Әміре Қашаубаевтың өмірі

СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

Пән: Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы

СӨЖ
Тақырыбы: Әміре Қашаубаев – Кеңестік Қазақстан өнерінің өкілі
Орындаған: Тұрысбекова Айзада Қайратқызы 122 топ
Тексерген: Мұздыбаева Толқын Абдығалымова

Семей 2018 жыл
*Кіріспе
*Негізгі бөлім
*1.Әміре Қашаубаевтың өмірі
*2. Қызметі
*3. Шетелге жол тарту
*Қорытынды
* 1.Әміре Қашаубайұлы Қашаубаев. Туған күні 1888
жыл .Туған жері Дегелең тауының алабы, қазіргі Қайнар
ауылы, Абыралы ауданы, Шығыс Қазақстан облысы.
Қайтыс болған күні 6 желтоқсан 1934. Әміре Қашаубаев
– атақты әнші, актер әрі музыкант.Өмірбаяны. 12 жасқа
толғанда (1900 ж.) Исабек деген байдың ат айдаушысы
болып, ол жас әншіні той-жиындарда ән салғызады.
Шыққан тегі Орта жүз ішіндегі Тарақты руы. Кедей
шаруа жанұясында туып өскен.Жастайынан әншілік
өнерпаздығымен жұрт аузына ілігіп, ел аралап ән салып,
қараөткелдік Сәтмағамбет, Ғазиз, баянауылдық Жаяу
Мұса, Қали Байжанов, керекулік Майра Уәлиқызы
сияқты арқалы әншілермен танысып, өнерін одан әрі
шыңдай түседі.
* 2.1926 жылы Қызылордада ашылған Қазақ драма театрының (қазіргі
Қазақтың мемлекеттік академиялық драма театры) алғашқы
актерлерінің бірі болды. 1934 жылы қазақ музыкалық театрына (қазіргі
Қазақ опера және балет театры) ауысты. 1927 жылы сәуір айында
Мәскеуде болған бүкілодақтық кеңестер құрылтайында шыққан
концертке жазылған бір мақалада. Әміренің аты тек Қазақстан емес,
бүкіл Одаққа, бүкіл Еуропаға әйгілі болды. Әміре арқылы қазақтың
әншілік өнері мемлекттік шекараны сонау жиырмасыншы жылдардың
ортасында-ақ аттап өтті, орыстың, батыстың ұлы мәдениет
қайраткерлерінің ауыздарына түсті. Әміре - қазақтың қалай
мақтасада,қалай мақтансада,сия беретін асқан өнерпазы.Әкесі Қашаубай
кедей болып, күнбе-күнгі өмірді қуып жүрді. Қашаубай көп ұзамай
Семейге көшіп барады. . 1928 жылы театр Алматыға көшкенде Әміре де
бірге келді. Әміре драма театрында бірнеше рөлдер атқарды. Әсіресе
концерттерінде басты әртіс болып жүрді. 1933 жылы драма театры-ның
бір бөлек адамдардан құрылған «Музыкалық студияның » ішінде бірінші
болып Әміре кетті. Ол студия келесі 1934 жылдың қаңтарының 13 күні
«Музыкалық театр» болып, Мұхтар Әуезовтың «Айман-Шолпан» атты
музыкалы пьесасымен ашылды.Әміре «Айман-Шолпанда» басты рөлдің
бірін атқарды. Бірақ өмірі ұзақ болмай сол жылдың күзінде қайтыс
болады.Әміренің негізгі ресми қызметі театрда болғанымен, ол үнемі
концерт беруде болатын. 1926жылы Қ.Жандарбековпен бірге Шымкент,
Ташкент қалаларында концерт берді. Қала халқы, оқушылар үлкен
ынтамен қарсы алды. Әміренің залды күңірентіп жіберген ащы даусы
мен сыңғыраған көмейінен бұралып шыққан үнге таңырқамаған жұрт
қалмады. Әсіресе Әміреге бір риза болған жер, Қарқара жәрмеңкесінде
