Әлеуметтік қауіптер

Презентация қосу

Әлеуметтік қауіптер
Дәрістің жоспары:
1. Әлеуметтік қауіптер жіктеуі
2. Діни секталардың мақсаты не?
3. Секталардан қорғану жолдары.
4. Лаңкестік әрекеттер.
5. Лаңкестер кепілдікке алғандағы
адамдардың әрекеті
Әлеуметтік қауіптер
Әлеуметтік қауіптер дегеніміз – қоғамда,
адамдардың қоғамдағы іс-әрекеті арқылы,
яғни, әлеуметтік ортада туындайтын
қауіптер.
Әлеуметтік қауіптерге бір ғана адамға
немесе отбасына, қалаға, тіпті мемлекетке
зиянын тигізетін қауіптер жатады.
Мұндай қауіптердің пайда болу заңдылығы -
бірнеше тұлғаның, яғни қоғамның болуы
міндетті шарт болып табылады.
Табиғатына қарай:
1. Адамға психикалық әсер етумен байланысты
(бопсалау, алаяқтық, ұры-қарылық, күштеп
алушылық (вымогательство));
2. Физикалық жәбір көрсетумен байланысты
(тонаушылық, қарақшылық,
лаңкестік, зорлау, тұтқынға алу);

3. Психоактивті заттарды
қолдану мен таратуға байланысты
(нашақорлық, токсикомания,
маскүнемдік, шылым шегу);
4. Жұқпалы аурулармен
байланысты (ВИЧ, т.б.);

5. Суицид
Масштабтарына қарай:
- локальдық;
- аймақтық;
- жаһандық.

Пайымдастырылуы бойынша:
- Кездейсоқ;
- Алдын-ала ойластырылған.
Ж а с- жы ныс ер ек ш е л ік тер і не қа р а й:

- Балалар мен жасөспірімдерге тән;
- Жастарға тән;
- Ересектерге тән;
- Егде адамдарға тән.
Әлеуметтік қауіптердің түрлері
Әлеуметтік қауіптер жөнінде сөз қозғалған кезде рухани және мәдени жұтаңдық,
қаңғыбастық, жезөкшелік, маскүнемдік, алкоголизм және темекі шегумен
байланысты болатын байланысты қауіптерді де есте ұстаған жөн.
Мысалы, қаңғыбастық дегеніміз адамның бір орыннан екіншісіне үнемі орын
ауыстырып, үй-күйсіз, қайыр сұрау арқылы тіршілік етуі. Өкінішке орай, біздің
заманымызда осындай қаңғыбастар өте көп, тіпті олардың заңды түрдегі
анықтамасы да бар – БОМЖ (без определенного места жительства), әдетте олар
көше кезіп, мешіт-шіркеулерді, жер асты өткелдерін жағалап қайыр тілеп жүреді.
Мұндай өмір салты деградацияға ұшыратады және де мұндай ортада түрлі
жұқпалы аурулармен ауру қаупі де өте жоғары болмақ.
Соңғы 50 жыл ішінде заңгер ғалымдардың жіті назарына қоғам үшін ең қауіпті, әрі
ауыртпалықтары да зор болып келетін жезөкшелік атты әлеуметтік құбылыс ілініп
отыр.
Жезөкшеліктің тарихы сонау ерте ғасырлардан басталады. Оның «ең көне кәсіп»
аталуының да кездейсоқтық емес. Көне дәуірлерден бері қазіргі күндерге дейін
жезөкшелік жайлы әр елдердегі философтар, ағартушылар, тарихшылар әлеуметтік
феномен ретінде қарастырған. Әр кезде жезөкшелерге деген көзқарас та, қарым-
қатынас та әр түрлі болған: бірде оларды қатты қудаласа, бірде ақындар жырға
қосып, суретшілер өз туындылрын арнаған, бірде оларды түрмеге қамап, өлім
жазасына кессе, бірде олардың кәсіптері заңды деп есептеліп, ашық түрде онымен
айналысуға рұқсат етілген.
Жезөкшелік тарихын зерттейтін авторлар оның үш түрлі формасы бар екендігін
айтады: қонақжайлық жезөкшелік, діни жезөкшелік және заңды жезөкшелік.
Қонақжайлық жезөкшелік өте ерте замандарда болған, ол кезде сыйлы қонақты
разы қылып қарсы алудың бір әдісі ретінде қалыптасқан. Үй иесі шеттен келген
қонақты өзіндегі бар жақсысын ұсына отырып қарсы алып, құрметтеуге міндетті
болған. Мұндай тәсіл арқылы халықтар арасындағы байланыстарды орнатып, сауда
қарым-қатынастарын қалыптастырған.
Діни жезөкшеліктің екі түрі болған: қандай да бір құдайдың құрметіне арналған
бір реттік және тұрақты. Бастапқыда әйел адамның ары құдайдың құрметіне
«құрбандыққа шалынған» (діни-мистикалық акт ретінде). Осыдан барып
жезӛкшелердің арнайы касталары пайда болған. Оларды арнайы үйде ұстаған
(қазіргі қоғамдық үйлерге ұқсас). Бұл түрі кӛбінесе Шығыс елдеріне тән болған.
Заңды жезөкшелік Еуропада қалыптасқан. Грецияда, Рим империясында б.з.д. IV
ғасырдың өзінде бұл кәсіп кәдімгі сауда түріне айналдырылған. Оларға салық
салынып отырған.
Алайда ХV ғасырдың аяғына қарай түрлі жұқпалы аурулардың жаппай етек
алғаннан кейін заңды жезөкшелікке деген қарым-қатынас күрт өзгерді. Енді
оларды қудалап, жазалау шаралары орын ала бастады. Заңды жезөкшеліктен бас
тартып, оны шектеуге мәжбүрлік туындады. Бұл енді әлеуметтік қауіп ретінде
қарастырылады. Бірақ бұл кәсіптің қоғамда әлі де орын алатыны өте өкінішті.
Президенттің Қазақстан халқына
Жолдауы
«Қазақстан – 2050» стратегиясы – қалыптасқан
мемлекеттің жаңа саяси бағыты»

