Сабақты және салт етістіктер

Презентация қосу

Етістік.
Заттын қимылын, іс-әрекеті мен амалын
білдіретін сөз табын етістік деп атаймыз.

Мысалы: Балалар мектепке келді.
Етістіктін сұрақтары: не істеді? Не қылды?
Етістіктің
Етістіктің жасалу
жасалу жолдары
жолдары
Есім
Есім сөздерден
сөздерден етістік
етістік жасайтын
жасайтын
жұрнақтар:
жұрнақтар:
1)-да,
1)-да, -де,
-де, -та,
-та, -те,
-те, -ла,
-ла, -ле:
-ле: көкте.
көкте.
2)-лан,
2)-лан, -лен,
-лен, -дан,
-дан, -ден,
-ден, -тан,
-тан, -тен:
-тен: ойлан.
ойлан.
3)-лас,
3)-лас, -лес,
-лес, -дас,
-дас, -лес,
-лес, -тас,
-тас, -тес:
-тес: ойлас.
ойлас.
4)-лат,
4)-лат, -лет,
-лет, -дат,
-дат, -дет,
-дет, -тат,
-тат, -тет:
-тет: билет.
билет.
5)-а,
5)-а, -е:
-е: орна,
орна, теңе.
теңе.
6)-ар,
6)-ар, -ер,
-ер, -р:
-р: көгер,
көгер, жасар.
жасар.
7)-ай,
7)-ай, -ой,
-ой, -й:
-й: азай,
азай, көбей.
көбей.
8)-сы,
8)-сы, -сі:
-сі: шешенсі,
шешенсі, көсемсі.
көсемсі.
9)-ық, -ік, -к: жалық, кезік.
10)-сын, -сін: жерсін, азсын.
Дара және күрделі етістіктер.
Етістіктер де құрамына қарай дара және
күрделі болып бөлінеді.
Бір ғана түбірден тұратын етістіктер дара
етістіктер деп аталады.
Екі немесе одан да көп сөздерден
құралып, сөйлемде бір мағынаны
білдіріп,барлығы бір сөйлем мүшесі
болатын етістіктер күрделі етістіктер деп
аталады.
Етістіктің грамматикалық топтары

Болымды және болымсыз етістіктер.

Сабақты және салт етістіктер.

Қимыл атауы немесе тұйық етістік.

Етіс.
Етістіктің грамматикалық топтары

Есімше.

Көсемше.

Рай.

Шақ.
Болымды және болымсыз
етістіктер.
Етістіктер іс-әрекеттің іске асу-аспауын,
болу-болмауын білдіруіне қарай екіге
бөлінеді.
Іс-әрекет, қимылдың жүзеге асуын
көрсететін етістіктер болымды,
болмауын көрсететін етістіктер
болымсыз деп аталады.Мысалы: Ол
сабаққа дайындалды. Ол сабаққа
дайындалмады.
Болымсыз етістіктер болымды етістік
түбіріне –ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе
жұрнағын жалғау арқылы және жоқ, емес
сөздерінің тіркесуімен жасалады.
Мысалы: бар – барма – барған емес –
барған жөқ.
Сабақты және салт етістіктер.
Етістік қимылды, іс-әрекетті білдіреді
дегенімізбен де, қандай жағдайда да осы іс-
әрекеттің негізгі істеушісі болады.
Қимылды, іс-әрекетті көрсетіп, табыс септіктегі
сөзбен байланысып, табыс септіктегі сөзді
қажет ететін болса, бұндай етістік сабақты
етістік деп аталады. Сабақты етістік кімді?
Нені? Деген сұрақтарға жауап беретін зат есім
сөзбен байланысады.
Табыс септіктегі сөзді қажет етпейтін
етістіктерді салт етістіктер деп атаймыз.
Мысалы: Балалар ауылға келді.
Салт етістіктегі сөздер барыс, жатыс,
көмектес септіктегі сөздермен
байланысады.

Ұқсас жұмыстар

Етістік туралы түсінік

Сабақты етістік Салт етістік қимыл

Туынды етістік жұрнақтар

Тұйық етістік тапсырмасы

Етістік ағашы

Етістікті бекіту сабағы. Презентация. 6-сынып

Етістік жайлы

Бір құрамды етістікті сөйлем

Жалаң түбір тұлғалы ауысу калпын білдіретін салт етістіктердің семантикасы АУЫСУ (ӨЗГЕРУ) ЕТІСТІКТЕРІНІҢ МАҒЫНАЛЫҚ ТОПТАРЫ

Ұлттық ойындар. Етістік

Пәндер