болды. Әміре шығады дегенде жиналған жұрт қол соғып, сахнаға
шығуын қошеметтеді. Біраз ән айтып кетпек болған еді, жұрт үсті-үстіне
қол шапалақтап жібермеді. Әміре «Жалғыз арша», «Сырғақты», «Ісмет»,
«Қанапия» әндерін айтты.
* 3. 1921 – 24 жылдары Семейде құрылған қазақ жастарының ағарту
ұйымы «Ес - аймаққа» мүше болып, әншілік өнерін шыңдай түсті. 1924
жылы осы қалада ұйымдастырылған халық өнерпаздарының байқауына
қатысып, бас бәйгеге ие болды. 1925 жылы Парижде өткен Бүкіл дүние
жүзі сән өнері көрмесінде «Ағаш аяқ», «Қанапия», «Үш дос», «Жалғыз
арша», «Қосбалапан», т.б. әндерді орындап, 2-бәйгемен қоса күміс медаль
алды. «Париж апталығы» газеті мен «Ле мюзикаль» журналы оның
сирек кездесетін талант екенін жазса, Сорбонна университетінің
профессоры Перно фонографқа Әміренің орындауында бірнеше ән
жазып алған.1927 жылы сәуір айында арнайы шақыртумен Мәскеу
консерваториясының залында қазақ әндерін тамылжыта шырқады. Сол
жылы Германияның Майндағы Франкфурт қаласында өткен
Халықаралық музыкалық көрмеде концертке қатысып, қазақтың халық
әндерін әлемге паш етті. Оның орындауындағы әндер дүние жүзі
мәдениетінің ірі өкілдері Ромен Роллан, Анри Барбюс, т. б. тарапынан
жоғары баға алған.Александр Затаевич Әміренің әншілік өнеріне тәнті
болып, одан «Балқадиша», «Дударай», «Бес қарагер», «Көк көбелек», т.б.
әндерді жазып алып, «Қазақтың 500 ән мен күйі» (1931) жинағында
жариялады.Әміренің әншілік қабілетін кезінде қазақ әдебиеті мен
өнерінің көрнекті өкілдері Мұхтар Әуезов, Сәкен Сейфуллин, Иса
Байзақов, Әлкей Марғұлан, Жүсіпбек Елебеков, Құрманбек Жандарбеков
пен Ахмет Жұбанов өте жоғары бағалаған.
Әмре мен Иса
*ШетелдеӘміре Мәскеуге жол тартты. Қояндыға барғаны Меккеге барғандай ұзақ сапар көрген Әміреге енді
мына жол тіпті қызық сияқты көрінді. Парижде болатын коцертке қатысу үшін Мәкеуде Қазақстаннан басқа
ұлт республикаларынан белгілі өнерпаздар келді. Бұл шеберлердің оның ішінде Әміренің Париж концертіне
дайындық есебінде өткен Үлкен Театрдағы концертке шығуы үлкен табыс болды. Бұл жөнінде Правданың
1925 жылғы 26 шілде күнгі номерінде жазылған. Олардың жабайы өнерлері шығармашылығының
көркемдік сатысы жағынан орындаушылықтан еуропалық шеберлердің тәуір деген нөмірлерінен кем
түспейді, қолдарындағы аспаптарын салыстырсақ олар тағы бірінші орын алады: тыңдаушыларға
эмоционалдық, эстетикалық әсер етуде олардың қолдарындағы қандай жұпыны құрал десеңізші – деп
жазды. Айтушылар Әміре Ағаш аяқтың басындағы жоғарғы нотасын шырқап алғанда, партердің алдынғы
қатарында отырған бір әйел Мынау не деген күшті дауыс деп шошып кетіп барып айтыпты деседі.Әміре
этнографиялық ансамбільмен Парижге барады. Көздерімен көріп,есіткеннің жаңсақ жерлерін түзетіп
