Еркек жыныс бездері

Презентация қосу

СӨЖ
Тақырыбы: Еркек жыныс бездері
ЖОСПАР:

Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Аталық : ішкі және сыртқы ағзалары
2.Жыныс бездері.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Ұрпақ жаңғырту (көбею) - барлық тірі ағзаға тән қасиет.
Көбею - түрдің тіршілігін жалғастырып сақтап қалуды
қамтамасыз ететін физиологиялық үдерістердің
жиынтығы. Басқа тірі ағзалар сияқты адам да жынысты
жолмен көбейеді. Жыныс жасушаларының түзілуі ағзада
болатын физиологиялық өзгерістерге байланысты.
Жыныстық мүшелер жүйесін аталық және аналық жыныс
мүшелері деп 2 топка бөледі. Олардың жыныс бездерінен
жыныс жасушалары түзіледі. Аталық және аналық жыныс
жасушаларының қосылуынан дүниеге жаңа ұрпақ келеді.
Жыныс бездері аралас бездерге жатады.
Ішкі аталық жыныс
мүшесіне атабездер,
шәует шығаратын
түтігі. ұрық безі,
қуықасты безі және
бульбоуретральды
бездер жатады, ал
сыртқы мүшесіне
аталық жыныс мүшесі
және ұма жатады.
Атабез (testis; orchos – грекше;) – жұп жыныс
мүшесі, сопақша пішінді, салмағы 20-30 г. Ата
бездер қызметі – сперматазоидтар, яғни аталық
жыныс жасушаларын жасау, және де екінші жыныс
жетілуді көрсететін аталық жыныс гармондарын
қанға бөліп шығару. Аталық бездер ұмада
орналаскан. Аталық без құрамында ұрық шығару
өзегі, бұлшықет, қан айналу және лимфа тамырлары,
нерв және шандырлар кіретін ұрық қанатшасына
ілінген тәрізді болып тұрады.
Аталық без тығыз консистенциялы және
бүйірінен бірнеше жұмсартылған. Онда
дөңес латералді (facies lateralis)
және медиалді бетін (facies medialis), екі жиегі
– алдыңғы және артқы (margo anterior et
posterior), және де жоғарғы жәнетөменгі шеттері
(extremitas superior et inferior) ажыратылады.
Аталық бездің артқы жиегінде денесі, басы және
құйрығы болатын атабез қосалқысы (epididymis)
орналасқан.
Аталық бездер - ұманың ішінде орналаскан терілі қалта.
Аталық бездер ағзада екі түрлі маңызды қызмет аткарады.
Біріншіден, олардан аталық жыныс жасушалары
- сперматозоидтар түзіледі. Бұл аталық бездердің сыртқы
секрециялық қызметі. Екіншіден, аталық бездерден
жыныс гормондары (негізінен тестостерон) бөлінеді. Бұл
аталық бездердің ішкі секрециялық қызметі. Сондықтан да
жыныс бездері аралас бездерге жатады. Аталық бездерден
бөлінген гормондар екінші реттік жыныстық белгілердің
жетілуінде негізгі рөл аткарады. Олардың әсерінен
жасөспірімдердің дене пішіні өзгереді, мұрт шығады,
дауысы жуандайды және т. б.
Ішастар аталық бездер айналасында тұйық сірлі қуысын
түзеді. Сірлі қабық астында басқа қабық яғни ақ қабық (tunica
albuginea). Сірлі қабық астында басқа қабық бездердің артқы
жағынан қалыңдау – атабез орталығын(mediastinum testis)
түзеді. Бұлардан бездерді көптеген пирамида тәрізді атабез
үлесшелеріне (lobuli testis)
бөлетін атабез қалқашықтары(septula testis) өтеді. Әр үлесте 2-
4 иреленген шәует өзекшелері (tubuli seminiferi contorti)
болады. Олар көптеген қантамырлары бар борпылдақ дәнекер
тінмен жабылған. Ішінен шәует өзекшелерінің қабырғасы
сперматогенез процессі өтетін көп қабатты сперматогенді
эпителиймен қапталған.
Шәует шығаратын түтігі (ductus
deferens) – жұп мүше, ұзындығы 40-50
см, диаметрі 3 мм-дей, құрамындағы
шәует шылбырымен шаптың өзегінің
сыртқы тесігіне барады.
•
Оның 4 бөлігі бар:
1) ұмалық (pars scrotalis),
2) шаптың беткейлік
сақинасына
өтетін шылбырлық
бөлігі (pars fimicularis),
3) шап өзегіндегі шап
