Өндіріс факторларының табыстары

Презентация қосу

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті
Қазақстан тарихы және әлеуметтік – саяси пәндер кафедрасы

ОСӨЖ:
Өндіріс факторларының табыстары.
Қазақстандағы денсаулық сақтау
саласындағы еңбекақыны төлеу мәселелері.
Дайындаған:
Тексерген: Абдрахманова К.Ж.

Қарағанды
Жоспар:
І.Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Табыстың тарихы және оны табудың көзі.
2. Табыстардың негізгі түсу көздері: еңбекақы, пайыз,
рента.
3. Денсаулық сақтау саласында еңбекақыны төлеу
мәселелері.
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер
Табыс - өткізілген, сатылған,
жеткізілген өнім үшін, көрсетілген
қызмет үшін, сондай-ақ бағалы
қағаздар шығарылымын тарату
нәтижесінде шотқа келіп түскен
ақшалай түсім, тындырылған
қайсыбір істің нәтижесінде түскен
нәрсені, келген пайда.
Табыс және пайда табудың жолдары, пайда табудың көздері
жайлы көптеген пікірлер айтылады.
А.Смит: «Табыс – бұл кәсіпкерге оның капиталының қызмет
жасағандығын марапаттау идеясы».
Д.Рикардоның айтуынша, бұл жұмысшылар өндірген
қосымша құн.
К.Маркс: «Табыс - қосымша құнның өзгерген түрі». Ол
пайданың нағыз қайнар көзі ретінде жалдамалы жұмысшыларға
төленбеген қосымша еңбекті есептеген.
Тауар өндірушінің қолға алатын түсімін талдай отырып, табыстың үш
түрін қарастыруға болады:

Табыс

жиынтық табыс (TR) –
Белгілі тауар мөлшерін орташа табыс (AR) – сатылатын
сатқанда алынатын бір тауар бірлігінен алынатын
ақшалай сомма.Жиынтық (жалпы) табыс:
табыс тауар санын (Q) оның баға-
сына (P) көбейткенге тең: AR= TR/ Q;
TR=Q x P;

шекті табыс (MR) - бұл қосымша
тауар бірлігін сатқандағы алатын
қосымша табыс.
MR= ATR/ AQ
Жұмыскерлердің
еңбек
Табыстардың табысы
(жалақы, сый ақы және т.б.)
негізгі
Кәсіпкерлік
түсу көздері табыстар
(пайда)

Меншік
табыстары
(салымнан алынатын проценттер, рента)
Еңбек салымына байланыссыз
түсетін әлеуметтік табыстар –
(жұмыссыздарға жәрдем ақы және т.б.)
Нарықтық қатынастарға
көшкен елдерде
осы табыстардың барлығы
екі топқа бөлінеді:

Заңды негізде алынған
еңбексіз табыстар
Кәсіпкерлік (дивиденттер, банктегі
қызметтен салым пайызы, меншіктен
табыс, жылжымайтын
(жалақы мен
мүлік салығы, мемлекеттен
пайда) және алынатын жәрдем ақы мен
еңбектен түскен төлемдер (зейнет ақы,
табыс стипендия, жұмыссыздарға
жәрдем ақы)
Тауарды сатудан (қызмет көрсетуден) түскен
табыстың кеткен шығындарынан көп болуы пайда
болып табылады. Кәсіпорынның немесе фирма
қызметінің негізгі принципі пайданы максимизациялау
болып табылады.

Табыс- шығындар = таза пайда
Американ ғалым - экономисті Пол Самуэльсон пайдаға деген
бірнеше көзқарасты атап көрсетті:
Пайда
Пайда

Пайда өндіріс факторларынан
Пайда тұрақсыздық жай -күйді
алынған «шартсыз» табыс
тудырушы ретінде және
және оны кәсіпкерлердің өзі
тәуекелділік үшін төлем;
тікелей қолданады;

Пайда кәсіпкерлік
қызметті марапаттау
Пайда монополды
ретінде және техникалық
табыс ретінде.
жетілдіруді ендіру;
Еңбекақы – бұл кәсіпорын
жұмысшысыныңның белгілі—бір
жұмысты сапалы және көлеміне
байланысты істегеніне қарай
төленетін сома. Еңбекақының екі
түрі бар: келісімді және мерзімдік
(сағат бойынша, апталық, айлық,
жылдық).
Қазіргі кезде барлық әлемдік қауымдастық елдерінде еңбекақының
негізінен екі түрі негізгі еңбекақы, оның ішінде:

Мерзімді еңбекақы- жұмысшы Кесімді еңбекақы- жұмысшы
мен қызметкердің жұмыс жасаған мен қызметкерлердің еңбек
өнімділігін өсіруге,
уақытынанемесе сағаттық, күндік өнімді өндіруге кеткен
еңбекақы мөлшері бойынша өнім еңбек уақытын қысқартуды
ынталандыру мақсатында
өндіргені немесе өндірмегеніне
қолданады.
қарамастан, яғни оның жұмыста
болған уақытына төленеді.