алғысы келеді. Сонымен қатар олар бұл келе жатқан кеңес елің жайлайтың халықтың бірқатарының ғана
өкілдері екенің жиылған жарнамалардан есітеді. Кеңес өнершілері Париждің залдарында 11 концерт береді.
Сол концерттерде Әміре өзінің сүйікті әндері: Ағаш аяқ, Үш дос, Екі жирен, Дудар, Қос барабан, Қызыл
бидай тағы басқаларын айтады.Ансамбльдің концерті бұрын-сонды ондай музыканы тыңдамаған Париж
халқына қатты ұнайды. Неше түрлі ұлттардың әндері, олардың сан алуан түрлі аспаптары, түрлі-түсті
киімдері, орындау шеберліктері кеңес өкілдерін үлкен табысқа бөлейді. Әсіресе бұрын аттары шықпаған
Ресейді жайлайтын аз ұлттардың аз мерзім ішінде мұндай табысқа жетуіне дос сүйініп, дұшпан күйінеді.
Бір кезде Ертістің асау толқынының аккомпанементімен ән шырқаған Әміренің енді Сена өзенінің
сылдырап аққан дыбысына сиқырлы үнің қосуы тек ән өнеріндегі емес, халықтар достастығын нығайтуда
өнердің үлкен рухани құралға айналғаны көрінді. Париждің газеттері өнершілердің концерттері жәйлі үзбей
жазып отырды. Париж апталығы атты газеті өзінің 1925 жылы 31 шілдедегі нөмірінде:« Париждің
Комедия залында өтіп жатқан орыстың этнографиялық өнері әдеттегі біз болып жүретін концерттерден
ерекше. Біз аса жоғары, қызықты сахна көрдік, біз, Түркістанның, Украинаның, Оралдың, Кавказдың таза
шынайы қалпында тұрған, жүрек қылыңды қозғайтың музыкасын есіттік. Оларда гармониялық, мелодиялық
бұрмалау дыбыс құрылыстарын өзгерту сияқты өзінің ерекшелік мазмұны бұзатын нәрселерді таба
алмайсың. Қазақтың әншісі Әміре Қашаубаев өзінің халықтық манерада айтылатын емін-еркін даусына ұлт
аспабы домбырасының сүйемелін қосып өз елінің жаныңда толқытатын әндерін орындады. Солардың
бәрінде де, өздерінің өнерлерін Парижге көрсетуге келген адал көңілді әртістердің өз Отанына деген
жалынды сүйініші сезіледі »– деп жазды.Француздың белгілі музыка зерттеуші ғалымы Ле мюзи-каль
журналында Әміренің сирек кездесетін музыкалық көрініс екенін жазды.
*Қорытынды
*Әміре - ұлы әнші, азамат. Оның өмірі
мен қимылы әлі де зерттеле түседі. Ол
жөнінде талай кітаптар, дастандар
жазылмақ. Оның аты ән мектебінде
мәңгі қалады. Бүгінде Әміре
Қашаубаевқа 130 жыл.
*Пайдаланылған әдебиеттер:
*1. Балалар Энциклопедиясы, II-том
*2. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық
анықтамалық. Алматы:” Аруна Ltd
ЖШС”

*3. Суреттер интернет желісінен
алынған
*Назар
аударғандарыңызғ
а
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Әнші бейнесін тереңірек талдау

XX ғасырдың 20-30 жылдарындағы қазақ зиялылары

ХХ ғасырдың басындағы тарихи – әлеуметтік жағдай және оның әдебиеттің дамуына тигізген әсері

Уәйіс Шондыбайұлының шығармашылығының зерттелуі

Қарағанды обл

Музыкалар үйі

Ғарифолла Құрманғалиев

ӘМІРЕ ҚАШАУБАЕВ

Шығарманың аты

Халықтың әнші-композиторларының шығармашылығы

Пәндер