бөлігі (pars inguinalis),
4) тереңдегі шап өзегінен
қуықасты безіне
дейінгі жамбас
бөлігі (pars pelvina).
• Қуықасты безі (prostata; ) – жамбастың
түбінде орналасқан, несеп шығару түтігін
айнала қуықтың астында орналасқан. Оның
артқы беті тік ішекке, алдыңғы шат
симфизіне, бүйірі-артқы өтісті көтеруші
бұлшықетке жанасады. Безде
жоғарыға, қуықасты бөлігі (pars prostatae)
және алдыңғы, артқы, төменгі
латералді беттері және ұшы болады (арех
prostatae). Құрылысы бойынша бұл
бұлшықетті-безді, салмағы 20-25 г, екі
бөліктен тұратын мүше. Көптеген ұяшықты
бездері сперма құрамына кіретін секретті
жасайды. Несеп шығару өзегінің алдыңғы
жағында шәует төмпешігі (colliculus
seminalis) бар..
Шәует бездері (vesiculae seminales;) – қалта
тәрізді түтікті, ұзындығы 4-6 см, қуықасты
безінің үстінде қуықтың артқы қабырғасында
көптеген иілімдер мен томпаюлары бар. Әр
шәует безінің қуысы сперма құрамына ақуызды
сұйықтықты көптеген қатпарлы камерадан
құралған. Бездің қабырғасышырышты,
бұлшықетті және дәнекер қабықтардан тұрады.
Буылтық – несеп шығаратын өзек
безі (glandulae bulbourethrales) терең
шатаралықтың қалыңында көлденең
бұлшықет орналасқан, яғни Аталық жыныс
мүшесінің кеуекті заты денесінің
буылтығында. Олардың шығарушы түтігі
кеуекті бөлігі (несепшығару өзегінің)
ашылады.
Ұма (scrotum; )- тері-бұлшықетті қапшық, онда атабез
өзінің қосалқылары мен шәует шылбырының төменгі
бөліктерімен орналасқан.
Ұма қабырғасы 7 қабықтан тұрады:
1. ұма терісі (dartis);
2. етті қабық (tunica dartos);
3. сыртқы шәует шандыры (fascia spermatica externa)
4. Атабезді көтеретін бұлшықет шандыры (fascia
cremasterica);
5. атабезді көтеретін бұлшықет (m.cremaster)
6.ішкі шәует шандыры (fascia spermatica interna);
7. париеталды және висцералды табақшалардан
тұратын тұйық сірлі қап (tunica vaginalis testis) түзеді.
Жыныс мүшесі (penis, phallos) –
копулятивті мүше, үңгірлі денелерден
және несеп шығару өзегінен тұрады.
Мүшенің артқы бөлігі шат сүйегінің
алдыңғы бетіне, жыныс мүшесінің
түбірін (radix penis) құрай
бекиді.Денесі (corpus penis)
және басы (glans penis) болады. Жыныс
мүшесінің терісі жұқа, қозғалмалы,
басына өтерде күпек басы қосарланған
түзеді. Басының жоғарғы
жағында несепшыгару өзегінің сыртқы
тесігі (ostium urethrae externum)
ашылады.
Жыныс мүшесінің
денесі 3 үңгірлі: 2
жұп жоғарғы (согрога
cavemosa penis) және
тақ төменгі кеуекті
денелерден тұрады
(corpus spongiosum
penis).
ҚОРЫТЫНДЫ
• Қорыта келе, Жыныс бездері аралас бездерге
жатады. Олар жыныс торшаларымен қатар аталық
және аналық гормондар бөледі. Жыныс гормондары
көбею мүшелерін физиологиялық тонуста ұстап,
негізгі және қосалқы (сыртқы) жыныс белгілерін
дамытады, аталық және аналық дарақтарға тән
мінездерді, жыныстық дағдылы әрекеттерді
(инстинкт), организмнің пісіп-жетілуін реттейді.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

• Адам анатомиясы: 2 томдық кітап./Под ред.
Алшынбай Рақышев
• Ә.Б.Әубәкіров, Ү.Ж.Жұмабаев,
Ф.М.Сүлейменова, Қ.Е.Сисабекова «Атлас
адам анатомиясы»
• клиникалық анатомия Идрисов Ә.А
Алмабаев Ы.А алматы 2009

Ұқсас жұмыстар

Аталық малдың жыныстық ағзаларының атқаратын қызметі

Бездің құрылысы

Қан айналым иннервациясы Жыныстық гормондар және олардың қызметі

Жануарлардың аталық жыныс жүйесі

Жыныстық циклдің өтуіне экологиялық және климттық жағдайдың, азықтандырудың, күтіп- бағудың, аталық малдың тигізетін әсері

Жыныс мүшесі

Пәндер