Девиацияның формалары

Презентация қосу

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті
Қазақстан тарихы және әлеуметтік – саяси пәндер кафедрасы
Пәні: Әлеуметтану

ОСӨЖ:
Девиантты мінез-құлық, қылмыс және қоғамдық бағылау.
Девиантты мінез – құлықтың медико – әлеуметтік
мәселелерін оқу.

Дайындаған:
Тексерген: Абдрахманова К.Ж.

Қарағанды
Жоспар
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1) Девиантты мінез-құлық ұғымы. Оның негізгі белгілері.
2) Ауытқымалы мінез - құлықтың табиғаты мен типтері,
формалары. Криминогендік мінез - құлық, қылмыс.
3) Қоғамдық бақылау.
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер
Девиантты мінез - құлық
• Девиантты(ауытқымалы) мінез-құлық деп біз
ресми қабылданған немесе белгіленген қоғамдық
нормаларға сай келмейтін, қоғам тарапынан
мақұлданбайтын мінез-құлықты айтамыз.
Ауытқымалы (девиантты) мінез-
құлықтың негізгі белгілері:
• 1) Девиантты мінез-құлық пен оны көрсететін тұлға өзге тұлғалар тарапынан
айыпталады (әлеуметтік санкциялар).
• 2) Ол тұлғаның өзіне немесе оны қоршаған тұлғаларға нақты залал келтіреді.
Осылайша, девиантты мінез-құлық деструктивті әрекет жасайды.
• 3) Оны тұрақты түрде қайталанатын және ұзақ мерзімді мінез-құлық ретінде
анықтаймыз.
• 4) Ол айқын даралықты және жас ерекшелікті-жыныстық сипатқа ие болады.
• 5) Ол әлеуметтік дезадаптация құбылыстарымен қатарласа жүреді.
• Девиантты мінез-құлық 5 жастан бастап жүруі мүмкін.
Әлеуметтік ауытқудың негізгі түрлері:
1. Мәдени және психикалық ауытқулар. Яғни, әлеуметтік қауымдастықтарға тән
мәдени нормаларға сай келмейтін мінез-құлық
2. Жекеленген және топтық ауытқулар.
3. Бастапқы және екінші ауытқулар. Бастапқы ауытқу нормаларды көп бұза
бермейді, ол болмашы сипатта болады.
4. Мақұлданатын ауытқулар. Мысалы:
- Жоғары интеллектуалдылық;
- Ерекше қабілеттер
- Ерекше мінез-құлық
5. Айыпталатын ауытқулар:
- Өзгеше кері мінез-құлық
- Заң бұзушылық.
Р. Мертон девиацияны мәдени мақсаттар мен
оларға жету тәсілдерімен анықтайды:
• Конформизм - мақсаттармен де оған жету жолдарымен де келіседі,
ештеңе бұзбайды;
• Инновация - мақсатпен келіседі, алайда оған жету жолдарын
мақұлдамайды;
• Ритуализм - мақсаттармен келіспейді, біларқ жету жолдарын
орындайды;
• Ретретизм - мақсаттардан да, оған жету жолдарынан да бас тартады;
(маскүнемддер, нашақорлар, қаңғыбастар);
• Бунт - жаңа мақсаттар мен оларға жету жолдарын қалыптастыру.
Девиацияның формалары:
• Бастапқы девиация – ауытқудың аса қауіпті болмауы, бірінші рет кездесуі;
• Қайталама девиация – қайталанатын, әдейі жасалатын ауытқу;
• Дезадаптация – жаңа нормаларға бейімделе алмау;
• Деликвенттілік – заң нормаларын бұзатын девиация;
• Аддикция – бір нәрсеге деген құштарлық, құмарлық (клептомания).
• Аномия – девиацияның ең жоғарғы формасы. Ол мүлдем нормалардың
болмауы, жаппай психоз жағдайында туындайды.
• Аномияның ең жоғарғы формасы – суицид.
• Криминогендік – заң бұзу нормаға айналатын жағдай.
Криминогендік мінез - құлық