Қосымша еңбекақы – еңбекақы заңына сәйкес қарап
белгіленген жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмыс
істемеген, қызмет атқармаған уақытына төленеді.
Жалақыны
Жалақыны реттеу
реттеу үш
үш буындық
буындық бағытта
бағытта өрбиді:
өрбиді:

еңбек
еңбек нарығының
нарығының ұжымдық
ұжымдық
көмегімен
көмегімен келісімдер
келісімдер

мемлекеттің
мемлекеттің
араласуымен
араласуымен

Тариф бойынша «минимумды» мемлекет
белгілейді, мемлекеттің ролі осы ғана, ал басқасының
барлығы еңбек нарығымен, (жұмыс күшіне ұсыным мен
сұраным) реттеледі.
Өндіріске қолдануда басқа тұлғаға капиталды беруден түскен табыс
бұл пайыз немесе ақшалай өсім болып табылады. Пайда қарыз
алушыныкі болып табылады бірақ оның жартысы қарыз берушіге төленеді.
Ссудалық пайыз түріндегі табыс ссудаға алған ақшаны қолданудағы
пайдадан төленетін өндірістік табыс болып табылады.
Пайыз мөлшерінің көлемі екі факторға байланысты:
1.«Өтімділікті бағалауға» - тікелей пропорционалды;
2.Айналымдағы ақша санынан - кері пропорционалды.
Жер рентасы – бұл меншіктен түсетін табыстың бір түрі ретінде
жер учаскесін уақытша пайдаланғаны үшін төленетін төлем. Оның көлемі
жерді жалға алу-жалға беру (аренда) келісімінде анықталады. Бұл жерде
жер рентасы жал төлемі ретінде қарастырылады.
Әлемдік қауымдастық елдерде жерге аренданың негізгі екі түрі бар:
- капиталистік, пайда табу мақсатындағы түрі. Бұл Англия, Бельгия,
Голландияда тараған;
- шаруалық, бұл түріндегі жер ұсақ шаруагердің және оның отбасының
тұтыну қажеттілігін қанағаттандыру үшін арендаланады. Бұл түрі Орта
Шығыс пен Латын Америкасы елдерінде кең тараған.
Жерді қолдану дәрежесіне
байланысты оның негізгі екі түрін анықтауға
болады:
1. Абсолютті жер рентасы – бұл жердің
құнарлылығы мен басқа да ерекшеліктеріне
байланысты болмайтын жалға берілетін
барлық жерлерден алынатын рентаның бір
түрі.
2. Ерекшеленген жер рентасы – бұл
құнарлылығы жоғары, нарыққа жақын
аумақтарда орналасқан және өндіріс
шығындары төмен болатын жалға берілетін
жерлерден алынатын рентаның бір түрі.
ҚР-да Денсаулық сақтау саласында еңбекақыны төлеу.

Денсаулық сақтау саласындағы Мәселелер:
еңбекақы: •Жалақылардың төмендігі;
•Мамандық түріне; •Уақытында төлемеу;
•Атқаратын қызмет сағатына; •Көлемін себепті/себепсіз түсіру;
•Интенсивті қызмет үшін, «премия»
Көрсетілетін медициналық көмектің
табыстау, жалақыны көтеруде
•Көлеміне;
туындайтын мәселелер;
•Сапасына; •Аттестацияға, аккредитацияға
Медициналық қызметкердің байланысты жалақы мөлшерінің
•Білім деңгейіне; өзгеруі;
•Дәрежесіне; •ДС мекемесіне бөлінетін қаржы
•Корпоративтік жетістіктер мөлшеріне байланысты өзгеруі;
нәтижелеріне байланысты бағаланады. және де аса маңызды проблемалардың
бірі – КОРРУПЦИЯ.
Қорытынды
Кез-келген тауар өндірушінің мақсаты барынша көп пайда
табу болып табылады. Алайда нарыққа өз тауарымен шыға отырып, ол
алдымен белгілі ақшалай қолға түсетін шағын түсімді (табыс) алуды
жоспарлайды. Ал ол еңбекақы, пайыз, рента сияқты ұғымдарда
ашылады.
Практика тұрғысынан алып қарастырсақ бұл ұғымдар

- жалданушының табысы болса, жалдаушының шығыны болып
есептелінеді.
- олардың мөлшері жұмысшының тіршілігіне қажетті минималды құн
арқылы анықталады.
- ал оларды көбейту үшін біліктілікті көтеру, еңбек өнімділігін арттыру,
қосымша жұмыс уақытын ұзарту немесе бірнеше жұмыс орындау
қажет.
Пайдалынылған әдебиеттер:
• «Жалпы экономикалық теория» Шеденов Ө.Қ. Сағындыков Е.Н. Жүнісов
Б.А. Байжомартов Ү.С. Комягин Б.И. Ақтөбе – 2004 ж.
• Нарматов С.Р., Нарматова А.С. Экономикалық теория. Лекциялар курсы.
(Оқу құралы). – Алматы: «Эверо», 2009. – 516 бет.
• Курс экономической теории: учебник – 5-е исправленное, дополненное и
переработанное издание/ Под общ. ред. Чепурина М.Н. и Киселевой Е.А.
– Киров: «АСА», 2006 – 832 с.
• Сажина М.А., Чибриков Г.Г. Экономическая теория: Учебник для вузов. –
2-е изд., перераб. и доп. – М.: Норма, 2005. – 672 .
• Крымова В. Экономикалық теория: Кестелі оқу құралы. Алматы: Аркаим,
2009. – 196 б.
• Женсхан Д.Ж. Экономикалық теория. Экономикалық емес мамандықтарға
арналған қысқаша курс. Астана: Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ., 2008. – 147
б.
• http://referatikz.ru/load/aza_sha_referattar/ehkonomika/ndiris/29-1-0-2787

Ұқсас жұмыстар

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДАДАҒЫ ЖАЛПЫ ТЕПЕ-ТЕҢДІК

Ресурстар нарығы

Ағымдық тұтыну шығындары

Өндіріс шығындары мен табыстары

Фирманың шығындары және олардың түрлері

Өзгермелі шығындар

БАҒА ЖАСАУ ЖӘНЕ ИНФЛЯЦИЯ

Столпер - Самуэльсон теоремасы

Өндіріс шығындары туралы

Өндірістің факторлары мен олар тудырган табыстар

Пәндер