САМСАҒАН СЕКТАЛАР МЕН САНСЫРАҒАН САНАЛАР…
Соңғы кезде елімізде секталардың арбауына түсіп, отбасынан
айырылып, әмірмен ерте қоштасып жатқан жандар саны күрт
өсуде. Қазақстандағы аталмыш ағымдардың дәстүрлі емес
болып аталатын себебі, олардың мемлекет аумағында пайда
болғанына ұзақ уақыт бола қойған жоқ және оларда дәстүрлі
конфессияларға тән емес белгілер жеткілікті. Біз бүгін
солардың бірқатарынан оқырманды хабардар еткелі отырмыз.
Қазақстанның діни жағдайы
1992 жылы қабылданған «Діни сенім бостандығы
және діни бірлестіктер» туралы заң бойынша
азаматтар діни бірлестіктер құра отырып, ұйымдаса
алады. Заң бойынша 10 адам бірігіп діни ұйым құрып,
Әділет министрлігінде тіркеле алады.
Қазақстандағы басты діндер

Ислам Христиан

67-70 %
Католик Православ

Протестант
Бүгінгі күні Қазақстан Республикасы - 40 -тан
астам конфессия өкілдері, сондай-ақ 130 ұлт пен
этникалық топ өкілдері бейбіт және келісімде
өмір сүре алатындығының бірден бір мысалы.
Қазақстандағы діни 4173
қоғамдастықтар саны
1990 жылы олардың саны небәрі 670

