТТАР-0, 8%

АЗОТТЫ ЭКСТРАКТИВТіК ЗАТТАР -0, 4

Ет ұлпасы

АРНАЙЫ ЖИЫРЫЛҒЫШ

КӨЛДЕНЕҢ ЖОЛАҚТЫ

БІРЫҢҒАЙ САЛАЛЫ ЖОЛАҚСЫЗ

-МИОЦИТТЕРДЕН

-МЕЗЕНХИМАДАН

-МИОЦИТТЕРІ ЕРІКСІЗ ЖИЫРЫЛАДЫ

СҮТ, СІЛЕКЕЙ, ТЕР БЕЗДЕРІНІҢ МИОЭПИТЕЛИОЦИТТЕРІ

КӨЗ НҰРЫ ҚАБЫҒЫНЫҢ МИОПИГМЕНТОЦИТТЕРІ

КӨЗ ҚАРАШЫҒЫН ТАРТЫП ТҰРАТЫН БҰЛШЫҚЕТТЕР

ҚАҢҚА БҰЛШЫҚЕТІ

ЖҮРЕК БҰЛШЫҚЕТІ

Көлденең жолақты

Көп ялролы, цилиндр пішінді, көлденең жолақты жасушалар-қаңқа сүйектері жатады.

Қозу және жиырылу қабілеті бар. Дененің еркін қимылы.

Бірыңғай салалы бұлшықет ұлпасы

Бір ядролы, ядрошық тәрізді жасушалар, 0, 5 мм-ге дейін.

Ағзаның ішкі мүшелерінде орналасады. Ас қорыту жолының-асқазан, өңеш, қуық, ішек, несепағар, қан және лимфа тамырларының қабырғалары, тері бұлшықеті

Қозу және жиырылу қабілеті бар. Ішкі мүшелердің еріксіз қимылдары. Тері шаштарының тік тұруы

МИОКАРД-ЖҮРЕК ЕТІ

БІР-БІРІНЕ ЖАНАСЫП ОРНАЛАСҚАН КӨЛДЕНЕҢ ЖОЛАҚТЫ, БІР НЕМЕСЕ КӨП ЯДРОЛЫ ЖАСУШАЛАР

ЖҮРЕКТІ ЖАТҚЫЗУҒА БОЛАДЫ

ҚОЗУ ЖӘНЕ ЖИЫРЫЛУ ҚАБІЛЕТІ БАР, ЕРІКСІЗ ҚИМЫЛ.

БҰЛШЫҚ ЕТТЕР қызметіне байланысты

Динамикалық бұлшықеттер

Кеңістіктегі қозғалысты қамтамасыз етеді

Статикалық бұлшықеттер

Дененің кеңістіктегі тепе-теңдігін сақтауға немесе денені белгілі бір жағдайда бекітіп ұстауға тұруға қатысады. Тепе-теңдікті реттейді.

Бұлшықеттің құрылысы

Бұлшықеттің сыртқы жұқа дәнекер ұлпалық қабығын эпизмий

Ортаңғы бөлікте орналасқан бұлшықеттерді дәнекер ұлпасымен біріктіретін дәнекер ұлпасы болып перимизий, ал шоғырлардың ет талшықтарын өзара байланыстыратын жұқа дәнекер ұлпалық зат эндомизий деп аталады.

Эндомизий, перимизий, эпимизий бірігіп бұлшықеттің дәнекер ұлпалық қаңқасын түзеді. Ол «строма» деп аталады.

Қажу-бұлшықеттердің физиологиялық күйі. Демалған соң бұлшықет қалпына келеді.