• Криминалды мiнез-құлық заңға қайшы әрекеттерi, қылмыс, арқылы
анықталады.
• Қылмыс - бұл құқық бұзылушылықтың бір түрі. Қылмыс басқа құқық
бұзыушылықтардан, оның қылмыстық заңмен белгіленетіндігімен және оны
жасағанда қылмыстық жауапкершіліктің болуымен ерекшеленеді.
• Жасына қарай қылмыс кодескiнiң белгiлi статьясына байланысты
қылмыстық iс қозғайды. Олардың іс-әрекеттері қоғамға және қоршаған
ортаға қауіп төндіреді деп табылады.
Заңды бұзатын, мiнез-құлқында ауытқуы бар
адамдарға тән сипаттар мыналар:
• - қылмыс түрлерi мен адамзатқа жат қылықтар жасау;
• - iшкi құрылымдық ауытқу (яғни ауытқу белгiлi бiр әлеуметтiк топқа
байланысты болса);
• - ауытқудың сыртқы ортаға бағытталуы (отбасындағы ұрыс-керiс,
жұмыс/оқудағы проблемалар нәтижесiнде қылмысқа барса) немесе өзiне
зиян келтiрсе (алкоголизм, нашақорлық және т.б.).
Бақылау мына жолдармен жүзеге асырылуы
мүмкін:

• Әлеуметтік патологияны басқа
пайдалы немесе бейтарап
формалармен ауыстыру;
• Патологияны басқа бағытқа бұру;
• Заңдастыру;
• Көмектесу;
• Заңды қатайту немесе жұмсарту.
Қоғамдық бақылаудың түрлері:
• Оқшаулау (Изоляция). Девиант пен өзге қоғам арасына шектеу
қою.
• Бөлектеу (Обособление). Девиантты өзге адамдардан бөлектеу,
бірақ бұл қоғамнан бөлектеу болып табылмайды, керек кезінде
оны қайта оралтуға болады.
• Ақтап алу (Реабилитация). Қалыпты жағдайға оралту мен
оңалту процесі.
Қорытынды
• Девиантты мінез-құлықтың пайда болуы отбасындағы және
қоғамдық ортадағы балаға деген мейірімділіктің тым
аздығынан немесе тым көптігінен туындайды. Девиантты
мінез-құлықтың алдын алмаушылық қылмыстың артуына
алып келеді. Әсіресе бала әлеуметтенуінде оның өмірлік
ұстанымдарын берік қалыптастыру маңызды. Сондықтан
отбасындағы балаға психологиялық кеңес беру жұмысын
жүргізуге ата-аналарды даярлау - әрбір тәрбие мекемелерінің
алдында тұрған басты міндеті болуға тиіс.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Жарықбаев Қ. Б. Жантануға кіріспе: хрестоматия. – Алматы: Дарын. 2005.
2. Нұрмұхамбетова Т.Р. Тәжірибелік психология. Оқулық. 4 - томдық. –Шымкент:
Нұрлы бейне. 2006.
3. Спиваковская А. С. Психотерапия: игра, детство, семья. –М.: ЭКСМО-Пресс.
2000.
4. Невский И. А. Возрастные особенности психического развития детей. –М.: 1992.
5. Кон И. С. Психология старшеклассника. – М.:Просвещение. 1987.
6. Кравченко А.И. Социология. М., 2000.
7. Маркович Данило Ж. Общая социология. М., 1998.
8. Тощенко Ж.Т. Социология. М., 1994.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Девиантты мінез - құлық ұғымы

Девиантты мінез құлық әлеуметтануы

Девиация түсінігі

Девиация мен әлеуметтік бақылау

Психологиялық факторлар

ӘЛЕУМЕТТІК ДЕВИАЦИЯ ТУРАЛЫ

ҰЛЫҚБҮБІ ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ - ҚҰЛЫҚ

ӘЛЕУМЕТТІК ДЕВИАЦИЯ

Информатиканы оқытуда қолданылатын әдіс - тәсілдер

Кәсіби оқу орнында оқытуды ұйымдастыру формалары

Пәндер