Ислам бірлестіктерінің саны 46-дан 2441-ге дейін өсті

Православие Шіркеуінің саны бес 62-ден 293-ке дейін
есе артты

Католик Шіркеуінің бірлестіктер 42-ден 86-ға дейін
саны

Евангелиелік христиан - 168-ден 362-ге дейін
баптистер қоғамдастықтары

Жетінші күн адвентистері 36-дан 66-ға дейін

Иегова Куәлары бірлестіктерінің 27-ден 78-ге дейін
саны
Қазақстан Президенті Н.Ә.Назарбаевтың
бастамасымен Астанада 2003 жылы және
2006, 2009 жылдары әлемдік және дәстүрлі
діндер лидерлерінің үш рет съезі өтті. Бұл
форумдар елдің сыртқы саяси бағдарының
дұрыстығын көрсетіп қана қоймай,
конфессияаралық ынтымақтастықтың бірегей
қазақстандық үлгісінің тиімділігінің куәсі
болды.
Конфессиялар арасында өзара қарым
қатынасты нығайтудағы қадамдар жасалу
үстінде.
Қазіргі уақытта Республикада 384
миссионер жұмыс істейді, олардың 20-нан
астамы шет елдерден, ал 1990 жылы
олардың саны 12 адам болатын.

Құрбан айт пен Рождество Христово сияқты діни
мейрамдар Қазақстанда демалыс күндері деп
жарияланған.
Шартты түрде діни
секталардың іс-әрекеттерін
екі түрге бөлуге болады:

Санаға шабуыл Белгілі бір мүдде
жасауды мақсат үшін әрекет
ететін діни ететін діни
секталар секталар
Діни секталардың мақсаты:
Мемлекеттің ішкі қауіпсіздігіне зиян тигізу
(қоғамды шулату, тыңшылық,
экстремистік, террорлық іс-әрекет жасау)
Дамыған немесе даму үстіндегі тыныш
жатқан бір елді тоқырауға жіберудің бір
тәсілі
Білім мен ғылым дамуын тоқтату.
Жастарыды өз қатарларына тарту
Уақыт өте келе дінаралық қақтығыс
тудыру
Мысалы, газетте басылған хабарлама арқылы, жұмыс іздеп
барсаңыз, сектаның кеңсесіне тап болуыңыз ғажап емес. Заң
орындары, мұндай тәсілдің, әсіресе қаржы дағдарысы кезінде жиі
қолданыла бастағанын ескертеді.
Секталарға қарсы күрес тек бір ғана
мешіт имамының міндеті емес, Отан
баршамызға ортақ қасиетті мекен
болғандықтан заң шеңберінде жұмыла
кіріскен жөн.

«Дініміз ислам, тегіміз түркі,
Қасиетті кітабымыз Құран».
Діни секталардың арбауына
түспеу үшін не істеу керек?

Қазақстан мұсылмандар діни басқармасы
діни секталарға қарсы мешіттерде халыққа
ақ пен қараны ажыратып, діни секталардың
шынайы бет-пердесін ашып беруі, діни
басқармада және әрбір облыс мешіттерінде
діни танымдық газет-журналдар ашуы,
жастардың діни сауатын ашу үшін 1-2-3-
айлық курстарын ұйымдастыруы;
Бұқаралық ақпарат құралдары діни
секталардың заңсыз және жағымсыз
іс-әрекеттерін халыққа дер кезінде
және шынайы түрде баяндап
отыруы, беделді дінтанушы
ғалымдарының діни мәселелер,
имандылық тақырыптарындағы
бағдарламаларын ұйымдастыруы
қажет.
Әрбір жоғары оқу
орындарында университет,
ұжым болып діни секталардың
ланкестік іс-әрекеттеріне қарсы,
семинарлар, лециялар
ұйымдастыруы қажет;
Мектептерде мектеп ұжымы,
сынып жетекшілері де жас
буынға дін негіздері,
имандылық, әдеп сабақтарын
жүргізуі қажет.
Әрбір ата-ана баласын
күнделікті қадағалап, тәртібіне,
сабағына, жүрген ортасына,
немен айналысып жүргеніне
мән беруі, имандылық пен
инабаттылықты жастайынан
бойына сіңіру қажет.
Жастардың 60 пайызы түрлі діни ағымдардың
жетегінде жүр.
Бүгінде елімізде тіркеліп, қанатын
кең жая бастаған дәстүрлі емес
діндердің атынан да, санынан да
адам шатасатындай халге жетті.
«Вайшнавтар», «Бахаи» сенімі,
«Бірлестік шіркеуі», «Иегова куәгер
лері», «Соңғы өсиет шіркеуі»,
«Кришнаны тану қоғамы», «Саенто
логия» шіркеуі, «Мормондар»,
«Сахаджа йога», «Жаңа аспан»,
«Жаңа өмір шіркеуі»…
Әшірбек Мүминов, дінтанушы:

– Ең біріншіден, қай елде болсын
секталардың, яғни заңсыз жұмыс
істейтін ағымдардың жұмысын
қадағалайтын органдар бар.

Біздің елімізде де діни ұйымдардың жұмыс істеуі үшін
оларды зерттеп, олардың жұмыс істеуіне рұқсат беретін
Мәдениет министрлігінің қарамағында дін істері
жөніндегі комитет бар. Меніңше, ғалымдардан гөрі, діни
ұйымдардың мақсаттары мен міндеттеріне жақсы қанық
арнайы орган өкілдері ресми баға беруі керек. Ал
ғалымдардың қолында ештеңе жоқ.
Дінтанушылар секталардың
жұмыстарын зерттеуге қызығушылық
білдіреді. Бірақ діни ұйымдардың
барлығы дерлік жасырын жұмыс
істеп жатқаннан кейін, тереңірек
зерттеуге мүмкіндік болмай отыр.
Сондықтан қолдарында ресми
құзыреті бар органдар баға беріп,
қоғамды ақпараттандыруы қажет.
Қазіргі түріндегі лаңкестіктің шығу
себептері де, барлық соғыстар мен
қарулы қақтығыстардай бірнеше
дәстүрлі негізге сүйенетіні белгілі:

шикізат
көзі және
билік түтыну
нарығы
үшін күрес

ықпал аумақ
Лаңкестік
әрекеттер

Химиялық Хайджекин
лаңкестік

Ядролық
Биолаңкестік
лаңкестік

Ақпараттық Гиперлаңкестік
Америка Құрама Штаттары 2001 жыл 11
қыркүйек
3 мыңнан астам адамның өмірін қиып кеткен
осы оқиға әлемді уысында ұстаған алып
державаның шаңырағын шайқалтып кетті.
Мұның өзі сол кезде осындай күтпеген
жағдайға американдық қарулы күштердің
дайын еместігін айдай әлемге жария етті. Есі
шыққан ел президенті белгісіз жаудың
шабуылынан қорқып ұшаққа отырып, екі
сағаттан астам уақыт көкте ұшып жүрген.
Вице-президент Чейни бункерде жасырынып
отырса, Пентагон басшысы Рамсфельд
шаңырағы ортасына түскен штабтық оқу-
жаттығу орталығының ғимаратын көріп, істің
мән-жайын ұғу үшін өзін жанұшыра іздеген
мемлекеттік тұлғалармен сөйлесуге де
мүмкіндігі болмай жанып жатқан ғимараттың
Беслан 1 қыркүйек
Солтүстік Осетияда Беслан трагедиясының
бес жылдығына орай 1-3 қыркүйек күндері
қаралы шаралар жиыны өткізілмек. Қазір бұл
аумақта қауіпсіздік шаралары күшейтілген.
Шараның басы бүгін Бесландағы № 1
мектепте басталады. 2004 жылдың 1-
қыркүйегі күні осы мектепті терроршылар
басып алған еді. Оқушылар мен ата-аналар
және мұғалімдерді қосқанда барлығы мың екі
жүздей адам олардың тұтқынында қалған.
Терроршылар шабуылы мен
тұтқындағыларды босату операциялары
барысында 330 адам құрбан болған, олардың
180-нен астамы балалар.
Қазақстандағы лаңкестік әрекеттер

Ұқсас жұмыстар

Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

Экономикалық қауіпсіздік теориялары

Өзенмұнайгаздың экономикаға әсері

Жаһандық теңсіздік

Жарнамадан табыс

Интернет қызметтері

Қазақстанда және дүние жүзінде атом энергетикасының даму болашағы

Қазіргі әлемдегі инклюзивті білім беру жағдайы

Сапа менеджменті жүйесі

Корпоративтік желілерді қорғау

Пәндер